ترکیه به اهداف خود در سوریه می‌رسد؟

فرارو- با گذشت سه روز از حملات ترکیه به مواضع نیرو‌های کرد در شمال سوریه، بیش از ۳۶۰ تن از نیرو‌های کرد کشته شده‌اند. در پی این حملات ده‌ها هزار نفر نیز مجبور به ترک خانه‌هایشان و فرار از منطقه شدند. حملات ترکیه با مخالفت شدید نهاد‌های بین المللی و بسیاری از دولت‌های منطقه و قدرت‌های جهانی همراه بوده است؛ اما اردوغان همچنان بر ادامه این حملات پافشاری می‌کند. به اعتقاد کارشناسان با توجه به مقاومت نیرو‌های کرد و مخالفت‌های جهانی، ترکیه به اهداف خود از این حملات، از جمله ایجاد منطقه امن در شمال مناطق کردنشین نخواهد رسید.

به گزارش فرارو، پس از آغاز حملات هوایی ترکیه در چهارشنبه هفته گذشته ،هفدهم مهرماه بسیاری از رهبران دنیا به این حملات واکنش نشان دادند. ترکیه این عملیات را در راستای ایجاد "منطقه امن" در منطقه می‌داند. سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه هدف از ایجاد منطقه امن در شمال سوریه را پاکسازی مرز‌ها از وجود تروریست‌ها و بازگشت آوارگان سوری اعلام کرده است.

هرچند آغاز حملات ترکیه به نیرو‌های کرد پس از چراغ سبز تلویحی آمریکا به ارتش ترکیه با خروج نیرو‌های آمریکا از شمال سوریه اتفاق افتاد، اما مقامات آمریکایی‌ها هم از این حملات ابراز نگرانی کرده اند. وزیر خزانه‌داری آمریکا روز جمعه اعلام کرد دونالد ترامپ به مقام‌های اجرایی کاخ سفید اجازه داده است تا «تحریم‌های بسیار مهم» تازه‌ای را علیه ترکیه آماده کنند. به گفته او ترامپ «نگران آسیب رساندن احتمالی ترکیه به غیرنظامیان» است و مایل نیست که حتی یک نفر از ستیزه‌جویان زندانی داعش فرار کند.

 

 

آمریکا و ترکیه دو ماه پیش برای ایجاد یک منطقه امن در شمال شرقی سوریه به توافق رسیدند، ولی تا امروز بر سر عمق این منطقه و نحوه اداره آن اختلافاتی وجود داشت. خروج نیرو‌های آمریکایی از سوریه پس از تماس تلفنی اردوغان و ترامپ در شب یکشنبه، ۱۴ مهر اتفاق افتاده است.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هم هشدار داد حملات ترکیه می‌تواند باعث شود نیروهای داعش که در شمال سوریه زندانی هستند، از زندان فرار کنند. به گزارش اسپوتنیک روز جمعه یک هیئت نظامی روسیه وارد فرودگاه قامشلی شد. به نظر می‌رسد این هیئت روس برای اجرای ماموریت میانجیگری میان دمشق و نیرو‌های سوریه دموکراتیک (قسد) و جلوگیری از تصرف مناطق جدیدی توسط ارتش ترکیه وارد قامشلی شده است.

با وجود این موضع گیری ها، نه آمریکا نه روسیه حاضر نشدند در شورای امنیت قطعنامه‌ای علیه حملات ترکیه منتشر کنند.

علاوه بر این رئیس جمهوری فرانسه در گفتگویی تلفنی با ترامپ بر لزوم پایان دادن به حمله نظامی ترکیه به سوریه تأکید کرد. دونالد توسک، رئیس شورای اروپا هم روز جمعه اعلام کرد ترکیه باید نگرانی‌های اتحادیه اروپا را درک کند، بویژه در این‌ باره که عملیات آنکارا در سوریه ممکن است به یک بحران انسانی منتهی شود. همچنین با رای پارلمان سوئد، استکهلم اعلام کرد که در نشست روز دوشنبۀ وزرای خارجه اتحادیه اروپا خواستار تحریم تسلیحاتی ترکیه توسط این اتحادیه می‌شود.

با وجود تمام این مخالفت‌ها رجب طیب اردوغان بار دیگر تأکید کرده است ترکیه عملیات نظامی «چشمه صلح» را متوقف نخواهد کرد. رئیس جمهوری ترکیه جمعه شب گفت: «ما حرکتی را که علیه حزب اتحاد دموکراتیک و یگان‌های مدافع خلق آغاز کرده‌ایم هرگز متوقف نخواهیم کرد، حالا هر کسی هر چه می‌خواهد بگوید. از چپ و راست دارند ما را تهدید می‌کنند که این پیشرفت را متوقف کنیم.»

جمهوری اسلامی ایران قبل از شروع حملات، مخالفت خود را با این عملیات اعلام کرد. ابتدا روحانی از ترکیه خواست به شمال سوریه حمله نکند. به گفته رئیس جمهور کشورمان راه حل امنیت در مرز‌های شمال سوریه و جنوب ترکیه، حضور ارتش سوریه در آن منطقه است.

پیش از این علی لاریجانی رئیس مجلس ایران سفر خود به ترکیه را لغو کرده بود. او قرار بود با دعوت همتای خود در ترکیه به این کشور سفر کند.

وزیر امور خارجه ایران هم در تازه‌ترین اظهار نظر خود تلویحا پیشنهاد کرد ایران بین کرد‌های سوریه، دولت سوریه و ترکیه نقش میانجی را بازی کند. ظریف گفت: «ایران می‌تواند برای گردهم آمدن کرد‌های سوریه، دولت سوریه و ترکیه کمک کند تا ارتش سوریه به همراه ترکیه بتوانند از مرزهایشان محافظت کنند». به گفته او ترکیه و سوریه باید به همراه یکدیگر از مرزهایشان دفاع کنند و ایران می‌تواند به آن‌ها کمک کند.

موضع ایران در این قضیه پایبندی به توافق آدنا است.

سید علی قائم مقامی، کارشناس مسائل ترکیه در این زمینه به فرارو گفت: «ایران موافق قرارداد آدنا است که در سال ۱۹۹۸ بین حافظ اسد و ترکیه امضا شد و در ۲۰۱۱ مورد بازبینی قرار گرفت. از آن سال همکاری گسترده بین ترکیه و سوریه آغاز شد. اعتقاد ایران بر اجرای این قرارداد است و می‌خواهد ترکیه و بشار اسد روابط دیپلماتیک و اقتصادی و مبارزه با تروریسم را آغاز کنند.»

سید جلال ساداتیان، سفیر سابق ایران در لندن و کارشناس مسائل بین الملل معتقد است به دلیل مسائل پیچیده‌ای که در مناطق کردنشین وجود دارد ایران به نوعی با این مساله با احتیاط برخورد می‌کند. دیپلمات کشورمان در این زمینه به فرارو گفت: «ایران عدم رضایت خود را اعلام کرده است. ایران موافق این امر نیست و همواره با رضایت نسبت به حقوق کرد‌ها اقدام کرده است. اما با تشکیل کشور مستقل کردی در آن منطقه موافق نیست.»

ساداتیان افزود: «از طرفی اسرائیل و آمریکا اعلام کرده اند اگر ما از کرد‌ها حمیات کنیم آن منطقه می‌تواند به اسرائیل دوم تبدیل شود. اخیرا یکی از نمایندگان مجلس آمریکا چنین بحثی را مطرح کرده بود. بنابر این، ایران نسبت به این امر با احتیاط برخورد می‌کند تا کرد‌ها بازیچه نشوند. در قضیه اعلام استقلال بارزانی در کردستان عراق هم جز اسرائیل کسی حمایت نکرد و ایران و حشد الشعبی بودند که آنجا را به وضعیت فعلی خودمختار در آوردند.»

 

با وجود مخالفت دولت سوریه، قدرت‌های منطقه‌ای و نهاد‌های بین المللی و همچنین مقاومت نیرو‌های کرد بعید به نظر می‌رسد ترکیه بتواند به اهداف تعیین شده از جمله ایجاد منطقه امن در شمال شرقی سوریه برسد.

سید جلال ساداتیان معتقد است: «ترکیه به تنهایی نمی‌تواند با این ماجرا برخورد کند و در حقیقت تنها باقی مانده است. به این لحاظ که تنها پاکستان سکوت همراه با رضایت کرده است و گرنه هم ایران هم اتحادیه اروپایی مخالفت خود را ابراز کرده اند. اگر ترکیه در ابتدا هم بتواند موفقیت‌هایی کسب کند در ادامه مشکلات جدی خواهد بود.»

سید علی قائم مقامی هم در این زمینه گفت: «ترکیه الان در انزوای شدید، هم منطقه‌ای هم بین المللی قرار گرفته است. اما در یکسو آمریکا قرار دارد و سوی دیگر روسیه. هر دو فضای هوایی را برای عملیات به صورت محدود باز کرده اند. هیچکدام هم در شورای امنیت اجازه ندادند قطعنامه‌ای علیه ترکیه امضا شود. اما از طرف دیگر روسیه می‌خواهد انحصار آمریکا در شرق فرات سوریه را بشکند. آمریکا هم می‌خواهد هم از کرد‌ها حمیات کند و هم دل ترکیه دل ترکیه را به دست اورد.»

این کارشناس مسائل ترکیه افزود: «احتمالا ترکیه با این چراغ سبز آمریکا در باتلاق سوریه گرفتار خواهد شد و نخواهد توانست نسبت به اهداف خودش که همان ایجاد منطقه امن و یا حائل برای انتقال اعراب سنی طرفدار ترکیه به این منطقه است، موفق شود.»