اروپا کجای جدال ایران و آمریکا ایستاده است؟

فرارو- با انتشار بیانیه سه کشور اروپایی مبنی بر مسئول دانستن ایران در حملات آرامکو موضع اروپا صریحا و علنا با آمریکا همسو شد. به نظر می‌رسد اروپا که در ماه‌های گذشته به رهبری فرانسه تلاش می‌کرد برجام را حفظ کند و تنش بین ایران و آمریکا را کاهش دهد، ناامید شده است و ترجیح می‌دهد علنا در کنار آمریکا بایستد.

به گزارش فرارو، دوشنبه، یک مهر انگلیس، فرانسه و آلمان علاوه بر متهم کردن ایران به دست داشتن در حملات آرامکو اعلام کردند «زمان آن فرا رسیده که ایران چارچوب مذاکرات طولانی مدت درباره برنامه هسته‌ای، موضوعات امنیت منطقه‌ای که شامل برنامه‌های موشکی‌اش می‌شود را بپذیرد.»

این اظهارات مقامات اروپایی شباهت بسیار زیادی به درخواست‌های دولت ترامپ از ایران دارد که ایران اعلام کرده به بر سر آن‌ها با کسی مذاکره نمی‌کند. آیا حالا دیگر اروپا از کاهش تنش بین ایران و آمریکا ناامید شده است و ترجیح می‌دهد دست کم حمایت آمریکا را از دست ندهد؟

دکتر اردشیر سنایی، کارشناس مسائل اروپا در مورد رویکرد جدید اروپا در مساله ایران به فرارو گفت: خیلی از بیانیه آلمان و فرانسه و انگلستان غافلگیر نشدم. اعتقاد من این بود که اروپا و به ویژه فرانسه تمام تلاش خود را خواهد کرد که اولا برجام حفظ شود، ثانیا از سطح تنش‌ها کاسته شود و ثالثا اینکه بتوانند زمینه‌ای برای گفتگو مذاکره بین ایران و آمریکا را فراهم کنند.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: اما این حرکت‌ها تا زمان محدودی امکان پذیر بود و اگر اروپا احساس می‌کرد تلاش هایش به جایی نمی‌رسد و امکان تحقق این مواردی که اشاره شد به هر دلیلی (ایران نمی‌پذیرد یا آمریکا یا موانع دیگر) وجود ندارد احتمالا اروپا و حتی فرانسه که تمام تلاشش حل این مشکل بود به سمت سیاست‌های امریکا نزدیک خواهد شد و در همان مدار قبلی قرار خواهند گرفت. روز به روز مواضع اروپایی‌ها در قبال ایران به آمریکا نزدیک‌تر می‌شود، طرفدار فشار حداکثری خواهند شد و سعی خواهند کرد مواضع خود را با مواضع آمریکا همسو کنند.

 

 

سنایی گفت: البته یک احتمال دیگر وجود دارد و آن اینکه احساس شد شاید تلاش‌هایی که به ویژه توسط فرانسه انجام شد به نتیجه نرسید، اما شاید کانال‌های دیگری در حال انجام فعالیت‌هایی هستند که همان کاری که مد نظر اروپا بود را محقق کنند و آن کانال‌ها در حال رسیدن به نتیجه هستند.

او افزود: شاید این هم مدنظر قرار گرفته باشد که در هر صورت اروپا احساس کرده ممکن است در مسیر حل و فصل و کاهش تنشی که بین ایران و آمریکا شکل می‌گیرد، عقب بیافتد و در واقع کانال‌های دیگری بتوانند موفق شوند و امتیاز و بهره لازم را آن‌ها ببرند.

این کارشناس اروپا گفت: به نظر می‌رسد نوع نگاهی که در اروپا وجود دارد بسته به اتفاقاتی که می‌افتد اینگونه است که هرچقدر احساس شود امکان حل و فصل تنش وجود ندارد یا این احتمال توسط طرفین ضعیف‌تر شود و یا احتمال وقوع درگیری‌های دیگری بین طرفین وجود داشته باشد، اروپا به سمت آمریکا حرکت خواهد کرد و مواضعشان نزدیک‌تر می‌شود.

 

این استاد دانشگاه در مورد کانال‌های احتمالی که به موازات اروپا شکل گرفته اند گفت: مواضع ترامپ نسبت به ایران فراز و فرود‌هایی داشته است؛ از برخورد خشن تا برکناری بولتون، اعلام عدم تمایل به جنگ و... از این سمت هم گهگاه سیگنال‌هایی مخابره می‌شود؛ از جمله اینکه اگر آمریکا آن کار را بکند ما می‌توانیم مذاکره کنیم، اگر آمریکا فلان شرط را قائل شود می‌تواند به میز مذاکرات برگردد و...

سنایی گفت: احساس می‌شود دو طرف سیگنال‌هایی برای هم می‌فرستند و احتمال اینکه کانال‌های دیگری باشند که تلاش کنند مشکلات ایران و آمریکا را حل کنند را افزایش می‌دهد.

این تحلیلگر مسائل بین الملل گفـت: نمی‌توانم بگویم این کانال‌ها دقیقا چه کسانی هستند. آیا مذاکره مستقیمی ممکن است رخ داده باشد؟ آیا نمایندگانی ممکن است حضور داشته باشند؟ آیا کشور‌های دیگری این وسط حضور دارند یا پل‌های ارتباطی جدیدی مطرح شده است؟ این را به صراحت نمی‌توان عنوان کرد، ولی می‌توان چیز‌هایی احساس کرد.

او ادامه داد: مخصوصا در اجلاس مجمع عمومی شایعاتی شکل گرفته که احتمالا اتفاقی رخ خواهد داد و احتمال اینکه شاید یک دیدار یا گفتگو یا رویداد جدیدی بین ایران و آمریکا رخ دهد وجود دارد. در عالم سیاست هرچیزی ممکن است و اینکه حتما فکر کنیم شرایط به طرفی که ما در نظر گرفتیم پیش می‌رود، درست نیست.

 

 

این کارشناس مسائل اروپا در مورد احتمال خروج کامل اروپا از برجام گفت: بعید نیست. در بین مواضع فرانسه هم گهگاه می‌شنویم که تلاش بر این بود که حل و فصل اختلافات و کاهش تنش‌ها و... همزمان باشد با صحبت بر سر "سایر مسائل". این سایر مسائل جزو همان مواردی بود که به نظر می‌رسد اروپا همیشه مطرح می‌کرد تا سمت دیگر قضیه، یعنی آمریکا را هم راضی نگه دارد.

سنایی گفت: همیشه مواضع اروپایی‌ها الزاما همسو با مواضع ایران نبود، ولی خیلی واضح در این مورد اظهار نظر نمی‌کردند. می‌توان اینطور در نظر گرفت که از همان ابتدا مشخص بود که اروپایی‌ها هم نسبت به حل و فصل اتفاقاتی که افتاده تمایل یا توان آنچنانی ندارند و مجبورند در مواقعی به سمت آمریکا بلغزند.

او افزود: در این زمینه برای راضی کردن ترامپ بهترین کاری که می‌شود کرد این است که بگویند می‌توان راجع به سایر موضوعات صحبت کرد؛ حالا یا در دل این توافق یا خارج از این توافق. در مجموع به نظر می‌رسد احتمال اینکه اروپا بخواهد از برجام عبور کند هم در نظر گرفت. اگر نتوانند در این شرایط برجام را نگه دارند طبیعتا به فکر جایگزینی برای برجام خواهند بود.

این کارشناس مسائل اروپا در مورد نوع رویکرد اروپا در برابر یکجانبه گرایی آمریکا در مساله ایران گفت: اروپایی‌ها از سال ۲۰۱۶ با پدیده و مشکل ترامپ مواجه شدند و راهکاری که در پیش گرفتند این بود که نه مستقیم با آمریکا درگیر شوند و نه در مقابل یکجانبه گرایی آمریکا سکوت کنند؛ یعنی سیاستی در پیش بگیرند که بتوانند در مواقع خاص در مقابل سیاست‌های یکجانبه گرایانه ترامپ ایستادگی کنند و واکنش‌هایی داشته باشند.

او ادامه داد: ولی به هر حال توان اروپا مشخص و محدود است و احتمال اینکه بتواند در برابر آمریکا بایستد یا تمام سیاست هایش را به چالش بکشد وجود ندارد. اینکه اروپا بتواند سیاست‌های مستقلانه متمایزی نسبت به آمریکا در پیش بگیرد انتظار بیهوده و خوش بینانه‌ای بود.

سنایی در پایان گفت: بنابر این اروپایی‌ها تاجیی که بتوانند در هر موضوعی از اینکه با آمریکا مستقیم درگیر شوند خوددداری می‌کنند و سعی می‌کنند مواضع خود رامستقلانه نگه دارند؛ ولی در باطن به نظر می‌رسد در نهایت به سمت همان همراهی و همسویی با سیاست‌های آمریکا در حوزوه‌های مختلف که یکی از آن‌ها ایران است پیش بروند و سیاست خود را با آمریکا همسو و هماهنگ کنند.