با لپ‌تاپ و تلفن‌های قدیمی چه باید کرد؟

"ده تلفن‌همراه، دو لپ‌تاپ، دوربین‌های دیجیتال... همه اینجا هستند. ما نمی‌دانیم با آن‌ها چه کنیم". لوئیز لوئیس به مجموعه‌ای از دستگاه‌های قدیمی که در خانه‌اش روی هم انباشته شده است، چشم دوخته است.

کارشناسان می‌گویند وجود چنین صحنه‌هایی در بسیاری از خانه‌ها عادی است. به گفته آن‌ها وجود همهٔ این دستگاه‌ها و تجهیزات می‌تواند به امکان تولید دستگاه‌های جدید صدمه بزند.

در پژوهشی تخمین زده شد که حدود ۴۰ میلیون تجهیزات و دستگاه‌های کهنه در خانه‌های مردم در بریتانیا انبار شده است.

هر دستگاه حاوی چندین عنصر ارزشمند است.

کمبود فزاینده و پنهان "عنصر‌های خاکی کمیاب" انگیزه‌ای برای پژوهش انجمن سلطنتی شیمی شده است. این تحقیق در مورد میزان دستگاه‌های بی‌استفادهٔ انبار‌شده است.

عنصر‌های خاکی کمیاب به عنصر‌های هفده‌گانه‌ای گفته می‌شود که در تولیدات بخش‌های گسترده‌ای از جمله فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر، پالایش نفت، الکترونیک، و صنایع شیشه کاربرد دارند.

این سازمان، نظر‌سنجی آنلاینی به راه انداخت که حدود ۲۰۰۰ نفر در آن شرکت کردند و نشان داده شد که در بیش از نیمی از خانه‌های بریتانیا حداقل یک دستگاه الکترونیکی بی‌استفاده وجود دارد و ٪۴۵ از خانه‌ها حدود دو تا پنج دستگاه دارند. بیشتر افراد گفتند که هیچ برنامه‌ای برای بازیافت این دستگاه‌ها ندارند.

در حال از دست دادن چه عناصری هستیم؟

الیزابت راتکلیف از انجمن سلطنتی شیمی می‌گوید:"حدود ۳۰ عنصر مختلف در تلفن‌های هوشمند به کار رفته است و بسیاری از آن‌ها عناصر بسیار نادر هستند".

او توضیح می‌دهد که فلز ایندیوم به صورت ترکیب کمیابی به نام اکسید قلع ایندیم که برای ساخت صفحه‌های حساس بسیار حیاتی است، چون شفاف است و می‌تواند جریان الکتریسیته را از خود عبور دهد. "از این فلز در پنل‌های خورشیدی هم استفاده می‌شود، پس در آینده بسیار به آن نیاز خواهیم داشت". "مقدار خیلی کمی از آن در زمین باقی مانده است و فقط برای به دست آوردن چند میلی‌گرم ایندیوم نیاز به یک کیلو سنگ معدن است".

خانم راتکلیف به بی‌بی‌سی می‌گوید: " بیشتر ما چیزی از تانتالیوم نشنیده‌ام، اما این فلزی بسیارمقاوم در برابر زنگ و خوردگی است که در دستگاه‌های کوچک الکترونیکی مثل تلفن‌های همراه ایده‌آل است؛ اما برای ساخت سمعک و دستگاه تنظیم ضربان قلب هم ایده‌آل است".

دانشمندان برآورد کرده‌اند که معادن ایندیوم و تانتالیوم در میان باقی معادن در کمتر از یک قرن دیگر تمام خواهد شد. در عین حال که نیاز ما هم به فناوری‌های جدید مدام در حال افزایش است.

خانم راتکلیف اضافه می‌کند:" حتی مس در سیم‌ها بی‌اندازه و نامحدود نیست، از همه مهم‌تر این که بیشتر این دستگاه‌ها پوششی پلاستیکی دارند که می‌تواند بازیافت شود".

نقره: مورد استفاده در آینه‌ها، لنز‌هایی که در برابر نور تیره می‌شوند، لباس و دستکش ضد‌باکتری برای استفاده با صفحه‌های حساس
ایندیوم: مورد استفاده در ترانزیستور‌ها، میکرو‌چیپ‌ها، سیستم‌های اطفای حریق و به عنوان پوشش برای بولبرینگ‌های اتومبیل‌های فورمولا وان و پنل‌های خورشیدی
ایتریم: مورد استفاده در لامپ‌های ال‌ای‌دی سفید، لنز‌های دوربین و همچنین برای درمان بعضی سرطان‌ها
تانتالیوم: مورد استفاده در جراحی‌های پیوندی، الکترود‌های لامپ‌های نئون، پره‌های توربین، نازل موتور موشک و پوشش دماغه برای هواپیما‌های مافوق صوت، سمعک و دستگاه تنظیم ضربان قلب

با دستگاه‌های کهنه چه باید بکنیم؟

در یک کلام، آنها را بازیافت کنید. "ما برای ساختن دستگاه‌های جدید به این مواد نیاز داریم از این رو این دستگاه‌ها باید کاملاً بازیافت شوند".

در کارخانه‌های بازیافت زباله‌های الکترونیکی، دستگاه‌ها، سیم‌ها و حتی ریزترین اجزای آن‌ها بازیافت می‌شوند

بسیاری از کسانی که این دستگاه‌ها را انبار کرده‌اند، نگران اطلاعات شخصی خودشان در آن‌ها هستند، اما "تنظیم کارخانه" می‌تواند این اطلاعات را محفوظ نگه دارد، مراکز بازیافت و فروشگاه‌های الکترونیکی پیش از بازیافت همه اطلاعات موجود در دستگاه‌ها به وضعیت امن "تنظیم کارخانه" در‌می‌آورند.

بنا برآمار گروه بازیافت زباله‌های الکترونیکی، حدود ۵۰۰،۰۰۰ تن از زباله‌های الکترونیکی هر سال در بریتانیا بازیافت می‌شود، اما این فقط بخش کوچکی از "زباله‌های الکترونیکی" است که در محل‌های دفن زباله و در خانه‌های مردم وجود دارد.

به نظر پروفسور لنی کو، مدیر مرکز پایداری انرژی و محیط‌زیست در دانشگاه شفیلد، بیشترین مسئولیت به عهدهٔ تولید‌کنندگان این دستگاه‌هاست.

او به بی‌بی‌سی گفت: "رویکرد فعلی پایدار نیست، با افزایش تقاضا و استفاده از دستگاه‌های کوچک‌تر و فناوری‌های پیچیده‌تر، این مواد بیشتر هدر می‌روند تا بازیافت شوند".

" تولید‌کنندگان باید به کل چرخهٔ زندگی دستگاه در همان مرحلهٔ طراحی فکر کنند، پس باید دستگاه‌هایی بسازند که کاملاً قابل بازیافت باشند".

‌خانم راتکلیف اضافه می‌کند که همه ما با دیرتر عوض کردن مدل تلفن همراه‌مان می‌توانیم در این مسیر کمک کنیم. او می‌گوید: "امسال سال جهانی جدول تناوبی عناصر شیمیایی است؛ زمان مناسبی است تا دربارهٔ همهٔ عناصر جالب جدول تناوبی فکر کنیم و یادمان باشد که فقط با یک سال بیشتر استفاده از تلفن همراهی که در دست داریم، می‌توانیم کمک بزرگی به محیط‌زیست‌مان کنیم".