آیا پرداخت وام بانکی با نرخ بهره منفی امکان‌پذیر است؟

فرارو- نرخ بهره بانکی منفی فقط برای من و شما عجیب و غیرقابل باور نیست. از وقتی که یک بانک دانمارکی اعلام کرده به مردم وام می‌دهد اما حاضر است پول کمتری پس بگیرد، خیلی‌ها تعجب کرده‌اند. این بانک هم مجبور شده موضوع را شفاف‌سازی کند: در پاسخ به کسانی که می‌پرسند آیا چنین چیزی واقعا امکان‌پذیر است باید بگوییم بله! درست خواندید. صحت دارد.

ظاهرا این بانک به کسانی وام می‌دهد که برای رهن خانه به پول نیاز دارند. کمک‌هزینه به شکل غیرمستقیم پرداخت خواهد شد. یعنی مستقیم به حساب صاحبخانه واریز خواهد شد اما پرداخت اقساط برعهده مستاجر است. اگر مدت بازپرداخت وام ۱۰ ساله باشد، نرخ بهره صفر درصد خواهد بود اما در صورت انتخاب بازپرداخت ۳۰ ساله، نرخ بهره منفی نیم درصد است. خود دانمارکی‌ها البته به اندازه ما تعجب نمی‌کنند چون نرخ بهره در بیشتر بانک‌های این کشور صفر درصد است و حالا بانک‌ها تصمیم دارند بر سر منفی کردن نرخ بهره یا همان سود وام بانکی رقابت کنند. پیشرو این حرکت در دنیا بانک‌های سوئیسی بوده‌اند. آنها چطور می‌توانند تا این اندازه دست‌ودلباز باشند؟ جواب ساده است. در حقیقت لطفی در کار نیست و همه‌چیز با در یک فرمول ساده انجام می‌شود. مثلا اگر رقمی بالای نیم میلیون پوند (به پول ما می‌شود حدود هفت میلیارد تومان پول) را نزد UBS بانک سوئیس بگذارید، آنها سالی سه هزار پوند (حدود ۴۲ میلیون تومان) به عنوان کارمزد از شما کم می‌کنند. وقتی بانک‌ها چنین درآمدی از مشتری‌های کله‌گنده‌شان داشته باشند، قطعا می‌توانند در مورد متقاضیان وام‌های خرد و افراد نیازمند سرکیسه را شل کنند.

برای اینکه دلتان بیشتر بسوزد، باید بگوییم همین حالا در چهار کشور موقع دریافت وام و تسهیلات، مبلغی که به بانک برمی‌گردانید کمتر از مبلغ وام است. به این نوع تسهیلات می‌گویند وام با نرخ بهره منفی. به عبارتی شما به بانک می‌روید و ۱۲۰ میلیون وام می‌گیرید. اگر نرخ بهره صفر در نظر گرفته شود، شما باید اقساط را طوری بپردازید تا نهایتا ۱۲۰ میلیون تومان را به بانک برگردانید. مثلا اگر مدت بازپرداخت ۱۲ ماه باشد، شما باید هر ماه ۱۰ میلیون قسط بدهید. حالا حالتی را در نظر بگیرید که بهره منفی است. در چنین شرایطی بانک قید بخشی از پولش را می‌زند و شما مبلغی کمتر از اصل پول را به بانک برمی‌گردانید. در این گزارش سراغ نرخ بهره در کشورهای مختلف رفته‌ایم تا ببینیم ایران در بین کشورهای دنیا در چه جایگاهی قرار دارد.

کشورهایی با نرخ بهره ۶۰ درصدی
در حال حاضر نرخ بهره در ایران ۱۸ درصد است. شاید این رقم بالا به نظر برسد، اما کشورهایی هستند که نرخ بهره را خیلی بالاتر در نظر می‌گیرند. برای مثال نرخ بهره بانکی در کشور آرژانتین نزدیک به ۶۰ درصد است! ونزوئلا که وضعیت بحرانی‌اش برای همه معلوم است، نرخ بهره را ۲۹ درصد در نظر می‌گیرد. نرخ بهره در ترکیه هم بالاتر از ایران است. بانک‌های این کشور موقع پرداخت وام به شهروندان، حدود ۲۰ درصد از آنها سود می‌گیرند که باعث می‌شود تسهیلات آنطور که باید کمک حال شهروندان نباشد. همچنین نرخ بهره در کشورهایی مثل مصر، ازبکستان و اوکراین با فاصلی کمی از ایران قرار گرفته و آنها برای بازپرداخت وام حدود ۱۶ تا ۱۷ درصد از شهروندانشان سود می‌گیرند.

کدام کشورها نرخ بهره را پایین‌تر از ایران در نظر می‌گیرند؟
نرخ بهره در کشورهایی که از نظر اقتصادی در شرایط میانه قرار دارند، عمومای بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است. برای مثال بانک‌های پاکستان و سودان در ازای پرداخت وام از مشتریانشان ۱۳ درصد سود می‌گیرند. کشورهای اوگاندا، میانمار، لبنان و بلاروس، نرخ بهره را ۱۰ درصد در نظر گرفته‌اند و اگر در این کشورها تسهیلات بانکی بگیرید، باید ۱۰ درصد بیشتر از اصل پول را به بانک برگردانید. کشورهایی که از نظر اقتصادی در شرایط نسبتا مساعدی هستند، نرخ بهره را کمتر از ۱۰ درصد در نظر می‌گیرند. این کشورها همچنان پول را با ارزش‌تر می‌دانند و برای همین شرایط بازپرداخت وام را کمی سخت می‌گیرند. برای مثال نرخ بهره در کشور هند حدود شش درصد است. آفریقای جنوبی نرخ بهره را ۶.۵ درصد در نظر می‌گیرد و بانک‌های قطر موقع پرداخت تسهیلات، انتظار دارند شهروندان پنج درصد بیشتر از اصل سود را به بانک برگردانند.

نرخ بهره صفر برای شهروندان ۱۲ کشور
اغلب کشورهای اروپایی نرخ بهره را صفر یا نزدیک صفر در نظر می‌گیرند. آمارها نشان می‌دهد نرخ بهره در ۱۲ کشور که همه آنها اروپایی هستند، صفر است. به این معنی که آنها بدون هیچ منتی وام را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند و هیچ سودی از شهروندانشان دریافت نمی‌کنند. به عبارتی وام در این کشورها مصداق بارز قرض‌الحسنه است و شما با دریافت وام، لازم نیست رقمی اضافه بر اصل پول را به بانک برگردانید. کشورهایی مثل اسپانیا، پرتقال، ایتالیا، آلمان، فرانسه، فنلاند، بلژیک، قبرس، یونان، لیتوانی، لوکزامبورگ و بلغارستان چنین شرایطی دارند و هیچ مبلغی بالاتر از اصل پول را از مشتریان بانکی پس نمی‌گیرند.

چهار کشور با نرخ بهره منفی
نرخ بهره به طرز عجیبی در چهار کشور دنیا کمتر از صفر در نظر گرفته می‌شود. به عبارتی بانک‌ها در این چهار کشور برای ترغیب شهروندان به دریافت وام و فعالیت اقتصادی، علاوه بر اصل پول، مقداری سود هم در اختیار آنها می‌گذارند. با این وجود آنها شش دانگ حواسشان را به شما جمع می‌کنند تا حتما پول وام را در راه درستی که برایش تقاضا داده‌ادی خرج کنید. آنها بیشتر از پول، دلشان رونق اقتصادی می‌خواهد. چهار کشور سوئیس، دانمارک، سوئد و ژاپن بیشتر از اینکه پول برایشان ارزش داشته باشند، به حرکت در آوردن چرخ اقتصاد برایشان مهم است. برای مثال نرخ بهره در کشور سوئیس منفی ۷۵ صدم درصد است و کمترین میزان نرخ بهره را در دنیا به خود اختصاص داده. بیایید فرض کنیم نرخ بهره در کشورماه منفی ۷۵ صدم درصد است. در چنین شرایطی اگر ۱۰۰ میلیون تومان وام بگیرید، لازم نیست کل پول را به بانک برگردانید و بانک رقمی حدود ۷۵۰ هزار تومان به ما تخفیف می‌دهد و جمع مبلغی که لازم است به بانک برگردانیم، می‌شود ۹۹ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان. به این می‌گویند تسهیلات واقعی!