فرارو- امارات متحده عربی، با درک اثرات مخرب هرگونه تقابل احتمالی با ایران، در ماههای اخیر تلاشهایی برای نزدیک شدن به ایران انجام داده است. برخی ناظران معتقدند این نزدیکی، عربستان را نگران میکند.
به گزارش فرارو، روز سه شنبه، ششمین نشست مقامهای گارد ساحلی جمهوری اسلامی ایران و امارات متحده عربی در تهران برگزار شد. نماینده امارات در این نشست، سرتیپ محمدعلی مصباح الاحبابی، فرمانده گارد مرزی این کشور بود که در رأس هیئت نظامی اماراتی به تهران سفر و با سردار قاسم رضایی، فرمانده مرزبانی نیروی انتظامی، دیدار و گفتگو کرد.
وزارت خارجه ایران اعلام کرد یک هیئت هفت نفره از مقامات ارشد گارد ساحلی دولت امارات به منظور بررسی همکاریهای مرزی دو کشور وارد تهران شد. اگر چه سفر الاحبابی، به دعوت فرماندهی مرزبانی نیروی انتظامی ایران و برای «تحکیم انتظامات مرزی» انجام شد، اما انجام این سفر در شرایط فعلی که تنشها میان ایران و غرب در خلیج فارس بالا گرفته است، دلالتهایی بسیار فراتر از همکاری صرف مرزی دارد. چرا که اولا، دیدار فرماندهان گارد ساحلی ایران و امارات، برای اولین بار پس از سال ۲۰۱۳ اتفاق افتاد. ثانیا، سفر هیئت اماراتی در حالی صورت گرفت که نشانههای متعددی از تلاش امارات برای نزدیکی به ایران آشکار شده است.
پشتپرده رفتوآمد اماراتیها به تهرانچندی پیش، در بحبوحه تنشهای خلیج فارس، یک
هئیت سری اماراتی به منظور اصلاح روابط با ایران، به تهران سفر کرد. این هیئت سه پیشنهاد با خود به تهران آورد: ۱- عادیسازی روابط دو کشور، ۲- تامین امنیت مسیرهای آبی انتقال نفت به طور مشترک، و ۳- خروج امارات از یمن. همان زمان روزنامه لبنانی الاخبار مدعی شد که ایران تلاشهای امارات برای تنشزدایی را جدی نگرفته است. اما سفر الاحبابی نشان داد که ایران و امارات هر دو به تنشزدایی متمایل شدهاند. خصوصا که تنشهای مرتبط با امنیت ناوبری در خلیج فارس در یک ماه گذشته، همکاری و هماهنگی میان تهران و ابوظبی را ضروریتر کرده است.
امارات در یک ماه اخیر، اقداماتی انجام داد که گمانههای مربوط به تغییر سیاست خارجی این کشور را تقویت میکند. این کشور به موازات نزدیکی به ایران، در اقدامی غیرمنتظره، اعلام کرد
نیروهایش را از یمن خارج میکند. اگر چه برخی گروههای یمنی در صنعا تاکید میکنند این عقبنشینی ظاهری است و امارات واقعا به فکر خروج از یمن نیست، اما به هر حال، این عقبنشینی، حتی اگر فقط جنبه ظاهری داشته باشد، از یک بازنگری در سیاست خارجی امارات خبر میدهد.
درباره اینکه چرا امارات در مواضع خود تجدیدنظر کرده است، دیدگاههای متعددی وجود دارد؛ برخی معتقدند پس از عقبنشینی دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، از حمله به ایران در پاسخ به سرنگونگی پهپاد کشورش، ابوظبی به این جمعبندی رسید که کاخ سفید تمایلی به درگیری نظامی با ایران ندارد. بنابراین، چرا باید اماراتیها خودشان را در خط مواجهه محتمل نظامی با ایران قرار دهند. برخی دیگر، بر این باور هستند که امارات، از عواقب خطرناک هرگونه تقابل نظامی با ایران آگاه است و میخواهد بواسطه بهبودی روابط با ایران، از چنین تقابلی دور بماند. علاوه بر این، برخی گزارشهای رسانهای حاکی از آن است که برخی امارتهای کشور امارات، به شدت از تقابل با ایران هراس دارند و به ابوظبی برای اصلاح روابط با ایران فشار میآورند. طبق این گزارشها، شیخ محمد بن راشد، حاکم دوبی، گفته است: «شاید آمریکا در هرگونه تقابل با ایران پیروز شود، اما ابوظبی و دوبی به طور کامل نابود خواهند شد.»
نگرانی سعودی
صرفنظر از اینکه دلیل بازنگری امارات در سیاست خارجی خود چیست، به نظر میرسد این تجدیدنظر همسایگان سعودی را نگران کرده است. این نگرانی را میتوان از نوع پوشش تحولات روابط ایران و امارات در رسانههای سعودی استنباط کرد. رسانههایی که تلاش میکنند دیدار مقامات گارد ساحلی ایران و امارات را «عادی» و کم اهمیت نشان دهند. یک منبع آگاه در یکی از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، در گفتگو با روزنامه فرامنطقهای الشرق الاوسط، با بیان اینکه دیدارهای مقامات گارد ساحلی دو کشور «عادی است و نکته جدیدی ندارد»، ایران را به «بزرگنمایی» این دیدارها متهم کرد و ضمن محکوم کردن این اقدام، گفت: «به نظر میرسد ایرانیان سعی میکنند این دیدار عادی را بزرگنمایی کنند تا در شرایط پرتنش فعلی منطقه، دستاورد رسانهای داشته باشند.»
این خبر الشرق الاوسط میتواند حاکی از یک نگرانی باشد. چون لحن و ادبیات این منبع نشان میدهد که احتمالا او یک مسئول است. از این گذشته، معمولا در رسانههای سعودی «دیدارهای عادی» از قول «منابع آگاه» محکوم نمیشوند. از این رو، میتوان احتمال داد که یک مقام سعودی خواسته است در یک روزنامه فرامنطقهای سعودی به طرف اماراتی درباره نزدیکی به ایران هشدار دهد.
اینکه چرا سعودیها به رغم روابط بسیار نزدیک با امارات، از نزدیکی تهران و ابوظبی احساس نگرانی میکنند، پرسشی است که هنوز پاسخ دقیقی ندارد. با این حال، از تحلیلهای برخی محافل رسانهای عربی، میتوان دلایل محتمل این نگرانی را استخراج کرد. در همین رابطه، روزنامه الاخبار، که برای اولین بار سفر اخیر هیئت سری اماراتی به تهران را افشا کرد، مدعی شد هدف «چرخش» اماراتیها به سمت ایران، بیطرف نگه داشتن امارات از «درگیری منطقهای» است. خروج امارات از یمن، شاهد دیگری است که این چرخش را تایید میکند.
تغییر سیاست خارجی امارات، در مقابل یمن و ایران، هر دو ارتباط مستقیمی با مناسبات ایران و عربستان دارد. چرا که امارات شریک اساسی عربستان در جنگ یمن است. جنگی که طبق روایت سعودیها، با هدف ریشه کن کردن نفوذ ایران در یمن آغاز شد، ولی نهایتا به بزرگترین فاجعه انسانی جهان تبدیل شد. ریاض و ابوظبی در چند سال گذشته، به دلیل اوجگیری تنشها در منطقه، روابطشان با ایران را یا کاملا قطع کردند یا به شدت کاهش دادند. اکنون، به گفته الاخبار، در پی بهبودی روابط ابوظبی با تهران، عربستان در قطع روابط با ایران تنها مانده است. این تنهایی در یمن هم احساس میشود. چرا که از دیدگاه برخی تحلیلگران عرب، نزدیکی ابوظبی به تهران، با سیاست امارات در یمن بیارتباط نیست. شبکه المیادین، در
تحلیلی به قلم قاسم عز الدین، نوشت دیدار مقامات گارد ساحلی، نشان میدهد که امارات دنبال بهانهای برای عقب نشینی از اردوگاه جنگ و ائتلاف سعودی است.
احتمالا چنین تغییری در سیاست خارجی امارات میتواند موجبات نگرانی عربستان را فراهم کند. خصوصا که در حال حاضر تنشها میان ایران و غرب در حال اوج گرفتن است و جدا شدن امارات از «گروه ب» میتواند تلاشهای آمریکا برای تشدید فشارهای سیاسی و اقتصادی و حتی نظامی علیه ایران را در نیمه راه به چالش بکشد. شاید به همین دلیل است که به تعبیر برخی ناظران، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، از تغییر رویکرد امارات غافلگیر شده است. یاسر ابوهلاله، مدیر پیشین شبکه الجزیره در واکنش به سفر هیئت اماراتی به تهران توئیت کرد: «امارات برخلاف عربستان، پیامدهای ویرانگر جنگ با ایران را میفهمد. پیام ایران به واسطهها واضح بود: "در روز اول جنگ، خسارتهای امارات یک تریلیون دلار خواهد بود. موشکهای ما تمام خاک امارات را پوشش میدهد. " واکنش امارات عمیقتر و سریعتر از پیشبینیها بود. امری که محمد بن سلمان را غافلگیر کرد.»