نقشه جغرافیایی معادن سنگ ساختمانی ایران

معدن یکی از مهمترین سرمایه‌ها برای یک کشور محسوب می‌شود و در ایران علاوه بر وفور این نعمت الهی شاهد تنوع بسیار بالای معادن از جمله تنوع در معادن سنگ ساختمانی می‌باشیم، ولی متاسفانه به دلیل عدم توجه به بخش معدن، این منبع عظیم ثروت ملی تنها یک درصد از میزان تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده و اولین قدم برای ارتقاء جایگاه بخش معدن، سرمایه گذاری در این بخش می‌باشد که این امر با ورود سرمایه گذاران خارجی محقق می‌گردد و وجود شرایط امن سیاسی، اقتصادی و قانونی لازمه محقق شدن این خواسته می‌باشد.

معادن سنگ‌های ساختمانی یک چهارم از معادن شناسایی شده کشور را تشکیل می‌دهند و این مسئله زمانی بیشتر حائز اهمیت می‌شود که پی به تنوع فوق العاده موجود در نوع سنگ‌های استخراجی از این معادن می‌بریم. در دیگر کشور‌های رقیب مانند برزیل و هند تنها یک نوع سنگ معدن (گرانیت) و در ایتالیا تنها معدن سنگ مرمریت یافت می‌شود. به علت تنوع فراوان در نوع و رنگ سنگ‌های استخراج شده، ایران به بهشت معادن سنگ ساختمانی شهرت دارد. تنوع در معادن سنگ ساختمانی از آن سو دارای اهمیت است که توجه و سلیقه افراد و جامعه در زمان‌های مختلف تغییر می‌کند و هر از گاهی علایق به سمت سنگ خاصی گرایش پیدا می‌کند. بدیهی است با در اختیار داشتن معادن مختلف، پاسخگویی به بازار تسریع خواهد شد و ناچار به تحمیل نوع خاصی از سنگ به مشتری به علت عدم وجود تنوع در محصول نیستیم.

تصویر زیر به خوبی نحوه توزیع معادن مختلف را در سطح کشور نمایش می‌دهد.

ذخایر سنگ‌های ساختمانی جهان به حدود ۱۵میلیارد تن می‌رسد که شامل گرانیت ها، مرمریت ها، تراورتن‌ها و مرمرهاست که در این میان، تنوع رنگ و کیفیت سنگ‌های تولید ایران در جایگاه نخست جهان قرار دارد و از لحاظ حجم ذخایر سنگ‌های ساختمانی نیز، ایران رتبه چهارم را در جهان اکتساب کرده است و در شرایطی که میزان حجم گردش مالی سالیانه تجارت جهانی سنگ بالغ بر ۸۰ میلیارد دلار است با وجود نعمت‌های وافر الهی موجود در کشورمان کسب سهم تنها ۲۰۰ میلیون دلار بسیار ناچیز است و می‌بایست به بررسی عوامل عقب افتادگی در این زمینه بپردازیم.

با بررسی‌های انجام شده معادن سنگ ساختمانی پس از زغال‌سنگ بیشترین تعداد شاغلان را به خود اختصاص داده است و در صورت فعال شدن معادن سنگ ساختمانی علاوه بر ارز آوری کمک شایانی به اشتغال زایی در جامعه می‌شود.

از لحاظ تنوع معادن شناخته شده، سنگ‌های مرمریت ۵۴، گرانیت ۲۰، چینی ۱۵، تراورتن ۱۰ و مرمر ۱ درصد از کل معادن سنگ‌های ساختمانی کل کشور را به خود اختصاص داده اند. در ادامه به نحوه توزیع معادن سنگ ساختمانی در سطح کشور می‌پردازیم.

اصفهان رتبه نخست صنعت سنگ کشور

۵۰ درصد از معادن استان اصفهان به معادن سنگ ساختمانی اختصاص دارد و با داشتن تعداد ۱۴۸ معدن سنگ ساختمانی متمرکز‌ترین استان از لحاظ تعداد معادن سنگ ساختمانی می‌باشد، این استان با تولید سالانه ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تن سنگ ساختمانی، در رتبه نخست کشوری از لحاظ حجم تولید سنگ قرار دارد. وجود ۲هزار واحد سنگبری در استان اصفهان سبب شده این استان به‌عنوان مرکز سنگ و فرآوری سنگ‌های ساختمانی کشور شناخته شود. این واحد‌های سنگبری، بیش از ۵۰ درصد سنگ‌های ساختمانی مورد نیاز کشور را تولید می‌کنند.

استان اصفهان با دارا بودن ۸۹ معدن سنگ تراورتن بالاترین تعداد معدن از این نوع سنگ را در بین استان‌های کشور دارا می‌باشد و قرار گرفتن استان اصفهان در ناحیه مرکزی کشور و دسترسی مناسب و آسان به سایر استان‌ها، حاشیه امنیت بالا و وجود نیرو‌های ماهر و مدیران با سابقه درخشان را می‌توان از جمله مزیت‌ها جهت سرمایه‌گذاری در صنعت سنگ این استان نام برد.

استان آذربایجان‌غربی

آذربایجان‌غربی با تولید سالانه بیش از ۴۰۰ هزار تن انواع سنگ ساختمانی از لحاظ تنوع در انواع سنگ تولیدی دارای اهمیت بالایی می‌باشد. معادن سنگ‌های ساختمانی موجود در این استان، متعدد و دارای تنوع بالایی می‌باشند، از جمله می‌توان به سنگ‌های مرمر، مرمریت و گرانیت اشاره کرد که نمونه‌های منحصر به فرد آن صرفا در این استان یافت می‌شوند. در استان آذربایجان‌غربی ۴۳۷ فقره معدن دارای پروانه بهره‌برداری می‌باشند، که تعداد۱۸۱ پروانه از این تعداد مربوط به معادن سنگ ساختمانی می‌باشند.

سالانه بیش از ۴۰۰ هزار تن انواع سنگ‌های ساختمانی در آذربایجان‌غربی تولید و روانه بازار‌های مصرف می‌شود. گرانیت، نرم‌بر، سینیت، بازالت، مرمر، تراورتن، مرمریت و چینی مهم‌ترین سنگ‌های ساختمانی استخراج‌شده از معادن این استان هستند و به دلیل موقعیت مناسب این استان و فاصله نزدیک آن به کشور‌های عراق، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان، سالانه بیش از ۴۰درصد محصولات معادن این استان چه به صورت خام و چه به صورت فرآوری شده به خارج از کشور صادر می‌شود. آمار شاغلین در معادن و صنایع فرآوری سنگ در این استان بیش از ۸ هزار نفر می‌باشد. استان آذربایجان غربی پس از استان خراسان رضوی با داشتن ۶۴ معدن سنگ گرانیت دومین استان از لحاظ ازدحام معادن گرانیت می‌باشد.

مهم‌ترین و معروف‌ترین شهر این استان در صنعت سنگ ساختمانی آذر شهر است. معادن سنگ ساختمانی آذرشهر و تراورتن‌های سرخ‌رنگ آن از شهرت جهانی برخوردار است و در جهان بی همتا است. تعداد ۵۲ عدد معدن سنگ در این شهر به ثبت رسیده است. معادن آذر شهر را می‌توان به ۹ نوع سنگ تقسیم بندی نمود که بیشتر آن‌ها سنگ‌های گردویی، لیمویی و قرمز می‌باشند. سنگ تراورتن سرخ‌رنگ آذرشهر دارای شهرت جهانی بوده و از نادرترین سنگ‌های ساختمانی می‌باشد. شهرستان آذرشهر با دارا بودن ۴۰ معدن فعال، یکی از مراکز مهم تولید سنگ در کشور است و تنها شرکت کانی‌سازی سنگ قرمز تراورتن در جهان در معدن سردارآباد این شهرستان فعال است. بخشی از سنگ‌های استخراج‌شده معادن آذرشهر به‌صورت خام صادر و بقیه آن نیز در کارخانه‌های سنگ‌بری شهرستان و استان آذربایجان‌شرقی فرآوری می‌شوند و تعداد ۱۰ هزار نفر در معادن و کارخانه‌های سنگ بری این شهرستان مشغول به کار می‌باشند. این شهرستان در فاصله ۵۰ کیلومتری جنوب تبریز قرار دارد.

لرستان

بیشتر معادن استان لرستان معادن سنگ‌های ساختمانی می‌باشند، استان لرستان با داشتن حدود یک چهارم ذخایر سنگ‌های ساختمانی کشور در ردیف استان‌های حائز رتبه نخست در این زمینه قرار دارد؛ و مجموع تعداد معادن سنگ‌های مرمریت و چینی آن ۶۸ عدد و بیشترین تعداد معدن در بین استان‌های کشور می‌باشد. این استان با معادن غنی سنگ خود و استخراج بیش از یک میلیون تنی سالانه، ۲۸ درصد از ذخایر صنعت سنگ ایران و ۳ درصد از ذخایر سنگ دنیا را در اختیار دارد.

تعداد فراوان معادن سنگ ساختمانی و کارخانه‌های سنگ بری در این استان باعث اشتغال افراد زیادی به این صنعت شده است و برخی آمار‌ها از اشتغال نزدیک به ۱۷هزار نفر در این بخش حکایت دارند. در حدود ۲۵درصد نیاز سنگ‌های ساختمانی کشور در این استان تولید می‌شود. کارخانه‌های سنگ بری این استان نیز دارای قدمتی طولانی می‌باشند و به دلیل موقعیت مناسب شهر الیگودرز تمر کز این سنگبری‌ها در این شهرستان می‌باشد؛ و به همین دلیل در این استان، الیگودرز به شهر سنگ شهرت یافته است.

به زودی با راه اندازی شهرک صنعتی سنگ در کنار معادن سنگ گهر بخش چگینی خرم‌آباد شاهد رونق بیشتر این صنعت در استان لرستان خواهیم بود که در این شهرک علاوه بر فرآوری سنگ، طرح‌های استفاده از ضایعات سنگ در معادن نیز به اجرا در خواهد آمد.

استان فارس

یکی دیگر از استان‌های فعال در زمینه استخراج سنگ ساختمانی و فرآوری آن استان فارس می‌باشد. تعداد ۳۵۰ واحد سنگ‌بری در استان فارس مشغول فعالیت هستند که این تعداد در حدود ۸۰ درصد از سنگ‌های استخراجی استان فارس را فرآوری می‌کنند. سنگ‌های چینی و مرمریت میزان ۱۵ درصد از کل حجم سنگ‌های استخراج‌شده در استان فارس را به خود اختصاص می‌دهند. ۳۹۸سنگبری فعال در این استان وجود دارند که شامل ۱۰درصد سنگبری‌های کل کشور می‌باشند، ولی به دلیل دقت و کیفیت بالای محصولات سنگبری‌های این استان، سهم ارزش صادرات سنگ این استان ۲۸درصد از میزان صادرات سنگ ساختمانی کل کشور می‌باشد. استان فارس با وجود ۱۲۵ معدن فعال در این حوزه ۸/۲میلیون تن استخراج اسمی دارد.

استان یزد

بیش از یک سوم معادن استان یزد در زمینه استخراج سنگ‌های ساختمانی فعالیت می‌کنند و از این معادن سالانه در حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن سنگ استخراج می‌شود. معادن سنگ ساختمانی این استان دارای تنوع کامل می‌باشد و بیشترین نوع معادن، مربوط به گرانیت، مرمریت و چینی است. به نحوی که ۲۸ نوع سنگ گرانیت در معادن استان یزد یافت می‌شود و ۲۵ تا ۳۵ درصد از ظرفیت تولید سنگ‌های ساختمانی استان یزد پس از فرآوری، صادر می‌شوند. مهمترین کشور‌های هدف برای صادرات سنگ استان یزد کشور‌های عراق، امارات و جمهوری آذربایجان می‌باشند.

تعداد واحد‌های سنگ‌بری استان یزد ۱۶۵ واحد است که تعداد ۲ هزار نفر در این واحد‌ها به کار مشغول می‌باشند.

استان مرکزی

استان مرکزی با داشتن شصت و چهار معدن سنگ تراورتن پس از اصفهان دارای بیشترین تعداد معدن سنگ ساختمانی فعال از این نوع می‌باشد، در حال حاضر حجم بالایی از نیاز سنگ تراورتن کشور توسط این استان تامین می‌شود. شهر محلات به عنوان قطب سنگ تراورتن در جهان دارای شهرت می‌باشد که از نظر نوع و نیز تنوع سنگ‌های استخراجی بی نظیر می‌باشد.

به منظور خرید سنگ دلخواه خود و استعلام از قیمت روز به بخش خرید سنگ مراجعه نمایید، در این بخش تامین کنندگان سنگ از سراسر کشور قیمت و نحوه فروش محصولات خود را ارائه کرده اند.

منبع: دیجی سنگ