تنش دوباره بین ایران و بریتانیا

بار دیگر، تنش‌ها در روابط بین بریتانیا و ایران رو به افزایش می‌روند. از طرفی، در ماجرای حمله به دو نفت‌کش ژاپنی و نروژی و درحالی‌که بسیاری از نهاد‌های بین‌المللی و رهبران منطقه‌ای و جهانی هنوز خواستار بررسی و کسب شواهد هستند، بریتانیا در کنار آمریکا قرار گرفته و ایران را مقصر خوانده است و از طرف دیگر، مسئله زاغری‌رتکلیف بار دیگر به صدر اخبار آمده و کار تا ایجاد مانع برای ورود و خروج دیپلمات‌های ایران به سفارتشان در لندن بالا گرفته است.

به گزارش شرق، دولت بدون نخست‌وزیر بریتانیا در حالی اصطکاک با ایران را پی می‌گیرد که جرمی هانت، وزیر خارجه‌اش، هم‌زمان درگیر انتخابات درون‌حزبی برای کسب کرسی نخست‌وزیری است؛ رقابت با کاندیدای پیشتاز، بوریس جانسون که پیش‌تر بر کرسی فعلی هانت یعنی وزارت خارجه انگلیس نشسته بود.

کس دیگری نمی‌تواند باشد
دستگاه دیپلماسی انگلیس همچنان مشغول همراهی با ایالات متحده در متهم‌کردن ایران است. جرمی هانت، وزیر امور خارجه بریتانیا، یکشنبه بار دیگر گفت: بریتانیا ایران را مسئول حادثه نفت‌کش‌ها می‌داند. نکته جالب، اما فقدان قطعیت در موضع‌گیری هانت است. برخلاف مقامات ایالات متحده که بدون ابراز هرگونه تردیدی اعلام می‌کنند که بررسی‌های آن‌ها مشخصا نشان داده اتفاقات نزدیک تنگه هرمز کار ایران بوده، هانت در پاسخ به سؤال خبرنگار بی‌بی‌سی بار دیگر روی ادبیات خود در مسئول‌دانستن ایران به این شکل تأکید کرد: «ما ارزیابی‌های اطلاعاتی خود را انجام داده‌ایم و عبارتی که به کار برده‌ایم این است «تقریبا مطمئن» ... باور نداریم کس دیگری توانسته باشد این کار را بکند».

هانت پیش‌تر در واکنش به تردیدی که جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر، در وجود شواهد برای دست‌داشتن ایران ابراز کرد، واکنش تندی نشان داد و صحبت‌های او را «رقت‌بار» خواند؛ اما برخلاف واکنش محکمش به رهبر حزب رقیب، «تقریبا مطمئن» بودن از اینکه «کس دیگری نمی‌تواند» این کار را کرده باشد، چندان موضع‌گیری قاطعی به نظر نمی‌رسد.

احضار یا ملاقات فوری
در راستای همین تنش‌ها شنبه‌شب اعلام شد سفیر بریتانیا در ایران به وزارت خارجه احضار شده است. خبر احضار راب مک‌ایر در آخرین ساعات روز شنبه در سایت رسمی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران منتشر شد: «در پی اظهارات خلاف‌واقع وزیر خارجه انگلیس در تبعیت کورکورانه و عجولانه از آمریکا در متهم‌کردن کشورمان به دست‌داشتن در حوادث اخیر برای دو نفت‌کش در دریای عمان، دستیار وزیر و مدیرکل اروپای وزارت امور خارجه امروز [شنبه]در ملاقات با سفیر انگلیس، شدیدا به این مواضع غیرقابل‌قبول و ضدایرانی دولت انگلیس اعتراض و با اشاره به اتهام مطروحه که بدون ارائه کمترین سند و مدرکی و تنها در چارچوب سیاست دنباله‌روانه لندن از واشنگتن مطرح شده، افزود: در جریان جلسه (بسته) پنجشنبه گذشته شورای امنیت سازمان ملل نیز هیچ‌کس به‌جز انگلیس با این اتهام واهی آمریکا همراهی نکرد؛ حتی بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی شناخته‌شده نیز ادعای آمریکا و انگلیس را به استناد اظهارات مقامات شرکت مالک کشتی و ملوانان آن رد کردند».

در ادامه این خبر از محمود بریمانی، دستیار وزیر امور خارجه و مدیرکل اروپای وزارت امور خارجه نیز دراین‌باره نقل شده است: «مدیرکل اروپای وزارت امور خارجه با تقبیح این اتهامات بی‌اساس و اعلام اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران خواستار ادای توضیح طرف انگلیسی و تصحیح این موضع شد و افزود: واکنش‌های مردمی علیه انگلیس ناشی از اینگونه رویکرد‌های حمایت‌گرانه این کشور از ادعا‌های بی‌پایه‌واساس مقامات آمریکایی در مسائل مختلف از جمله موضوع فوق است و اتخاذ مواضع واقع‌گرایانه از سوی دولت انگلیس منطبق با واقعیات سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران و لزوم تجدیدنظر در رویکرد این کشور، را یادآوری می‌کنیم».

در این گزارش همچنین آمده: «سفیر انگلیس در این دیدار اظهار داشت: مراتب را فورا به لندن منعکس خواهد کرد».

اما مک‌ایر بعد از این دیدار گزارش‌ها درباره احضار به وزارت خارجه را رد کرد و مدعی شد به درخواست خودش با مقامات ایران دیدار کرده است: «جالب است. این را هم الان دارم می‌شنوم. من دیروز خواستار یک ملاقات فوری در وزارت خارجه شدم و این درخواست پذیرفته شد. «احضاری» در کار نبود؛ البته اگر رسما احضار شوم، همواره پاسخ خواهم داد، چنان‌که همه سفرا چنین خواهند کرد». اما احضار بوده یا دیدار، آنچه مشخص است اینکه در این دیدار درباره موضع‌گیری بریتانیا نسبت به ماجرای نفت‌کش‌ها صحبت شده و ایران نارضایتی خود را به بریتانیا ابراز کرده است.

در همین رابطه بی‌بی‌سی هم گزارش داده که ایران از اتهامات بریتانیا «آشکارا خشمگین» بوده و این نارضایتی را در همین جلسه نشان داده است. روز یکشنبه توبیاس الوود، وزیر دفاع بریتانیا، نیز به اظهارنظر دراین‌باره پرداخت. او گفت: بریتانیا به دنبال کاهش تنش‌ها خواهد بود، اما «مصمم خواهیم بود تا از امکانات و منافعمان در منطقه حفاظت کنیم».

ادامه ماجرای زاغری رتکلیف
از طرف دیگر و هم‌زمان با اصطکاک‌های ایجادشده بر سر ماجرای نفت‌کش‌ها، ماجرای زندانی‌بودن نازنین زاغری‌رتکلیف به جرم جاسوسی در ایران بار دیگر مطرح شده است. زاغری‌رتکلیف از نگاه حکومت ایران شهروند ایرانی است؛ اما بریتانیا او را شهروند دوتابعیتی ایرانی - انگلیسی می‌خواند. او در سال ۹۵ به این جرم دستگیر و برای اجرای حکم پنج سال حبس به زندان منتقل شد. اکنون هم‌زمان با روز تولد پنج‌سالگی دخترش، دست به اعتصاب غذا زده است و از سوی دیگر خبر می‌رسد همسرش، ریچارد رتکلیف، در بریتانیا و در مقابل سفارت ایران در این کشور با اعتصاب غذای همسرش همراه شده است.

جرمی هانت با انتشار تصویری از ملاقاتش با ریچارد رتکلیف در حساب توییتر، ضمن حمایت از او بار دیگر ایران را به آزادکردن زاغری‌رتکلیف فراخواند. ریچارد رتکلیف در مصاحبه‌ای همچنین به عملکرد بوریس جانسون، سلف جرمی هانت در وزارت خارجه، در‌این‌باره حمله کرده و گفته به این خاطر از او متنفر است. جرمی هانت و بوریس جانسون درحال‌حاضر مشغول رقابت برای رهبری حزب محافظه‌کار و کسب کرسی نخست‌وزیری هستند. پیش‌تر جانسون درحالی‌که گفته می‌شد با مأموریت آزادی زاغری به تهران سفر کرده بود، موفق به تغییر در وضعیت او نشد.

تنش در مقابل سفارت ایران در بریتانیا
حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در بریتانیا ابعاد ماجرا را گسترده‌تر نشان می‌دهد. بعیدی‌نژاد در حساب توییترش با انتشار تصاویری به فارسی و انگلیسی از بسته‌شدن راه ورود و خروج به سفارتخانه خبر داد و به همکاری‌نکردن پلیس بریتانیا دراین‌باره اعتراض کرد: «علی‌رغم هشدار‌های متعدد به پلیس و وزارت امور خارجه انگلیس، چند نفر با مسدودکردن مسیر، دیروز و دیشب را جلوی سفارت سپری کردند. امروز علاوه بر افراد، رسانه‌ها برای تهیه گزارش جلوی سفارت اجتماع کرده‌اند. کماکان پیاده‌روی جلوی سفارت مسدود است و امکان تردد دیپلمات‌ها وجود ندارد. حریم سفارت باید مصون از هرگونه مانع باشد. حضور معترضان و دوربین‌های رسانه در جلوی تنها درِ ورودی سفارت با فقط چند متر عرض، امنیت رفت‌وآمد پیاده دیپلمات‌ها به‌هنگام ورود به ساختمان را به خطر می‌اندازد. اعتراض مدنی حق شهروندی است، ولی باید در خارج از حریم سفارت تحت نظارت پلیس انجام شود».

او در توییت‌های انگلیسی‌اش توضیح داده که سفارتخانه‌های ایران در روز‌های شنبه و یکشنبه، به‌خاطر اینکه این روز‌ها در ایران روز‌های کاری هستند، باز و فعال هستند. او همچنین با انتشار تصویر صحبت‌های رتکلیف درباره جانسون به انگلیسی نوشته است: «متأسفانه ظاهرا ما در سفارت داریم گرفتار سیاست داخلی بریتانیا می‌شویم».

اشاره بعیدی‌نژاد ظاهرا به همان ماجرای رقابت هانت و جانسون برای نخست‌وزیری است و تلویحا این ماجرا را یک حرکت انتخاباتی برای هانت خوانده است.

این تنش‌ها بین ایران و بریتانیا در حالی اتفاق می‌افتد که انگلیس به‌عنوان یکی از اعضای ۱+۴ در مهلت ضرب‌الاجل ایران درباره برجام قرار دارد؛ اما این اتفاقات به‌هیچ‌وجه اولین نمونه‌های تنش دیپلماتیک بین دو کشور نیست و حتی تنش در مقابل سفارت‌ها نیز سابقه دارد. در ماجرای مشهور سال ۹۰، گروهی که دانشجویان بسیجی خوانده شدند، در آنچه اعتراض به دست‌داشتن دولت‌های غربی در ترور دانشمندان ایرانی، دانشمند هسته‌ای ایران و نیز حمایت از مصوبه کاهش روابط دیپلماتیک با بریتانیا، به سفارت این کشور در تهران حمله کردند، اما سفارت ایران در لندن نیز از آسیب حملات بی‌نصیب نبوده است. در یک نمونه در سال ۱۳۵۹ عده‌ای جدایی‌طلب حامی جدایی خوزستان اقدام به گروگان‌گیری در سفارت ایران در لندن کردند و در سال ۱۳۹۶ نیز گروهی که هواداران سیدصادق شیرازی بودند، به سفارت ایران حمله کردند و پرچم ایران را پایین کشیدند. تجمع این گروه حدود سه ساعت طول کشید.

دیلی‌میل: خزانه‌داری بریتانیا دنبال مصالحه با بانک ملت
این هفته بنا بود جلسات دادگاه شکایت بانک ملت از خزانه‌داری بریتانیا آغاز شود، اما دیلی‌میل خبر داده است که خزانه‌داری برای پرهیز از جدال دادگاهی طولانی‌مدت و پرهزینه، به‌دنبال مصالحه با این بانک ایرانی است. شکایت ۱.۲۵ میلیارد پوندی بانک ملت در رابطه با تحریم‌هایی است که در سال ۲۰۰۹ بر این بانک اعمال شد.

دولت بریتانیا به‌دلیل آنچه شواهد ارتباط بانک ملت با فعالیت‌های هسته‌ای خوانده شد، این تصمیم را گرفت. بانک ملت مدعی است اقدامات بریتانیا باعث شده دیگر کشور‌ها هم اقدام به تحریم کنند. طبق این خبر، مؤسسه حقوقی زیوالا و همکاران، وکالت بانک ملت را در این پرونده بر عهده دارد.