حمله توییتری ترامپ به نفت

به‌دنبال عدم‌تمدید معافیت‌های نفتی، بهای طلای سیاه در هفته گذشته روند صعودی را تجربه کرد. برای خنثی شدن این روند، ترامپ بار دیگر در توییتر فعال شد. وی در پیامی اعلام کرد که با اوپک هماهنگ کرده و آنها قیمت نفت و در نتیجه بنزین را فورا کاهش می‌دهند. هرچند برخی منابع آگاه در اوپک چنین ادعایی را تایید نکردند؛ اما قیمت‌ها در معاملات روز جمعه با ریزشی محسوس، عمدتا در واکنش به توییت ترامپ مواجه شد. به این ترتیب، نفت خام آمریکا رکورد هفت صعود متوالی را به پایان رساند.

اقدامات تحریمی ترامپ در یک سال گذشته علیه نفت ایران و ونزوئلا،یکی از مهم‌ترین‌ دلایل افزایش قیمت نفت در ماه‌های اخیر است. با این حال او در همین زمان بارها و بارها اوپک را خطاب قرار داده و این سازمان را مسوول افزایش قیمت‌ها معرفی کرده است. حال به نظر می‌رسد با تصمیم جدید واشنگتن در مقابل ایران درخصوص عدم تمدید معافیت‌های نفتی که هفته گذشته اعلام شد، دور جدیدی از حمله‌های توییتری ترامپ به قیمت نفت شکل گرفته است.

افزایش فشارها به ایران به معنای تنگنای بیشتر در سمت عرضه و افزایش قیمت‌ها است و حال ترامپ می‌خواهد بار دیگر از طریق توییتر بازار نفت را تحت تاثیر قرار دهد. ترامپ روز جمعه ابتدا در جمع خبرنگاران و سپس در توییتر اعلام کرد که با اوپک تماس گرفته و با آنها درباره افزایش عرضه نفت صحبت کرده است.

رئیس‌جمهور آمریکا مدعی شده بود که اوپک با افزایش عرضه نفت موافق است، از این رو وعده کاهش قیمت بنزین را داده بود. او همچنین دولت‌های فدرال از جمله دولت کالیفرنیا رابه دلیل اخذ مالیات بالا برای خرید بنزین که به افزایش قیمت این سوخت در این ایالت‌ها منجر شده مورد انتقاد قرار داد و از مردم خواست که خواهان کاهش مالیات بنزین شوند.

این اظهارات در حالی مطرح شد که قیمت‌ها روز جمعه بعد از رشدهای مداوم در هفته‌های اخیر در مسیر کاهشی قرار داشت، در واقع سودهای پیاپی موجب شده بود که معامله‌گران در بازار آتی نفت شناسایی سود کرده و به فروش برخی قراردادهای خود اقدام کنند. بنابراین از اولین ساعات بازگشایی بازار نفت در روز جمعه بهای نفت در مسیر کاهشی قرار داشت.

اما توییت ترامپ نشان از تداوم فشارهای رئیس‌جمهور آمریکا بر اوپک برای افزایش عرضه و نگرانی او از رشد قیمت بنزین داشت. از این رو بعد از اظهارات ترامپ قیمت با شدت بیشتری کاهش یافت. در نهایت نفت برنت روز جمعه ۲/ ۲ دلار معادل حدود ۳ درصد افت قیمت را تجربه کرد و در آخر معاملات این روز روی قیمت ۱۵/ ۷۲ دلار بر بشکه ایستاد، با این حال این نفت شاخص رشد اندک هفتگی را به ثبت رساند.

قیمت نفت برنت با ثبت رشد هفتگی ۱۸ سنتی برای پنجمین هفته متوالی افزایش یافت. نفت‌خام آمریکا نیز نزدیک به ۲ دلار معادل حدود ۳ درصد کاهش یافت و به ۳/ ۶۳ دلار بر بشکه رسید، اما این نفت شاخص افت هفتگی قیمت‌ها را تجربه کرد. نفت وست تگزاس اینترمدیت ۷۰ سنت در هفته گذشته کاهش یافته و بر این اساس رشد هفتگی این نفت شاخص بعد از ۷ هفته متوالی متوقف شد.

ترامپ توییت کردن درخصوص شرایط بازار نفت و خطاب به اوپک را پیش از خروج از برجام آغاز کرد و با افزایش بیشتر قیمت نفت بعد از خروج از برجام و اعلام بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، تعداد پیغام‌های خود درخصوص قیمت‌ها و سرزنش اوپک به دلیل آن در توییتر را افزایش داد. اما بعد از فروکش کردن التهاب بازار نفت، پیام‌های ترامپ به اوپک نیز رو به کاهش گذاشت تا مجددا از فوریه با رسیدن قیمت برنت به مرز ۶۵ دلار او مجددا ابراز نگرانی درخصوص بازار نفت را آغاز کرد. او در عرض یک هفته گذشته و بعد از اعلام اینکه معافیت‌ از تحریم نفت ایران مجددا تمدید نخواهد شد، دو بار درخصوص بازار نفت توییت کرده است.

در توییت اول ترامپ از آمادگی عربستان و امارات متحده عربی برای همکاری با واشنگتن برای افزایش عرضه نفت خبر داده بود و در توییت روز گذشته نیز او احتمال همکاری اوپک با واشنگتن را مطرح کرد. این توییت‌ها نشان از فشار ترامپ به اوپک برای افزایش عرضه دارد. اما اظهارات ترامپ واکنش‌هایی را از سوی اوپک و روسیه به‌عنوان کشوری که همراه با اوپک در توافق کاهش تولید شرکت دارد، به همراه داشت.

رد اظهارات ترامپ

ترامپ در حالی مدعی چنین گفت‌وگویی شده که اوپک هرگونه مذاکره با رئیس‌جمهور آمریکا برای افزایش عرضه را رد کرده است. آن‌طور که بلومبرگ اعلام کرده منابع اوپک گفته‌اند که ترامپ با هیچ یک از مقامات این سازمان گفت‌وگو نکرده است. هرچند ترامپ در توییت روز جمعه خود مشخص نکرده بود که با کدام عضو اوپک و چه زمانی گفت‌وگو کرده است، اما همان‌طور که بیانیه کاخ سفید درخصوص عدم تمدید معافیت‌های تحریم نفتی ایران نشان می‌دهد، ترامپ پیش از این با مقامات دو کشور عربستان و امارات مذاکره کرده و با آنها به توافقی برای افزایش عرضه و جبران کاهش عرضه نفت ایران رسیده است.

از آنجا که عربستان بزرگ‌ترین‌ تولیدکننده نفت اوپک و موثرترین عضو در تصمیم‌گیری‌های این سازمان‌ است، موافقت این کشور به تنهایی این انتظار را ایجاد کرده که در نشست بعدی اوپک توافق برای کاهش عرضه نفت که از ابتدای سال جاری میلادی به اجرا درآمده تعلیق شود.

با این حال روز گذشته ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه اعلام کرد که این کشور به همراه عربستان همچنان در توافق نفتی حضور دارند. رئیس‌جمهوری روسیه اعلام کرد که این کشور بلافاصله تولید نفت خود را افزایش نخواهد داد و تا ژوئن طبق توافق با اوپک پیش خواهد رفت.

ولادیمیر پوتین به موضوع تحریم نفتی ایران از سوی آمریکا اشاره کرد و افزود: «دشوار است که از حالا پیش‌بینی کنیم بعد از تصمیم ترامپ در قبال تحریم‌های نفتی علیه ایران، چه اتفاقی در بازار جهانی نفت می‌افتد.» وی در عین حال تاکید کرد که روسیه بلافاصله تولید نفت خود را افزایش نخواهد داد.

پوتین افزود: «روسیه به همراه عربستان و دیگر اعضای اوپک پلاس در حال انجام تعهدات خود درخصوص توافق نفتی هستند.» او همچنین در پاسخ به این سوال که عربستان جای ایران را در بازار خواهد گرفت، ابراز امیدواری کرد که این اتفاق رخ ندهد و بر لزوم پایبندی این کشور به توافق نفتی تاکید کرد.

ضد و نقیض‌های تحریم ایران

هرچند قیمت نفت در آخرین روز هفته گذشته افت شدیدی را تجربه کرد، اما در اولین روز معاملاتی هفته به دنبال خبر عدم تمدید معافیت‌ها قیمت‌ها به‌شدت افزایش یافت. نفت برنت روز دوشنبه ۸/ ۲ درصد رشد کرد و به مرز ۷۵ دلار بر بشکه رسید. شرکت‌هایی که تردد نفتکش‌ها را دنبال می‌کنند، آمار متفاوتی از میزان صادرات نفت ایران بعد از شروع تحریم‌ها منتشر می‌کنند، اما در مجموع این آمار نشان می‌دهد که متوسط صادرات نفت ایران بعد از افت شدید در اولین ماه اعمال تحریم‌ها به آرامی در مسیر افزایشی قرار گرفته و در ماه مارس به اوج خود رسیده است. ۳/ ۱ میلیون تا ۹/ ۱ میلیون بشکه در روز آماری است که از سوی شرکت‌های مختلف برای میزان صادرات نفت ایران در ماه گذشته میلادی اعلام می‌شود.

حال واشنگتن اعلام کرده که معافیت‌ها را تمدید نخواهد کرد و از دوم ماه مه باید همه مشتریان نفت ایران به خرید خود پایان دهند وگرنه مشمول تحریم‌های سنگین دولت آمریکا می‌شوند. با وجود این برخی کارشناسان بر این باورند که هنوز مشخص نیست چه میزان از نفت ایران از بازار حذف خواهد شد، چراکه همچنان خبرهایی از احتمال اعطای برخی معافیت‌ها به خریداران نفت ایران به گوش می‌رسد.

خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از منابع آگاه اعلام کرده دولت آمریکا در حال بررسی ساز و کاری است که می‌تواند به معافیت فروش بخشی از نفت ایران از تحریم‌ها از طریق پیش‌خرید محموله‌ها، منجر شود. بر‌اساس گزارش این خبرگزاری، یکی از سناریوهای مورد بررسی در دولت آمریکا این است که به کشورهای واردکننده نفت از ایران اجازه داده شود که تا پیش از ۱۲ اردیبهشت برای محموله‌های آینده واردات نفت ایران سفارش‌گذاری کرده و پول این سفارش‌ها را پرداخت کنند. پس از آن دولت آمریکا با صدور معافیت‌هایی، اجازه انتقال و پالایش این محموله‌های نفتی را در آینده صادر می‌کند. آن‌طور که خبرگزاری رویترز اعلام کرده یکی از دلایل کاهش قیمت‌ها در روز جمعه نیز انتشار خبر مشابهی در این‌خصوص بوده است.

معامله‌گران به این خبرگزاری گفته‌اند که روز جمعه انتشار اخباری مبنی بر احتمال اعطای معافیت به چین برای تداوم خرید این کشور از ایران منتشر و موجب کاهش قیمت‎‌ها شده است. اما مقامات دولتی آمریکا هرگونه اعطای معافیت به خریداران نفت ایران را رد کرده‌اند. به گزارش خبرگزاری رویترز، دو نفر از مقامات دولت ترامپ گفته‎اند پس از درخواست واشنگتن از مشتریان نفت ایران برای توقف خرید نفت از این کشور، هیچ تصمیمی مبنی بر کاهش تدریجی واردات یا معافیت کوتاه‌مدت برای چین در نظر گرفته نشده است.

یکی از این مقامات آمریکایی گفت که دولت آمریکا به چین که بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران است به وضوح گفته که معافیت‌های دیگری پس از همان‌ها که در ماه نوامبر سال گذشته اعطا شدند، در کار نخواهد بود. او افزوده است: ما می‌دانیم که چینی‌ها از این وضعیت خشنود نیستند اما آنها واقع‌بینانه عمل کرده و توافقی را که از همه بهتر و قابل اعتمادتر است خواهند پذیرفت. بنابراین برخی کارشناسان بر این باورند که تا فرا نرسیدن موعد دوم ماه مه و زمان پایان معافیت‌ها نمی‌توان از جزئیات تصمیم دولت ترامپ مطمئن بود. علاوه بر این‌گونه خبرها، برآورد دقیقی از میزان صادرات نفت ایران در دست نیست.

در واقع ایران بخشی از نفت خود را خارج از چارچوب معافیت‌ها صادر می‌کند که حجم آن مشخص نیست، کارشناسان موسسه اف‌جی‌ای مقدار آن را ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه و برخی کارشناسان حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز می‌دانند. بنابراین ترامپ هیچ‌گاه به هدف خود مبنی بر توقف صادرات نفت ایران نخواهد رسید و میزان واقعی صادرات نفت ایران یکی از ابهامات بزرگ بازار باقی خواهد ماند.
دیگر عوامل اثرگذار در بازار نفت

اما موضوعات دیگری غیر از تحریم ایران هفته گذشته بر قیمت نفت اثرگذار بودند. افزایش بیش از ۵ میلیون بشکه‌ای موجودی انبارهای تجاری آمریکا و رسیدن حجم این ذخایر به بیشترین سطح ظرف یک سال و نیم اخیر یکی از موضوعات مهم بازار در هفته گذشته بود، موضوعی که به کاهش قیمت‌ها در روز چهارشنبه منجر شد. علاوه بر این محدود شدن مقطعی صادرات نفت روسیه یکی دیگر از مسائل اثرگذار در بازار نفت بود.

هفته گذشته اعلام شد نفتی که روسیه توسط خط‌لوله دروژبا به برخی کشورهای اروپایی صادر می‌کند، آلوده است و کشورهایی که از طریق این خط لوله از روسیه نفت دریافت می‌کردند خرید نفت خود را تا رفع مشکلات متوقف کردند. خط لوله دروژبا با ظرفیت انتقال یک میلیون بشکه در روز از روسیه تا آلمان کشیده شده و به کشورهایی که در مسیرش قرار دارند انشعاباتی دارد. بلاروس، لهستان و اوکراین کشورهایی هستند که علاوه بر آلمان از روسیه توسط این خط لوله نفت دریافت می‌کردند.

روز پنج‌شنبه به دلیل شدت گرفتن آلودگی نفت واردات توسط این خط لوله متوقف شد و قیمت نفت از مرز ۷۵ دلار بر بشکه عبور کرد. مشکل کیفیت نفت روسیه طی هفته‌های اخیر به‌وجود آمده است. آلودگی نفت به دلیل بالا رفتن سطح کلرید ارگانیک بوده است، این ماده برای کمک به افزایش تولید نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد اما پیش از صادر شدن نفت باید از آن جدا شود زیرا می‌تواند تجهیزات پالایش را از بین ببرد.

کاهش تعداد دکل‌های نفتی فعال در آمریکا دیگر موضوع اثرگذار بر قیمت نفت در هفته گذشته بوده است. آنطور که آمار موسسه بیکرهیوز نشان می‌دهد، تعداد دکل‌های نفتی آمریکا در هفته گذشته ۲۰ مورد کاهش یافته، این رقم بیشترین افت تعداد دکل‌ها در سه ماه گذشته محسوب می‌شود. طی ۵ماه گذشته تعداد دکل‌های فعال در صنعت نفت آمریکا مدام کاهش یافته است.

به گفته کارشناسان این کاهش دکل‌ها نشان از تلاش تولیدکنندگان مستقل در این کشور برای کاهش هزینه‌های خود و تمرکز بر تکمیل چاه‌های حفر‌شده دارد. کاهش تعداد دکل‌ها از نگاه کارشناسان نشانه‌های اولیه از کاهش رشد عرضه آتی نفت آمریکا است و به افزایش قیمت نفت منجر می‎شود.