فرارو- روز دوشنبه، دولت آمریکا رسما
پایان معافیت‌های موقت فروش نفت ایران به هشت کشور را اعلام کرد. برخی مشتریان نفت ایران، به این اقدام بی‌سابقه آمریکا اعتراض کردند. اما این اعتراض آن طور که باید و شاید، قوی و موثر نبود.
به گزارش فرارو، سرانجام پس از چند هفته جدال بر سر تمدید یا عدم تمدید معافیت‌های فروش نفت ایران، کاخ سفید با صدور بیانیه‌ای، به این جدال و معافیت‌های فروش نفت ایران پایان داد. اما این اقدام، نه تنها پاسخ خشمگینانه ایران را در پی داشت، بلکه باعث موضع‌گیری مشتریان نفت ایران هم شد.
تشدید تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران، روابط آمریکا با حداقل پنج مشتری نفت ایران را تنش آلود کرد. اما این تنش‌ها در سطحی نبود که موجب بالا رفتن نجومی قیمت‌های نفت شود. به گونه‌ای که قیمت نفت فقط حدودا سه درصد افزایش یافت. چین جزو اولین مشتریانی بود که به لغو معافیت‌ها واکنش نشان داد. وزارت خارجه چین، در واکنش به ممنوعیت خرید نفت از ایران، گفت که چین همواره با تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران مخالفت می‌کند. گنگ شوانگ، سخنگوی وزارت خارجه چین، در کنفرانس خبری روزانه خود اعلام کرد که همکاری دوجانبه چین با ایران منطبق با قانون است. اما او مشخص نکرد که آیا چین، که یکی از مشتریان بزرگ نفت ایران هست، به خرید نفت از ایران ادامه خواهد داد یا خیر.
واکنش مبهم چین، در حالی صورت گرفته که در روز‌های اخیر گزارش‌هایی درباره کاهش مراودات تجاری میان چین و ایران منتشر شده است. مضاف بر این، پکن و واشنگتن در دو سال گذشته، درگیر یک جنگ کم‌سابقه تجاری بوده‌اند. حتی این گمانه‌زنی نیز مطرح شده است که خرید نفت از ایران ممکن است به ابزاری برای چانه‌زنی در مذاکرات تجاری آمریکا و چین تبدیل شود.
واکنش هند و ژاپن، دو مشتری دیگر نفت ایران، هم از موضع چین در برابر لغو معافیت‌ها، سردتر بود. یک روز پس از عدم تمدید معافیت‌ها، دهارمندرا پرادهان، وزیر نفت و گاز طبیعی هند، اعلام کرد که هند برای جبران خسارت نفت ایران، از سایر تولیدکنندگان، نفت وارد خواهد کرد. پرادهان گفته است کشورش برای تامین نفت مورد نیازش تدابیر محکمی اندیشده است. او در توئیتر نوشت: «پالایشگاه‌های هندی کاملا آماده هستند که نیاز ملی به نفت، دیزل و سایر محصولات نفتی را تامین کنند.»
به نظر می‌رسد که تصمیم لغو معافیت‌ها، در هماهنگی قبلی با مشتریان نفت ایران اتخاذ شده است. چرا که هفته گذشته رویترز در گزارشی اعلام کرد پالایشگاه‌های هندی برای جبران نفت ایران، واردات نفت از کشور‌های اوپک، آمریکا و مکزیک را بیشتر کرده‌اند. واکنش سرد هند و ژاپن به لغو معافیت‌ها، هم نشان می‌دهد آن‌ها برای این امر آماده بودند. ژاپن حتی تاثیر لغو معافیت‌ها بر بازار‌های نفت را محدود ارزیابی کرد. هیروشیگه سیکو، وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن، در یک نشست خبری، با اشاره به این مسئله، گفت: ژاپن نیازی نمی‌بیند که از ذخایر ملی نفتی خود استفاده کند.
ژاپن، چهارمین مصرف‌کننده بزرگ نفت در جهان است که زمانی یکی از مشتریان بزرگ نفت ایران بود. اما در حال حاضر، بنا به گفته سیکو، ژاپن سه درصد نفت مورد نیازش را از ایران وارد می‌کند.
در این میان، فقط کره جنوبی گفته است که برای دریافت معافیت از آمریکا تلاش خواهد کرد. پس از اعلام عدم تمدید معافیت‌ها، وزارت خارجه کره جنوبی، با صدور بیانیه‌ای، اعلام کرد که برای تمدید معافیت‌ها، در همه سطوح با مقامات آمریکایی مذاکره کرده است و تلاش‌ها در این خصوص را ادامه خواهد داد. با این حال، هم کره جنوبی و هم سایر مشتریان نفت ایران، هیچکدام نگفته‌اند که اگر آمریکا معافیت‌ها را تمدید نکند، آیا آن‌ها حاضر خواهند بود به رغم تحریم‌های آمریکا از ایران نفت بخرند یا خیر.
شاید قابل‌تأمل‌ترین واکنش به لغو معافیت‌ها، واکنش عراق باشد. یک مقام دولتی عراقی، به خبرگزاری فرانسه گفته است عراق آماده است که برای جبران هرگونه نقص در بازار‌های نفت، ۲۵۰ هزار بشکه در روز به تولیدش اضافه کند.
افزایش محدود قیمت‌های نفت و نیز واکنش‌های سرد و بعضا غافلگیرکننده‌ای مثل عراق، نشان داد که آمریکایی‌ها برای حذف نفت ایران از بازار‌های نفتی تلاش‌های پشت‌پرده زیادی انجام داده‌اند. تلاش‌هایی که موجب شده نفت ایران- حداقل تاکنون- بدون هزینه‌ای برای آمریکا به تدریج از بازار‌ها حذف شود.
