ضدحمله به آمریکای ترامپ

داوود هرمیداس‌باوند در شرق نوشت: رفتارهای تقابل‌جویانه ترامپ با ایران و سایر کشورهای جهان ادامه دارد و این برای فردی که سیاست‌مدار محسوب نشده و فاقد جهان‌بینی سیاسی است، اتفاقی عجیب به‌شمار نمی‌آید. رئیس‌جمهور فعلی ایالات متحده فقط تاجری ثروتمند است که اطلاعات سیاسی چندانی نداشته و در نهایت تحت تأثیر تیم خود که در چارچوب‌های کلی با افکار او هماهنگ باشند، قرار می‌گیرد.

ترامپ به نشان‌دادن اقتدار علاقه‌مند است؛ اما ابزارهای آن را در رفتارهای تقابلی و آمرانه جست‌وجو می‌کند؛ درست برخلاف مشی باراک اوباما که همسویی ارزشی با اروپا و کشورهای دیگر جهان را دنبال می‌کرد. انتخاب کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس برای به‌رخ‌کشیدن این اقتدار، از همین مسئله ناشی می‌شود.

رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا به همراه تیم خود بارها نارضایتی از برجام را اعلام کرده‌ و سرانجام با کنارگذاشتن چهره‌های مخالف خروج از برجام، یک سال قبل این تصمیم خود را برای ضربه به دموکرات‌ها و رفتارهای جمعی عملی کرد. حتی پیش از خروج وی از برجام، وزیر خارجه فرانسه به‌صراحت اعلام کرد عملکرد دولت ترامپ مغایر با روح برجام است.

او در ابتدای کار خود در جایگاه رئیس‌جمهور، قوانین ممنوعیت ویزا را دنبال و اعلام کرد با ناشیگری توأم بود. او فقط احساس می‌کرد اوباما رفتار نرمی از خود نشان داده است و سعی در متفاوت‌بودن دارد. اصرار ترامپ را برای تخصیص بودجه ایجاد دیوار مرزی با مکزیک که به بزرگ‌ترین تعطیلی دولت آمریکا در سایه اختلاف با کنگره در اختیار دموکرات‌ها انجامید نیز در همین راستا باید ارزیابی کرد.

آمریکا کشوری مهاجرپذیر است و افرادی که به‌ شیوه غیرقانونی وارد این کشور شده‌اند، پس از 10 ‌سال می‌توانند از حق شهروندی بهره‌مند شوند. بستن راه ورود مهاجران از مکزیک به آمریکا، به‌هیچ‌وجه با سنت آمریکایی سازگار نیست؛ اما برای ترامپ، همین رفتار خلاف عادت و رویه، هیجان‌انگیز است.

دموکرات‌ها نیز می‌خواهند ایجاد دیوار مرزی برنامه‌ای متعلق به جمهوری‌خواهان لقب بگیرد تا تبعات حاصل از این اقدام، گریبان ترامپ و جمهوری‌خواهان را بگیرد. هنوز برای مشخص‌شدن شرایط ترامپ در میان رأی‌دهندگان آمریکایی زود است؛ اما این‌گونه رفتارها لزوما به رشد شغل و افزایش ثروت آمریکایی‌ها که وعده انتخاباتی ترامپ است، منجر نمی‌شود.

رئیس‌جمهوری آمریکا حتی بارها از طرح برگزیت انگلستان استقبال کرده و گفته است بر اساس طرح دومینو، همه کشورهای اروپایی باید از اتحادیه اروپا خارج شوند! ایالات متحده ترامپ، نمایش سیاست انزواطلبی را دنبال می‌کند و مدعی است درصدد محدودکردن تعهدات خود در خارج از ایالات متحده است؛ اما همچنان در خاورمیانه رفتارهای تقابلی نظیر رفتار خارج از عرف بین‌المللی با سپاه پاسداران را در دستور کار قرار می‌دهد. ترامپ قرارداد نفتا را نیز به‌طور‌کل برهم‌ زد و سیاست دوگانه‌ای با کانادا و مکزیک در پیش گرفته است.

او تصور می‌کند از طریق سیاست انزواطلبی می‌تواند جامعه آمریکا را به سوی خود جلب کند؛ اما این روش او با منطق سیاست خارجه آمریکا که تقریبا از اواخر قرن نوزدهم آغاز شد، سازگاری ندارد. باید منتظر ماند و دید فرجام این اقدامات او چه خواهد شد؟ دیدارهای نمایشی با کیم جونگ اون، چه زمانی به پایان تاریخ‌مصرف خود می‌رسد؟ او به دلیل نداشتن دانش سیاسی و تجربه کافی در این حوزه، هنوز متوجه تبعات تصمیمات خود نیست.

مخالفت ترامپ با اکثر کشورهای جهان، این زمینه را برای ایران به وجود می‌آورد تا بتواند اجماع جهانی را بدون حضور آمریکا به دست آورد. به‌هر‌حال این مسائل سبب شده است کشورهای دوست مانند آلمان، بحث‌هایی را درباره پناه‌جویان به وجود بیاورند. خانم مرکل با انتقاد از آمریکا بیان کرد سیاست درهای باز را درباره پناه‌جویان به کار خواهد برد. این شرایط باعث شده است همه کشورها با نوعی بازبینی و بازنگری در سیاست‌های خود پیش بروند و نوعی بازتعریف از سیاست‌ها، حداقل برای آینده‌ای نزدیک را در نظر داشته باشند.

اروپا همچنان نتوانسته رفتار روشنی در قبال تعهدات برجامی خود در پیش بگیرد؛ چراکه فشارهای ایالات متحده از حد تصور آنها فراتر رفته است. در گذشته و زمانی که قانون داماتو شکل گرفت، اروپا اعلام کرد تحریم‌ها برخلاف سازمان تجارت جهانی و ناقض حقوق بین‌الملل است و با آن مخالفت کرد. شرکت‌هایی مانند توتال، با شرکت نفت ایران همکاری کردند؛ اما در این دوره پس از اوج‌گیری تحریم‌های مضاعف آمریکا، ایران را ترک کردند.

ترامپ در دوران تبلیغات انتخاباتی، موضوع اسلام‌هراسی را مطرح کرد و احساس کرد مورد توجه قرار گرفته است و اکنون روی ایران‌هراسی، برنامه ویژه‌ای را به همراه سعودی‌ها و اسرائیل به مرحله اجرا درآورده است. او می‌خواهد نشان دهد برای تحقق شعارهای انتخاباتی خود، انگیزه بسیار زیادی دارد و از آنها برای مقبولیت عمومی استفاده کند. ایران در این زمان به‌شدت به هم‌گرایی داخلی و استفاده ویژه از ظرفیت‌های دیپلماسی نیاز دارد.

یک تیم منسجم و دارای حمایت در سطوح ارشد نظام برای مقابله با تحرکات آمریکا، حساسیت‌زدایی از اروپا و مذاکره در عرصه بین‌المللی، حتما ضرورتی انکارناپذیر است و همه طرف‌های داخلی باید متوجه اثرات تحریم‌ها بر سلامت و معیشت مردم باشند و با پشتیبانی از تیم سیاست خارجی، فرصت طرح دعوی علیه این رفتارها را به دیپلمات‌های کشورمان بدهند. سابقه حضور در مذاکرات برجام نشان داد می‌توان بزرگ‌ترین مشکلات بین‌المللی را با دیپلماسی حل کرد و کشور ما قابلیت آن را دارد.