پشت پرده تغییرات در کابینه عربستان

رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما امریکا گفت: هدف اصلی تغییرات کابینه در عربستان کاستن فشارها، بخصوص فشارهای کشورهای غربی است ولی این تغییرات بنیادی نیستند.

 «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان سعودی فرمان فوری تغییر در کابینه را صادر کرد. به موجب این تغییرات، عادل الجبیر وزیر خارجه سعودی برکنار شد. الجبیر وزیر مشاور دولت در امور خارجه تعیین شده است. الجبیر از آوریل ۲۰۱۵ سه ماه پس از به قدرت رسیدن محمد بن سلمان سلمان وزیر خارجه بود.

«ابراهیم العساف» وزیر امور خارجه جدید عربستان سعودی شد. وزیر خارجه جدید عربستان سعودی، یک سال پیش جزء بازداشتی‌های بن‌سلمان در هتل‌ «ریتز کارلتون» بود. او از ژانویه ۲۰۱۸ آزاد و به کار خود بازگشته بود.

«محمد بن نواف بن عبدالعزیز آل سعود»، سفیر ریاض در لندن از سمت خود برکنار شد.

به موجب این فرمان، «عبدالله بن بندر بن عبدالعزیز» نیز به عنوان وزیر گارد ملی عربستان سعودی و «ترکی بن عبدالله الشبانه» به عنوان وزیر اطلاع رسانی منصوب شده اند.

همچنین «فیصل بن خالد» برکنار و به جای وی «ترکی بن طلال» به عنوان امیر منطقه عسیر معرفی شده است.

در خصوص این تغییرات خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما امریکا انجام داده است که در ادامه آمده است. انتصار از اساتید برجسته مطالعات خاورمیانه در سطح بین المللی است و کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه» از وی آوازه جهانی دارد.

*ملک سلمان تغییراتی را در کابینه عربستان سعودی ایجاد کرد. از جمله این تغییرات تغییر وزیر خارجه عربستان «عادل الجبیر» بود. دلایل این تغییرات چیست؟

بعد از قتل خاشقجی و ادامه جنایات جنگی عربستان در یمن وجهه رژیم حاکم در عربستان در غرب صدمه بیشتری دیده است. حتما برخی از دول غربی که پشتیبان عربستان بوده اند به حکام عربستان گفته اند باید تغییراتی که اگر هم ظاهری باشند در ساختار دولتشان ایجاد کنند.

البته این را باید بدانیم که عادل الجبیر تصمیم گیرنده در سیاست خارجی عربستان نبوده و بودن یا نبودن او تغییرات اساسی در سیاست خارجه عربستان ایجاد نخواهد کرد. کارگردان های اصلی سیاست خارجی عربستان هنوز سر جای خود هستند. شخصی مانند عادل الجبیر در عمل پادوی رژیم حاکم در عربستان بود

*«ابراهیم العساف» وزیر امور خارجه جدید عربستان سعودی دارای دکتری اقتصاد است و یک سال پیش جزء بازداشتی‌های بن‌سلمان در هتل‌ «ریتز کارلتون» بود. آیا این تغییر به معنای گذار عربستان از سیاست خارجی تهاجمی به سیاست خارجی اقتصاد محور نمی تواند باشد؟

سیاست خارجی تهاجمی و سیاست خارجی اقتصاد محور در حقیقت همواره دو روی سکه سیاست خارجی عربستان بوده اند. یعنی بدون سیاست خارجی اقتصاد محور عربستان نمیتواند موفقیت در سیاست خارجی خود داشته باشد.

با انتصاب ابراهیم العساف حکمرانان عربستان شاید بخواهند که نقش اقتصاد و منابع مالی را در سیاست خارجی عربستان پر رنگ تر کنند

آیا تغییرات کابینه در راستای کاستن از فشارها ناشی از قتل خاشقجی و حفظ «محمد بن سلمان» در قدرت نمی تواند تعبیر شود؟

بله همینطور است. هدف اصلی تغییرات کابینه در عربستان کاستن فشارها، بخصوص فشارهای کشورهای غربی است.

ولی این تغییرات بنیادی نیستند چون هنوز محمد بن سلمان و دار و دسته مافیای او در جای خود محکم ایستاده اند و اینها هستند که تصمیم گر اصلی در حکومت عربستان هستند نه وزرای کابینه در دولت عربستان.

*ترامپ پس از خارج کردن نیروهای امریکایی از سوریه اعلام کرد که عربستان بازسازی سوریه را بر عهده می گیرد. از سوی دیگر نیز گزارش گروه بین المللی بحران خواستار حضور اقتصادی عربستان در عراق است؛ چرا که یگانه راه نفوذ ریاض در عراق را از طریق اقتصاد و سرمایه گذاری اقتصادی در این کشور می داند. با توجه به این موارد آیا نمی توان گفت سیاست خارجی سعودی وارد دوره ای می شود که اهداف اقتصادی هدف اصلی است؟

در سالهای اخیر منابع مالی و اقتصادی عربستان مهمترین ابزار در گسترش نفوذ این کشور بوده اند.

یعنی از طریق پول حکام عربستان سیاست خارجی خود را در بسیاری از کشورها پیاده کرده اند. برای همین است که آمریکا و یا سازمانهائی مانند گروه بین المللی بحران خواستار حضور اقتصادی عربستان در عراق یا سوریه هستند.

از نظر نظامی یا سیاسی عربستان در عراق یا سوریه یک کارت سوخته ای است. ولی با توجه به احتیاج شدید این دو کشور به منابع مالی و سرمایه گذاری خارجی، عربستان با استفاده از قدرت اقتصادی خود می تواند جایگاه سیاسی خود را در عراق و سوریه بازسازی کند.