فرارو– «نظام یارانه‌ای و مالیاتی باید به نفع دهک‌های کم درآمد باشد. اما درست برعکس عمل کرده‌ایم. شما برای یک ساندویچ ۱۰ هزار تومانی باید مالیات بر ارزش افزوده بپردازید. اما یک فرد بدون کار، تلاش و هیچ گونه ریسکی ۲۳ میلیارد تومان سود سپرده دریافت می‌کند، اما یک ریال مالیات نمی‌پردازد. این مالیات‌ها در اقتصاد‌های آزاد دنیا هم وجود دارد.»
وحید شقاقی شهری، استاد دانشگاه و اقتصاددان درباره بودجه ۹۸ به فرارو می‌گوید: دولت لایحه ضعیفی به مجلس تقدیم کرده است. دولت پیش از این بودجه‌ای در نظر گرفته بود که تمایل داشت سهم صندوق ملی از درآمد نفتی را در مخارج سال آینده استفاده کند. این موضوع با مخالفت رهبری رو به رو شد. لایحه کنونی بسیار ضعیف است. این لایحه در حوزه درآمد‌ها کاملا خوشبینانه است. احتمال صادرات یک و نیم میلیون بشکه نفت ما در سال آینده بسیار پایین خواهد بود. ما اکنون روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه نفت می‌فروشیم. معافیت‌های نفتی هشت کشور مشتری ایران نیز ۹۰ و ۱۸۰ روزه است. با پایان معافیت‌ها میزان فروش نفت کشور در سال آینده بسیار کمتر خواهد شد. احتمالا ما نمی‌توانیم بیشتر از یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه نفت بفروشیم.
پدیده شوم آینده فروشی
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه میدهد: در بودجه ۴۴ هزار میلیارد تومان منابع حاصل از فروش و واگذاری اوراق مالی و اسلامی دیده شده است. انتشار اوراق مالی و اوراق بدهی همه کشور‌های توسعه یافته را گرفتار کرده است. ما سه سال است که پدیده شوم آینده فروشی منابع در کشور را باب کرده ایم. انتظار اوراق مالی شبیه این می‌ماند که شما نمی‌توانید به نیاز‌های زندگی خود پاسخ دهید و برای تامین مخارج خود از چک استفاده کنید. شما برای یک ماه آینده چک می‌کشید، اما وقتی موعد چک می‌رسد نمی‌توانید آن را تامین کنید و دوباره از چک استفاده می‌کنید.
وحید شقاقی معتقد است: دولت سال آینده کسری بودجه بسیار بالایی خواهد داشت.
پیش‌بینی درآمد‌ها خوشبینانه است
این استاد دانشگاه در ارتباط با ۱۵۳ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی و عواض گمرکی که در بودجه پیش بینی شده می‌گوید: رقم پیش بینی شده برای عوارض گمرکی و مالیاتی در بودجه ۹۷، ۱۴۲ هزار میلیارد تومان بود. با توجه شرایط سخت تولید و کاهش فروش بنگاه‌ها در سال آینده امکان تحقق این رقم مالیاتی در سال آینده وجود ندارد. امسال هم درآمد دولت بیشتر از ۱۰۰ هزار میلیارد از ۱۴۲ هزار میلیارد تومان نخواهد بود. این وضعیت در سال آینده بدتر خواهد شد. فروش بنگاه‌ها به یک سوم سال ۹۷ خواهد رسید. دولت باید پایه‌های جدید مالیاتی که دهک‌های پردرآمد را هدف قرار می‌گیرد تصویب می‌کرد. اما نمی‌دانم چرا مایل به سختگیری و ایجاد یک نظام یارانه‌ای جدید نیستیم. با پایه‌های مالیاتی کنونی اصلا امکان این درآمد مالیاتی وجود ندارد. ما در حوزه درآمد‌ها کاملا خوشبینانه برخورد کرده ایم.
بودجه ریزی غیرمنطقی
شقاقی شهری معتقد است: دولت سال آینده کسری بودجه بسیار بالایی خواهد داشت. هزینه‌های جاری ۳۲۰ هزار میلیارد تومان است. قرار بود دولت تخصیص بودجه به دستگاه‌های موازی را حذف کند و اعتبارات را ساماندهی کند. اما به جای اینکه این اعتبارات کاهش پیدا کرده باشد مشاهده افزایش آن‌ها هستیم. افراد جامعه مالیات می‌پردازند که دولت با آن، اقتصاد کشور را توسعه دهد نه اینکه دولت اعتبارات را به دستگاه‌های زیرمجموعه خود با بهره وری صفر تخصیص دهد. این وضعیت یعنی بودجه غیرشفاف و غیرمنعطف است. تاب‌آوری و مقاومت ندارد و پاسخ گوی نیاز‌ها نیست.
با این وضعیت در صندوق توسعه ملی را تخته کنیم بهتر است
این اقتصاددان در ادامه انتقادات خود می‌گوید: دولت قصد دارد از سهم ۱۴ درصدی صندوق توسعه ملی که رهبری اجازه برداشت دادند در بودجه استفاده کند کسری صندوق‌های بازنشستگی را بپردازد. در حالی که این روش اصلا صحیح نیست. صندوق‌های بازنشستگی باید پاسخ گوی خطا‌های خود باشند. این روش که از صندوق توسعه ملی برای پوشش اعتبارات هزینه‌ای خود استفاده کنیم صحیح نیست. اگر قرار است با صندوق توسعه ملی این گونه رفتار شود یک بار برای همیشه در آن را تخته کنیم.
کاری که دولت نکرد
این استاد دانشگاه می‌گوید دولت باید نظام مالیاتی خود را اصلاح می‌کرد. من هرجا توانستم به همه وزرا و همه مسئولان ارشد کشور از ضرورت تصویب پایه‌های مالیاتی جدید گفتم. اکنون در کشور دهک دهم، ۱۰ برابر دهک اول از کل نظام یارانه‌ای استفاده می‌کند. در حالی که در همه کشور‌های دنیا چیزی به نام مالیات تصاعدی بر مصرف وجود دارد. هرکس بیشتر مصرف کند باید مالیات بیشتری بپردازد. یک خانواده سه نفره که چهار خودرو در اختیار دارد نسبت به دیگران هم از سوخت بیشتر استفاده می‌کند و هم محیط زیست را آلوده می‌کند، به همان میزان یارانه انرژی هم دریافت می‌کند. پایه‌های دیگر مالیاتی عبارتند از: مالیات بر ثروت، مالیات بر مجموع درآمد خانوار، مالیات واردات کالا‌های لوکس و مالیات بر سود سپرده‌های بالای ۵۰۰ میلیون یا یک میلیارد تومان. اکنون شکاف طبقاتی روز به روز شدیدتر و طبقه متوسط نازک‌تر میشود. یک نظام دوطبقه‌ای در کشور در حال ایجاد شدن است. آیا قرار نیست نظام یارانه‌ای و مالیاتی در این کشور اصلاح شود؟
نظام اقتصادی ما سرمایه‌داری‌ترین نظام اقتصادی دنیاست
شقاقی شهری ادامه میدهد: شورای هماهنگی سران سه قوه برای گرفتن تصمیمات بنیادی و سخت تشکیل شده است. نظام یارانه‌ای و مالیاتی باید به نفع دهک‌های کم درآمد باشد. اما درست برعکس عمل کرده‌ایم. شما برای یک ساندویچ ۱۰ هزار تومانی باید مالیات بر ارزش افزوده بپردازید. اما یک فرد بدون کار، تلاش و هیچ گونه ریسکی ۲۳ میلیارد تومان سود سپرده دریافت می‌کند، اما یک ریال مالیات نمی‌پردازد. این مالیات‌ها در اقتصاد‌های آزاد دنیا هم وجود دارد.
این کارشناس اقتصادی می‌گوید: ما همیشه ادعای نظام اقتصادی اسلامی داشته ایم، اما وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم نظام اقتصادی ما سرمایه‌داری‌ترین نظام اقتصادی دنیاست. می‌گویند نظام‌های لیبرال و سرمایه داری مالیات را به نفع ثروتمندان تنظیم میکنند، اما ما از آن‌ها هم جلو زده ایم. هیچ کشور سرمایه داری نیست که به اندازه ما در در نظام اقتصادی خود غلط داشته باشد. نظام یارانه‌ای و مالیاتی ما به نفع ثروتمندان و ابرطبقه و به ضرر دهک‌های کم درآمد است. آیا اینگونه می‌خواهیم در برابر تحریم‌ها و نارضایتی‌ها بایستیم؟ چگونه؟
نظام یارانه‌ای باید در سطح کلان اصلاح میشد
این استاد دانشگاه می‌گوید: بودجه یارانه‌های نقدی برای امسال و سال‌های گذشته ۴۲ هزار میلیارد تومان بود، اما حالا قرار شده سه دهک بالا را به استان‌ها بسپارند. با این حال ما آنقدر یارانه انرژی پرداخت می‌کنیم که این عدد یارانه‌ها در برابر آن جزئی است. نظام یارانه‌ای ما باید در سطح کلان اصلاح میشد. اوضاع اقتصادی آنقدر نامطلوب است که ممکن است دهک هفتم و هشتم هم به یارانه نیاز داشته باشد. یعنی آن‌ها هم به طبقات متوسط و فقیر ملحق شده‌اند. قرار بود از سال‌های گذشته یارانه سه دهک بالا حذف شود. اما آنقدر دست روی دست گذاشتند و نظام اطلاعاتی را تکمیل نکردند که این موضوع به دست استانداران افتاده است. اما لازمه حذف یارانه‌ها یک نظام اطلاعاتی شفاف است که متاسفانه اجازه داده نشد بانک‌های اطلاعاتی شکل بگیرد.
شقاقی شهری در پایان می‌گوید: بودجه‌ای که دولت برای سال آینده تنظیم کرده بودجه‌ای ضعیف است. نمی‌دانم نمایندگان چقدر در برابر آن مقاومت میکنند. اما با این وضعیت در حوزه درآمد‌ها بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان کسری وجود خواهد داشت.
