روزنامه اصولگرای «جوان» به دیدار اخیر برخی فعالان کنکور با بعضی از مراجع معظم تقلید واکنش نشان داد.
در مطلبی که این روزنامه، امروز منتشر کرده است، می‌خوانیم: مؤسسات کنکور که سال‌هاست در کشور «تشکیلات موازی با نظام رسمی و حاکمیتی آموزش و پروش» راه انداخته‌اند و تمام همّ و غم آنان افزایش سطح حساسیت‌پذیری به قبولی در کنکور و تمرین تست‌زنی است و نه لزوماً افزایش سطح علمی دانش آموزان، این روز‌ها با بحران مشروعیت روبه‌رو شده‌اند، زیرا هم فغان مردم از هزینه‌های میلیونی و کمرشکن این هیولا‌های کنکور و تست‌زنی بلند شده است، هم شخص وزیر آموزش و پرورش و معاونان او از آنچه «مافیای کنکور» می‌نامند، فریادشان بلند است و هم کارشناسان، خطر یک آموزش و پرورش موازی را که مؤسسات کنکور با گردش مالی بیشتر از بودجه آموزش و پرورش به راه انداخته‌اند، گوشزد می‌کنند.
این مافیای مخرب در جدید‌ترین اقدام پس از دیدار با چند تن از علمای قم و مراجع تقلید، گزارش و عناوینی از این دیدارها منتشر کرده‌اند که در راستای مشروعیت بخشی به کتاب‌های کمک آموزشی خودشان است، کتاب‌هایی که با حذف مشق شب از مقاطع مختلف تحصیلی، بی‌فایده می‌شود و درآمد میلیاردی آنها را نابود می‌کند. بی شک و قطعاً مراجع عظام تقلید با تعیین تکلیف اداره آموزش و پرورش در خارج از حاکمیت و در دست مؤسساتی که نوع عملکردشان نشان می‌دهد جز دغدغه مالی، چیز دیگری در سر نمی‌پرورانند، مخالف‌ا‌ند و باید به این مهم توجه شود که دیدار مدیران این‌گونه مؤسسات که تمامی جامعه از خاص و عام نوع عملکرد آنها را مافیایی و سودجویانه می‌دانند، می‌تواند با هدف کسب مشروعیت از جایگاه رفیع مرجعیت باشد. نگاه مراجع عظام تقلید و علمای قم درباره مشق شب می‌تواند وارد چرخه کارشناسی این موضوع شود، اما نوع بازتابی که این مؤسسات از دیدار خود با مراجع داشته‌اند، نشان می‌دهد که با هدف ر‌هایی از بحران مشروعیت به این دیدارها رفته‌اند.
۳۰ سال پیش فیلم «مشق شب» در نقد مشقت تحمیلی به دانش‌آموزان ساخته شد، مدیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که با کیارستمی در جریان ساخت فیلم همکاری کرده بود، از سوی محمدعلی نجفی وزیر وقت آموزش‌و‌پرورش توبیخ شد. اما سوژه مشق شب بعد از ده‌ها سال هنوز بر روح و روان دانش‌آموزان حکومت می‌کند و به مدد نظام آموزشی متراکم از سرفصل و کتاب، خلاقیت و نشاط کودکی را در آنها می‌کشد.
پس از انتقادات گسترده کارشناسان و دلسوزان حوزه تعلیم و تربیت و حتی اظهارات وزیر آموزش‌و‌پرورش علیه مافیای کنکور، منتفعان این مافیا دچار بحران مشروعیت شده‌اند و برای استمرار فعالیت‌های مخرب خود به این سو و آن سو می‌روند. بخشنامه وزارتی آموزش‌و‌پرورش مبنی بر حذف «مشق شب» از مدارس ابتدایی آخرین اقدامی است که علیه مافیای کنکور صورت گرفته. نان مافیا با حذف مشق شب! - اگر به طور سراسری و کامل صورت پذیرد - از قبل کم چرب‌تر می‌شود؛ ولی مگر مافیا به سادگی دست از سود‌های سرشار مالی این حوزه می‌کشد؟!
همزمان با بحث‌های کنکور و مشق شب که این روز‌ها در رسانه‌ها داغ است. نتایج تحقیقاتی در دانشگاه استنفورد منتشر شده که «تکالیف شبانه» را باعث استرس، مشکلات جسمی، عدم توازن و حتی دوری از جامعه برای دانش‌آموزان دانسته است. این تحقیقات می‌افزاید: مشق شب بیشتر از دو ساعت در هر شب کارکرد معکوس و غیرآموزشی پیدا می‌کند.
جزئیات منتشرشده در تحقیقات دانشگاه استنفورد که بر روی دانش آموزان اقشار متوسط به بالا (با درآمد سالانه ۹۰ هزار دلار) انجام شده است، تصریح می‌کند که «مشق شب» مانعی جدی بر سر راه «یادگیری» و «تعامل کامل» دانش آموزان است.
۵۶ درصد از دانش آموزان و خانواده‌های آنها در این تحقیق گفته‌اند که تکلیف شب برای آنها یک «منبع استرس» است تا یک شیوه یادگیری؛ ۳۳ درصد هم اذعان کرده‌اند که تکلیف شب را صرفاً برای به دست آوردن نمره بهتر انجام می‌دهند. تنها یک درصد از جامعه آماری تحقیق گسترده استنفورد گفته‌اند که مشق شب برایشان مفید بوده است. بسیاری از دانش آموزان در این تحقیق گفته‌اند که تکلیف منزل برای آنها باعث مشکلاتی در خواب و بدنشان شده است.
نتایج جالب این تحقیقات نشان می‌دهد که «تکلیف منزل بیشتر» به معنای «محدود کردن دیدارهای خانوادگی و دوستانه دانش‌آموز» است که خود این موضوع باعث می‌شود «اجتماعی پذیری» دانش آموزان با خلل جدی مواجه و در آینده احتمالا وی را به عنصری «فردی، ضد اجتماعی و گریزان از کانون خانواده» تبدیل کند و مانع از این شود که دانش‌آموز علایق مورد خواست خودش را پیگیری کند. «مسئولیت ناپذیری» و «از بین بردن خلاقیت» ماحصل این روند آموزشی است.
در جست وجوی مشروعیت!
بعد از به خدمت گرفتن عرصه‌های تبلیغاتی از سوی مؤسسات آموزشی و کنکوری و بازی در زمین کمبود بودجه آموزش‌و‌پرورش، اقدام جدید مؤسسات کنکوری‌دیدار با مراجع تقلید و جلب‌نظر و تأیید آنها در رابطه با فعالیت‌شان، است. امری که باید علمای قم در نظر بگیرند که مافیای کنکور از مشروعیت مراجع برای کارکرد غیرعلمی مؤسسات خود بهره نبرند. جزئیات این دیدارها با سرفصل انتقاد به حذف تکلیف شبانه در رسانه‌ها منتشر شده است.
به طوری که ابوالفضل جوکار قهرودی، بنیانگذار مؤسسه آموزشی گاج گفته است: «حذف تکالیف در مدارس با الگوگرفتن از فنلاند کار سنجیده‌ای نیست. اینکه بخواهیم سیستم آموزشی یک کشور خارجی دیگر را کپی و آن را در کشورمان اجرایی کنیم، نمی‌تواند جوابگوی سیستم آموزشی کشور باشد. حذف تکلیف منزل دانش‌آموزان زیان‌های جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد. این برنامه پیش از این در کشور‌های اروپایی امتحان شده و جواب مثبتی را نداشته است و به همین دلیل اجرای آن متوقف شده است. با حذف تکلیف دانش‌آموزان، آنان از فراگیری و آموزش دور شده و به سمت فضای مجازی کشیده می‌شوند که آثار جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد.»
کنکورچی‌ها چقدر دلسوز دانش‌آموزان‌اند؟!
فارغ از اینکه دلسوزی گاج برای تعلیم و تربیت و دانش‌آموزان تا چه میزان کارشناسانه و تا چه حد منطبق با تخصص است، از سوی تعدادی از مراجع و بزرگان حوزه مورد تأیید قرار گرفت. به طوری که آیت‌الله حسینی بوشهری در دیدار اعضای انجمن فرهنگی ناشران آموزشی کشور (ناشران کتاب کنکور و کمک درسی) از ایده حذف تکلیف شبانه دانش‌آموزان انتقاد کرد.
امام جمعه قم افزود: در جامعه بین افراط و تفریط قرار گرفته‌ایم. گاهی در آموزش‌و‌پرورش، سختگیری‌ها آنچنان زیاد است که دانش‌آموز از مدرسه زده می‌شود، گاهی هم تکالیف را از دانش‌آموز می‌گیریم این همان تفریط است.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: کسانی که درگذشته و در مدارس تکلیف‌محور درس خواندند و تکلیف بیشتر بود، از نظر آگاهی و شناخت با کسانی که در مدارسی درس خواندند که از تکالیف خبری نبوده، تنها به فکر نمره‌گرفتن و پاس‌کردن درس‌ها هستند، قابل قیاس نیست. همچنین آیت‌الله جعفر سبحانی نیز به دنبال دیدار با مؤسسان مؤسسات کنکوری، با بیان اینکه انسان با زحمت به درجه بالا می‌رسد، گفت: برداشتن تکلیف از دانش‌آموزان مدارس اشتباه و برخلاف سنت قرآن و سیره علماست و وزیر آموزش‌و‌پرورش باید به این مسئله رسیدگی کند. وی چهارشنبه‌گذشته در درس خارج اصول خود در مسجد اعظم قم افزود: هزاران سال است بشر تجربه کرده اگر کسی بخواهد به مراتب بالا برسد، باید زحمت زیادی بکشد، با کار آسان انسان به مراتب بالا دست پیدا نمی‌کند. آیت‌الله سبحانی اضافه کرد: شنیده می‌شود امروز در مدارس تکالیف را از دانش‌آموزان برداشته‌اند که کار درستی نیست و نباید دانش‌آموز بعد از مدرسه رها شود، بلکه باید مغز و فکر او با انجام تکلیف مشغول شود.
وی ادامه داد: این شیوه بر خلاف قرآن، حدیث، سیره علما و بزرگان ما است و بنابراین وزیر آموزش‌و‌پرورش باید به این مسئله رسیدگی کند و این موضوع به مدارس برگردد و همانند سابق از دانش‌آموز تکلیف خواسته شود.
واکنش افکار عمومی
در این بین انتخاب گزینه دیدار با مراجع از سوی مدیران مؤسسات کنکوری و واکنش بزرگان دینی به این دیدارها موجی از بازخورد‌ها را میان کارشناسان تعلیم و تربیت و رسانه‌ها به همراه داشته است. این در حالی است که نزدیک به یک‌سال است، در میان مدیران ارشد وزرات آموزش‌و‌پرورش از مؤسسات آموزشی و کنکوری به عنوان مافیا یاد می‌شود که نظام آموزشی کشور را با چالش مواجه کرده‌اند. از طرف دیگر رسانه‌های وابسته به آموزش‌و‌پرورش که در ماه‌های اخیر فعالیت گسترده‌ای در فضای مجازی دارند، در حالی از گردش مالی چند هزار میلیاردی مؤسسات کنکوری و ارائه ۳۵۰ میلیارد تومان آگهی به صداوسیما توسط یکی از این مؤسسات پرده برمی‌دارند که مدیران مؤسسات کنکوری و آموزشی نیز در مقابل دیدارهای خود با مراجع از رشد بی‌رویه مدارس غیرانتفاعی که باعث گسترش فاصله طبقاتی در جامعه شده، انتقاد کردند و خود را قهرمان عدالت آموزشی معرفی کردند. موضوعی که در سال‌های اخیر پربحث‌ترین موضوع در حوزه مدیریت آموزش‌و‌پرورش بوده است.
بر این اساس به نظر می‌رسد، مدیران مؤسسات کنکوری و کمک آموزشی دیدار با علما و مراجع تقلید را به عنوان یکی از ابزار‌های مبارزاتی خود با آموزش‌و‌پرورش انتخاب کرده‌اند. سوء تعبیر‌های صورت‌گرفته از دیدار کنکورچی‌ها با مراجع، به اقدامات مخرب مافیا مشروعیت نمی‌بخشد. قطعاً مراجع عظام با ایجاد یک نظام آموزشی موازی از جانب مؤسسات کنکوری مخالفند و امر تعلیم و تربیت را موضوعی حاکمیتی می‌دانند. این شیطنت رسانه‌ای اصحاب مافیای کنکور بوده است که از دیدار با مراجع به سود خودش تیتر و خبر مخابره کرده است.
در عین حال آموزش‌و‌پرورش هر چند در ظاهر و در عرصه‌های رسانه‌ای و افکار عمومی و نه با ابزار‌های قانونی در اختیار، مانند مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی دست به مبارزه با فرایند آسیب‌زای کنکور و گسترش کمک آموزشی‌ها زده، نباید تخطئه شود.
دروغ‌هایی که «کاسبان کنکور» به قم بردند
در این باره همچنین عصر ایران نوشت: وزیر آموزش و پرورش نامه‌ای به رئیس سازمان صدا و سیما نوشت و از او خواست تبلیغات غیرقانونی مؤسسات کنکور و کمک آموزشی را از این رسانه متوقف کند. سید محمد بطحایی به عبدالعلی علی عسگری نوشت که طبق قانون، تبلیغات مؤسسات غیردولتی که محصولات آموزشی ارائه می‌کنند باید بعد از تأیید کارشناسان وزارت آموزش و پرورش صورت گیرد.
جعفر محمدی در ادامه یادداشت خود در «عصر ایران» نوشت: طی سال‌های اخیر، مؤسسات تست و کنکور و کمک‌آموزشی با بمباران بی‌وقفه تبلیغاتی در صداوسیما و حتی ساخت برنامه‌های مشترک با برخی تهیه‌کنندگان این سازمان، هزینه‌های میلیاردی پرداخت کرده و سود‌های نجومی برده‌اند. ایجاد نیاز کاذب به کتاب‌های به اصطلاح کمک‌آموزشی و سپس تجارت با نیاز ایجادشده، کارویژه بسیاری از این موسسات است. برخی از آنها حتی توانسته‌اند در مدارس - به‌ویژه مدارس غیردولتی - نفوذ کنند و امروزه بسیاری از مدارس، خانواده‌ها را ملزم به خرید کتاب‌های موسسات خاص یا شرکت در آزمون‌های آنها می‌کنند!
قطع آگهی‌های این موسسات - چه آگهی‌هایی که مستقیماً به صورت تیزر پخش می‌شود و چه آگهی‌هایی که در قالب برنامه‌های تلویزیونی به خورد مخاطب داده می‌شود - می‌تواند «منافع تاجران کنکور سرنوشت دانش‌آموزان ایرانی» را به شدت تحت‌الشعاع قرار دهد چه آنکه درآمد اصلی آنها از طریق آگهی‌ها و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی محقق می‌شود.
از این‌رو، بدیهی است که کاسبان کنکور که در سال‌های اخیر به مالتی میلیارد‌های نوظهور تبدیل شده‌اند، علیه آموزش و پرورش موضع بگیرند و اجازه ندهند اقدامات اصلاحی وزارت آموزش و پرورش - از آزمون‌زدایی در دوره ابتدایی گرفته تا ممنوع‌سازی ورورد موسسات کنکور به مدارس و ... - به نتیجه برسد.
آنها یک هفته بعد از نامه وزیر آموزش و پرورش به صداوسیما، راهی قم شدند تا با علما دیدار کنند؛ آن هم نه با عنوان موسسات تست و کنکور و آگهی‌دهندگان نامدار به صداوسیما که تحت نام پرطمطراق «انجمن فرهنگی ناشران آموزشی کشور» (!). آنها در این دیدارها، علما را نسبت به برخی اقدامات آموزش و پرورش نگران کردند و احتمالاً بسیار ذوق‌زده شدند وقتی از زبان آنها اظهاراتی علیه وزارت آموزش و پرورش شنیدند؛ مانند انتقاداتی که از حذف مشق شب شد!
البته که سخت است باور اینکه مدیران موسسات کنکور، از سر دغدغه ملی و دینی و برای صیانت از حقوق کودکان و نوجوانان و خانواده‌ها از تهران به قم رفته باشند، ولی با بررسی اظهارات آنها در این دیدار می‌توان دریافت که چه اطلاعات غلطی داده‌اند تا اظهارنظری باب میل خود بگیرند.
اظهارات یکی از این افراد را که پای ثابت آگهی‌های بازرگانی صداوسیماست، بخوانید: «با حذف تکلیف دانش‌آموزان، آنان از فراگیری و آموزش دور شده و به سمت فضای مجازی کشیده می‌شوند که آثار جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد. این برنامه پیش از این در کشور‌های اروپایی امتحان شده و جواب مثبتی را نداشته است به همین دلیل اجرای آن متوقف شده است.»
باید به این هوش هیجانی تبریک گفت: چرا که خوب می‌داند فضای مجازی، موضوع نگران‌کننده‌ای است، پس چنین القا می‌کند که در مدارس، تکلیف شب را برداشته‌اند و این باعث می‌شود بچه‌ها به سمت فضای مجازی کشیده شوند! گزاره نادرست دیگری هم می‌گوید و آن توقف برنامه مشابه در اروپا به دلیل ناموفق‌بودنش است.
اما در کنار تبریک به خاطر این هوش هیجانی، باید تأسف خورد به حال کشوری که افرادی با عناوین فرهنگی، در یک پاراگراف چندین دروغ می‌گویند آن هم در محضر مرجعیت:
اولاً که تکلیف شب از برنامه دانش‌آموزان حذف نشده است و برنامه آموزش و پرورش در این‌باره، تنها به پایه‌های اول تا سوم محدود است.
ثانیاً در این پایه‌ها نیز تکلیف شب حذف نشده بلکه همان طور که قبلاً و رسماً هم اعلام شده، تکالیف جدیدی به جای رونویسی به دانش‌آموزان داده می‌شود مثل نوشتن احساسات، فکرها، دیده‌ها و ... با هدف تعمیق یادگیری در بستر خانواده.
ثالثاً طرح حذف تکالیف سنتی در اروپا به‌ویژه کشور‌های حوزه اسکاندیناوی، سال‌هاست که با موفقیت اجرا شده و یکی از شاخصه‌های اصلی نظام آموزشی آن است. ضمن آنکه ده‌ها پژوهش علمی در مراکز آکادمیک جهان رویکرد حذف تکلیف شب به شیوه قدیمی را تأیید می‌کند.
البته یک جمله درست در سخنان این مدیر کنکوری وجود دارد که انصاف نیست به آن اشاره نکنیم و آن اشاره وی به آثار «جبران‌ناپذیر» وضعیت پیش روست؛ بله! اصلاحات در نظام آموزشی آثار جبران‌ناپذیری دارد، ولی نه برای دانش‌آموزان و خانواده‌ها بلکه برای کسانی که صد‌ها میلیارد تومان فقط به صداوسیما داده‌اند تا آنها را در بوق و کرنا کند و یک گردش مالی نجومی یک‌طرفه از جیب والدین به حساب‌های بانکی خود ایجاد کنند.
اگر نظام آموزش ایران اصلاح شود، دیگر جایی برای موسسات کنکور و مافیای آموزشی وجود نخواهد داشت و مگر در همان کشور‌های اروپایی که این فرد به آنها اشاره کرده، افراد و موسساتی مثل خودش وجود دارند که زمین و زمان را پر کنند از آگهی‌های تست و کنکور و کمک‌آموزشی و نهایتاً هم نزد روحانیونشان بروند که لااقل شما نگذارید منافع ما به خطر بیفتد؟!
موسسات کنکور در کارنامه خود تنها هزیه‌کرد از قم را نداشته‌اند که آن هم با اطلاعات دروغ و غلطی که با خود به محضر علما بردند، این یک قلم را نیز به دوسیه خود اضافه کردند.
دولت! مجلس! قوه قضائیه! آموزش و پرورش! فرهنگیان! نهاد‌های علمی! دلسوزان کشور! صدا و سیما! رسانه‌ها! مردم! به خاطر آینده فرزندان ایران، بساط تاجران کنکور را برچینید. هر چه کاسبی کرده اند، بسشان است. آینده بچه‌های ما بیش از اعداد حساب‌های بانکی چند مؤسسه کنکور می‌ارزد.
