بلاک‌چین و بازیگران جدید اقتصاد جهانی

ایمان رنجکش؛ شاید وقتی ده سال پیش که بیت کوین و به تبع زیربنای آن یعنی فناوری بلاکچین توسط غول‌های بعضا پنهان صنعت آی تی خلق شد، کسی فکرش را نمی کرد این جایگزین پول‌های سنتی بتواند از یک سرگرمی برای برنامه نویسان به انقلاب و تحولی عظیم در دنیای تکنولوژی و فناوری‌های مالی تبدیل شود.

ابهام و سوالات نزد افکار عمومی در مورد ماهیت ارزهای دیجیتال مخصوصا بیت کوین و اتریوم فراوان است. اینکه چگونه این فرآیند بدون پشتیبانی هیچ دولت و حاکمیتی توانسته راهی جدید بگشاید و در اقتصاد جهانی تاثیر شگرف داشته باشد، شما را ارجاع می دهم به کتاب «ساخت واقعیت اجتماعی» اثر پروفسور جان ر. سرل که می نویسد: «چگونه ممکن است در جهانی که به تمامی ذرات فیزیکی قرار گرفته درون میدان های نیرو تشکیل شده است، جهان عینی پول و دارایی، ازدواج، دولت، فوتبال، انتخابات و دادگاه وجود داشته باشد؟! بخش‌هایی از جهانِ واقعی هست که فقط به واسطه توافق انسان‌ها واقعیت به شمار می آید. یعنی بعضی چیزها فقط به این علت وجود دارند که ما معتقدیم وجود دارند. منظور چیزهایی نظیر پول و دارایی و دولت و ازدواج.»

با تفسیر فوق، نباید درک چگونگی فعالیت ارز دیجیتال بعنوان پول‌های غیرمتمرکز اینترنتی که ویژگی‌های مشابه پول فیزیکی را دارا هستتند آن چنان سخت باشد با این تفاوت که تراکنش‌های انتقال سرمایه را به ‌صورت آنی، بدون مرز و واسطه بین افراد انجام می ‌دهند.

ناشناس بودن معامله‌گران و بانیان بیت کوین عامل اصلی گریزان بودن دولت‌ها از مشروعیت‌بخشی به آن بوده است و در بسیاری از کشورها خرید و فروش این ارز ممنوع بوده و در برخی نقاط هم مقررات خاص خود را دارد اما آنچه مسلم است ارز دیجیتال در تمام این سال‌ها بر پایه بی‌قانونی جلو رفته است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دوازدهم سال گذشته برای اولین‌بار با نقد رویکرد انفعالی درباره فناوری ارز دیجیتال خواستار بررسی و تایید این حوزه به نظام بانکی کشور کشور شد که تنها پنج روز پس از اعلام موضوع از سوی وزیر، فراخوان همکاری نخبگان برای طراحی و اجرای ارز دیجیتال ملی منتشر شد.

پس از چراغ سبز دولت، این مهم با ورود بانک مرکزی همراه شد و با وجود ارائه مصوبه‌ای مبنی بر ممنوعیت مبادله بیت کوین، اما تبدیل این ارز در صرافی های کشور به پول فیزیکی با هیجان خاصی پیگیری می‌شود که نشان می‌دهد قانون در این باره سکوت کرده یا همان برخوردی را دارد که در قبال استفاده کاربران از فیلترشکن داشته است؛ که این موضوع بار دیگر با واکنش آذری جهرمی مواجه بود و اعلام کرد که مصوبه بانک مرکزی به معنای ممنوعیت یا محدودیت بکارگیری ارز دیجیتال در توسعه داخلی نیست.

پس از این ماجرا اتفاقات دیگری نیز به وقوع پیوست و آماده‌سازی مدل آزمایشی ارز دیجیتال ایرانی و موافقت دولت با ماینینگ و دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتال به‌عنوان صنعت از مهم ترین این عناوین بود.

نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد اینکه بیت کوین و اتریوم بعنوان کریپتوکارنسی های شاخص و قدرتمند با رویکرد غیرمتمرکز، محدود به کشور و جغرافیای خاصی نیستند و این ارزها هم تنها قطره‌ای از دریای بازار ارزهای دیجیتال هستند و هر کشور و منطقه‌ای خواهد توانست ارز رمزنگاری شده مختص خود را داشته باشند. همانطور که ونزوئلا هم با تکیه بر پشتوانه نفتی ارز «پترو» را رونمایی کرد که برای فرار از بحران اقتصادی و عدم توان در پرداخت‌ بدهی‌ها، دولتمردان رو به ارز دیجیتال آوردند تا بدین طریق افت ارزش پول داخلی این کشور در برابر دلار را جبران و تحریم‌های ایالات متحده آمریکا را کم اثر نمایند.

اما ارزهای دیجیتال در ایران چندی قبل با گزارش یک نهاد دولتی آمریکایی خبرساز شد که ایران درصدد خنثی‌سازی تحریم‌های مالی آمریکا با استفاده از ارزهای دیجیتال است. موضوعی که با توجه با موج جدید تحریم‌های آمریکا چندان دور از ذهن نیست که ایران در کنار اتحادیه اروپا چنین روش‌هایی را برای گریز از تحریم انتخاب کند.

درباره ارز رمزنگاری شده ملی در ایران باید یادآور شد که این مهم با پشتوانه دولتی بیشتر آسیب‌زا خواهد بود چرا که اعتماد مهم ترین عنصر فعالیت در این عرصه است و اگر بیت کوین و اتریوم توانستند به چنین جایگاهی دست یابند؛ بواسطه زمان، موقعیت خود را اثبات نموده‌اند و در ظاهر هم که شده تاکید دارند وابسته به هیچ جایگاهی نیستند حتی با اقداماتی همچون مطرح کردن نامی خیالی بنام ساتوشی ناکاتومو بعنوان بنیانگذار بیت کوین که اصلا وجود خارجی ندارد با این باور که اگر افکار عمومی ذره‌ای متوجه می‌شد که این ارزها متعلق به دولت و شخص خاصی است به سرعت آن را از رده خارج می‌کردند.

 

حال شما شرایطی را در نظر بگیرید که وزیر ارتباطات سخن از ارز دیجیتالی به زبان می‌آورد که قرار است توسط دولت رونمایی شود و با توجه به بی‌اعتمادی‌های موجود در جامعه گویا مردم از همین حالا ارز دیجیتال ریال را از رده خارج کرده‌اند! آن هم ارزی که قابلیت استخراج عمومی نخواهد داشت.

آنچه مسلم است فناوری بلاک‌چین و ارز دیجیتال که می‌توان آن را بزرگترین اختراع 500 سال گذشته حوزه مالی بشر نامید، در امتداد مسیری است که انقلاب آی تی، دنیا را به سمت آن هدایت می کند. چشم اندازی که باعث شد بیت کوین چند سِنتی اکنون 4100 دلار ارزش داشته باشد و بدون شک آینده اقتصادی و مالی جهان نیز در سیطره معادلات این تکنولوژی خواهد بود، آینده‌ای متفاوت با بازیگرانی متفاوت که روز به روز از اقتصاد و سرمایه‌گذاری با شیوه سنتی خود بیشتر فاصله می گیرد و افق‌های جدیدی را در این عرصه نمایان می‌سازد. ما نیز باید با پیشروی و بهره گیری از دانش روز بوسیله استارت آپ‌ها و فعالان اقتصادی در کنار آگاه‌سازی از تهدیدات در این مسیر همراه شویم چرا که هر ساعت تعلل در استفاده از دانش و ظرفیت های بالقوه این حوزه قابل جبران نخواهد بود.