فرارو- مقامات بلندپایه آمریکایی در جلسات محرمانه با همتایان اروپاییشان ادعا میکنند نظام ایران به سمت سقوط حرکت میکند، اما اروپاییها با دیده شک و تردید به این ادعای آمریکاییها نگاه میکنند.
به گزارش فرارو، "زمانی که من به اینجا آمدم، سوال این بود که آنها چه زمانی خاورمیانه را تصرف خواهند کرد، (اما) الان سوال این است که آیا آنها جان سالم به در خواهند برد. این تفاوت بزرگی است که ظرف یک سال و نیم (اتفاق افتاد) ". این اظهارات ترامپ درباره ایران، که در گفتگو با بلومبرگ در ماه آگوست بیان شد، آشکارا نشان میدهد که او تصور روشنی درباره آینده نظام ایران دارد. البته این تصور، مختص ترامپ نیست. سایر مقامات دولت او، همچون مایک پومپئو، وزیر خارجه، جان بولتون، مشاور امنیت ملی، و دیگران چنین دیدگاهی دارند.
دیپلماتهای خارجی و مقامات سابق آمریکایی به شبکه انبیسینیوز آمریکا گفتهاند مقامات بلندپایه دولت ترامپ متقاعد هستند که "رژیم ایران" نسبت به "فروپاشی" آسیبپذیر است و تحریمهای شدید آمریکا ممکن است "مرگ" آن را تسریع کنند.
اما اروپاییها و کارشناسان اطلاعاتی با این ارزیابی مخالف هستند و پیشبینی دولت ترامپ درباره آینده نظام ایران را یک "توهم" میدانند. دیپلماتها میگویند دولتهای اروپایی در عین اذعان به دردسرهای اقتصادی و سیاسی ایران، معتقدند که نظام ایران قویا تثبیت شده و هرگونه تلاش برای براندازی حکومت آن ممکن است نتیجه بدتری به بار آورد.
۹ دیپلمات خارجی اعلام کردهاند پومپئو، بولتون و سایر مقامات آمریکایی در دیدار با همتایان اروپایی استدلال میکنند که نظام ایران "شکننده و به طرز فزایندهای از مدیریت کردن یک اقتصاد مشکلدار و مردم ناامید عاجز است". مقامات آمریکایی به تورم، اعتصابات و اعتراضات پراکنده به عنوان نشانهای گویا درباره خطری که نظام با آن مواجه است، اشاره میکنند. آنها ادعا میکنند تحریمهای آمریکا بر صادرات نفت ایران - که هفته گذشته اجرا شد- ممکن است به ایران یک ضربه کاری وارد کنند و تهران را به رها کردن حضور نظامی در خاورمیانه وادار کند و حتی ممکن است نظام سیطرهاش بر قدرت را از دست بدهد.
اما اروپاییها با این ادعاهای آمریکا مخالفاند. یک دیپلمات اروپایی که نخواست نامش فاش شود و با آمریکاییها مخالف است، گفت: "این منطق آمریکاییهاست. آنها میگویند رژیم (ایران) سقوط خواهد کرد".
حتی در میان خود مقامات آمریکا هم افرادی وجود دارند که با ارزیابی پومپئو و بولتون موافق نیستند. یک مقام آمریکایی به انبیسی نیوز گفته آژانسهای اطلاعاتی آمریکا هم نشانههایی شناسایی نکردهاند که نظام ایران در آستانه فروپاشی است. این آژانسها معتقدند که نظام ایران به اندازه سالهای پیشین قویا کنترل امور را در دست دارد. با این حال، آنها میگویند کشور ایران دردسرهای فزایندهای دارد.
یک مقام سابق اطلاعاتی آمریکایی گفت: "به نظر میرسد سیاستهای دولت ترامپ برای افزایش فشار سیاسی که قبلا هم در درون ایران وجود داشت، طراحی شدهاند".
البته پومپئو، بولتون و دیگر مقامات بلندپایه آمریکا علنا اصرار میکنند که دولت کشورشان دنبال تغییر رژیم در ایران نیست و هدف سیاستشان صرفا تغییر رفتار نظام ایران است.
یک مقام ناشناس وزارت خارجه آمریکا، که اجازه اظهارات علنی نداشت، ضمن انتقاد شدید از نظام ایران، گفت: "ما قطعا این رژیم را نمیپسندیم.... در نهایت این برعهده مردم ایران است که تصمیم بگیرند میخواهند تحت چه حکومتی زندگی کنند.... ما امیدواریم آنها بتوانند دمکراسی را به آنجا اعاده کنند".
بولتون در طول سالهای گذشته از سیاست تغییر رژیم حمایت کرده و دقیقا هشت ماه قبل از ورود به کاخ سفید ترامپ، گفت: سیاست علنی آمریکا در برابر ایران باید تغییر رژیم باشد. پومپئو نیز در چندین سخنرانی با مخاطب قرار دادن مردم ایران، به گونهای سخن گفت: میتوان از اظهارات او سیاست تغییر رژیم را استنباط کرد.
تندروهای نزدیک به دولت ترامپ، شباهتهایی میان نظام ایران و اتحاد جماهیر شوروی میبینند. در نتیجه معتقدند ترامپ باید از سیاست رونالد ریگان در برابر شوروی پیروی کند. پومپئو طی مقالهای که در اواسط ماه اکتبر در نشریه فارینآفرز نوشت، صریحا به این مسئله اشاره کرد.
مارک دوبوویتز، مدیرعامل اندیشکده بنیاد دفاع از دمکراسیها، نیز گفته نظام ایران مانند شوروی ضعیف شده است. تشبیه کردن وضعیت جمهوری اسلامی به شوروی، باعث جدالهایی در میان محافظهکاران در واشنگتن شده است. فرد کاگان، تحلیلگر و نویسنده، هشدار داده که مقایسه این دو با هم، دقیق نیست.
از اواخر سال گذشته در برخی مناطق ایران به دلیل گلهمندیهای اقتصادی ناآرامیهایی اتفاق افتاد که ظاهرا بر موضعگیریهای مقامات آمریکا تاثیر گذاشتهاند. کارشناسان و دیپلماتهای اروپایی معتقدند که این ناآرامیها روی گلهمندیهای خاص اقتصادی متمرکز بودند و به یک جنبش فراگیر سیاسی تبدیل نشدهاند. یک دپیلمات اروپایی که نخواست نامش فاش شود، گفت: "برای ایجاد یک فروپاشی یا تغییر رژیم، خیلی چیزها بیشتر از آنچه در جریان است، باید اتفاق بیافتد".
یک مقام سابق اطلاعاتی سابق آمریکایی هم دیدگاه مشابهی بیان کرده است. او گفته: "اگر چه ایران به طرز فزایندهای شکننده به نظر میرسد، (اما) به نظر نمیرسد که در آستانه فروپاشی قرار دارد".