جنگ اقتصادی و چهار نیاز اساسی اقتصاد ایران

فرارو-وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفتگو با فرارو می‌گوید: ما ماه‌ها و سال‌های سختی پیش رو داریم. درست است که ما در ۴۰ سال بعد از انقلاب بار‌ها تحریم شدیم، هشت سال جنگ تحمیلی و کاهش قیمت نفت را شاهد بودیم، اما تحریم‌های پیش رو جزء بی سابقه‌ترین تحریم هاست. ما یک جنگ اقتصادی شدید در پیش داریم. تبعات افزایش قیمت دلار هم به تدریج در اقتصاد ایران نمودار خواهد شد. این افزایش قیمت نه یکباره بلکه به صورت تدریجی خواهد بود. متاسفانه در شش ماهه اول سال هم دولت اقدامات ساختاری، اصلاحات ساختاری، تدابیر درست و سیاست‌های مدبرانه اتخاذ نکرد. یکی از به هم ریختگی‌های شش ماه اول سال هم به دلیل همین تدابیر اشتباه بود. متاسفانه شکنندگی اقتصاد ایران هم در برخی زمینه‌ها بسیار بالاست. از ناحیه همان نقاط آسیب پذیر هم در آینده ضربه خواهیم خورد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در وضعیت کنونی نیازمند چهار اصل شفافیت، اصلاحات بنیادی در کابینه دولت، بالا بردن سرمایه اجتماعی و اصلاحات ساختاری هستیم می‌گوید: مدیران ارشد نظام به اهمیت و ضرورت شفافیت پی نبرده اند. با وجود آنکه مدام از شفافیت سخن گفته می‌شود، اما ذی‌نفعان اقتصادی اصلا حاضر به پذیرش شفافیت نیستند. منظور از شفافیت، شفافیت در مبادلات مالی، شفافیت در ثروت، در گردش اطلاعات، در سیاستگذاری‌ها به دلیل رانت، فساد عظیم و سوء بهره برداری از جایگاه و مقام به عنوان اصل اساسی برای جنگ اقتصادی است. ما هنوز باور نداریم یک جنگ اقتصادی پیش رو داریم.

 

وحید شقاقی گفت: ذی نفعان بزرگی وجود دارند که حاضر به پذیرش اصل شفافیت نیستند. اگر صادرات نفت ما به زیر یک میلیون بشکه برسد که احتمالا خواهد رسید، باید سایر درآمد‌ها را جایگزین کنیم. مهمترین آن‌ها مالیات است. علت اینکه در شرایط کنونی امکان اخذ مالیات وجود ندارد عدم شفافیت است. اجازه نمی‌دهند پایه‌های جدید مالیاتی که اتفاقا طبقه ثروتمند و دهک‌های مرفه جامعه را هدف می‌گیرد تصویب شود. پس ما هنوز اصل شفافیت را نپذیرفتیم. اگر شفافیت حاکم نباشد اعتماد ایجاد نخواهد شد. فساد بیداد خواهد کرد. مالیات را نمی‌توان اخذ کرد و دولت گرفتار منابع درآمدی خواهد شد.

او در ضرورت اصلاحات بنیادی در کابینه دولت می‌گوید: با کابینه فعلی امکان جنگ اقتصادی وجود ندارد. ما نیازمند یک کابینه پاکدست سالم، جسور، با تجربه و کابینه‌ای هستیم که مدیران دلسوز داخل آن باشند. این کابینه هنوز ایجاد نشده است. حتی گزینه‌هایی هم که معرفی شده اند کفایت نمی‌کنند. ما نیازمند یک کابینه هماهنگ و جسور هستیم. جنگ اقتصادی به فرماندهان پاکدست با جرات، تدبیر و تجربه نیاز دارد. ما با مدیریت اقتصادی سال‌های گذشته نمی‌توانیم از این جنگ سالم خارج شویم.

 

شقاقی درباره اصل سوم یعنی اعتماد‌سازی و افزایش سرمایه اجتماعی در جامعه می‌گوید: ما با این وضعیت اعتماد ملی و سرمایه‌های اجتماعی نمی‌توانیم از این جنگ سربلند بیرون بیاییم. لازمه پیروز خارج شدن از جنگ اقتصادی، اعتماد مردم به مسئولان و برعکس است. علت اینکه ما در جنگ تحمیلی توانستیم مقاومت کنیم این بود که اعتماد در سطح بالا بود، سرمایه اجتماعی وجود داشت. ما متاسفانه به دلیل پایین بودن سرمایه اجتماعی و ضعف اعتماد عمومی به مدیریت اقتصادی استقامت ما پایین است.

این استاد دانشگاه درباره ضرورت اصلاحات ساختاری می‌گوید: ما برای تقویت درون زایی اقتصاد باید دست به اصلاحات ساختاری بزنیم. ما به اصلاحات بانکی، مالیات، و نظام تجاری نیاز داریم. متاسفانه در شش ماه گذشته شاهد یک بی نظمی و آشفتگی در نظام تجاری بودیم. خیلی از کالا‌ها وارد اقتصاد ایران شد که نیاز کشور نبود. یک بی نظمی و آشفتگی در واردات به ایران وجود داشت. شما شاهد این بودید که چه فجایعی در واردات کالا‌ها صورت گرفت. بسیاری از کالا‌ها وارد اقتصاد ایران شد که ضرورت نداشتند و به این ترتیب منابع ارزی خود را هدر دادیم. منابع ارزی ما در آینده به راحتی وارد اقتصاد ایران نمی‌شود؛ لذا ما نیازمند اصلاحات مالیاتی برای افزایش درآمد‌های دولت از مالیات آن هم با تصویب پایه‌های جدید مالیاتی هستیم که دهک‌های پردرآمد را هدف بگیرد.

شقاقی ادامه می‌دهد: برای جلوگیری از خلق نقدینگی باید دست به اصلاحات بانکی زد. ناترازی بانک‌های ما بسیار شدید شده است و در آینده نیز با این وضعیت ناترازی ترازنامه‌های بانک‌ها دوباره به رشد نقدینگی اضافه خواهد شد که آن هم بر اقتصاد ایران تاثیر منفی می‌گذارد.