کاسه و کوزه‌هایی که سر جهانگیری شکست!

فرارو- عباس عبدی، روزنامه نگار و تحلیل‌گر سیاسی امروز در روزنامه اعتماد به صحبت‌های دیروز اسحاق جهانگیری واکنش نشان داد. عبدی با اشاره به انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته و حضور جهانگیری در این عرصه می‌نویسد: این‌بار اصلاح‌طلبان و به طور مشخص آقای جهانگیری مستقیم‌تر وارد عرصه شدند و به نوعی به یار کمکی آقای روحانی در انتخابات وارد شد و شاید برای آقای جهانگیری این نوعی از خودگذشتگی فراتر از انتظار بود، کاری که انجام داد و به‌طور قطع امروز باید از آن پشیمان باشد. این‌بار تصور آن بود که گروه اقتصادی دولت در زیرمجموعه معاون اول عمل کند. من نمی‌دانم که آیا این را با آقای روحانی شرط کردند یا خیر. اگر شرط کردند و معاون اولی را پذیرفتند در این صورت در اولین لحظه‌ای که خلاف آن را دیدند باید کناره‌گیری می‌کردند و اگر شرط نکردند که هیچ ادعایی نمی‌توانند داشته باشند.

این روزنامه نگار در بخش دیگری از یادداشت خود می‌گوید زمان برای کناره گیری جهانگیری از دست رفته و اگر او حالا استعفا دهد این استعفا فایده‌ای نخواهد داشت. به نوشته او "هنگامی که شواهد روشن حکایت از آن داشت که نه‌تن‌ها مجموعه اقتصادی همسو با معاون اول نیستند بلکه دایره تنگ‌تر شده است، تنها فرصت را برای کناره‌گیری از دولت از دست داد و هنگامی که حوادث دی‌ماه ۱۳۹۶ رخ داد، این فرصت بیشتر از پیش از دست رفت و پس از اعلام دلار ۴۲۰۰ تومانی دیگر نه‌تن‌ها نمی‌تواند چنین کند، بلکه معلوم نیست که نتایج مثبتی از کناره‌گیری احتمالی‌اش به دست آورد. "

عباس عبدی این مطالب را در واکنش به اظهارات دیروز جهانگیری مطرح کرده است؛ اظهاراتی که به همه بحث‌ها پایان داد و حتی شائبه کناره گیری جهانگیری را به وجود آورد. جهانگیری دیروز گفته بود: من مکررا گفتهام در شرایط فعلی مدیران ریسک پذیر را می خواهیم. در واکنش به این صحبت‌های من برخی می گویند چرا در این شرایط مدیران را برکنار نمی کنید؛ آن‌ها فکر می کنند که در دستان من قلم و کاغذ است و راه که میر وم می توانم مدیر را برکنار کنم. این در حالی است که من تا الان اجازه برکناری مدیرم را پیدا نکردم چه برسد به وکیل، وزیر و ....

ظاهرا کاسه و کوزه دلار ۴۲۰۰ تومانی حالا و در صورت کناره گیری جهانگیری بر سر او شکسته می‌شود. او فروردین ماه با آغاز بحران ارزی در قاب رسانه ملی ظاهر شد و اعلام کرد هر نرخی برای دلار به جز دلار ۴۲۰۰ تومانی قاچاق محسوب می‌شود. این موضوع تا مدت‌ها سوژه مردم شده بود. از کوچه و خیابان گرفته تا رسانه ملی دلار ۴۲۰۰ تومانی را به نام دلار جهانگیری می‌شناختند. اما به راستی جهانگیری که در یک سال گذشته خاموش مانده بود چقدر در تعیین نرخ ۴۲۰۰ تومان تاثیرگذار بود؟

 

 

خطای جهانگیری چه بود؟
سعید اسلامی بیگدلی، تحلیل‌گر مسائل اقتصادی به فرارو می‌گوید: باید محدوه‌ی وظایف و اختیارات او را بدانیم. ما واقعا نمی‌دانیم که آقای جهانگیری خودش تصمیم گیرنده دلار ۴۲۰۰ تومان بود یا نه. اما شنیده‌های ما حاکی از این است که دلار ۴۲۰۰ تومانی تصمیم نهایی دولت بود و آقای جهانگیری خواسته به عنوان شخصیتی که وجهه‌ای نزد مردم دارد این موضوع را اعلام کند. من در آن جلسه نبودم، اما نقل قول‌های نسبتا متفاوتی از آن جلسه شنیدم که تطبیق آن‌ها با هم پیچیده است.

این تحلیل‌گر اقتصادی ادامه می‌دهد: هر فردی به ویژه افرادی که مناصب سیاسی دارند با اظهار نظر‌های محکم خود جایگاه اجتماعی پیدا کنند یا هزینه‌های اجتماعی آن را بپردازند. شکست طرح دلار ۴۲۰۰ تومانی هم برای آقای جهانگیری از نظر سیاسی و اجتماعی گران تمام شد. تصور شد که مسئولیت دلار ۴۲۰۰ تومانی با جهانگیری است. اما طبیعتا بار مسئولیت بر عهده نظام سیاست گذاری کشور و در سطح پایین‌تر دولت و باز هم در سطح پایین‌تر از آن متوجه تصمیم گیران اقتصادی دولت است. چون ما به عنوان فعالان حوزه اقتصاد اعتقاد داریم امکان ندارد که یک نفر بیاید نظر خود را بگوید و بقیه کشور مخالف نظر او باشند. حتما اتفاق نظر جمعی در مجموعه دولت وجود داشته است؛ کمااینکه تا مدت‌های بعد از آن نیز از این موارد دفاع می‌شد.

او درباره اینکه چرا دلار ۴۲۰۰ تومانی به نام جهانگیری شناخته شد، می‌گوید: در اقتصاد مالی و رفتاری بحثی وجود دارد که می‌گوید هر داستانی باید یک قهرمان داشته باشد؛ بنابراین هم رسانه‌ها و هم مردم دنبال این هستند که موضوع را به یک نفر مربوط کنند. ما همیشه می‌گوییم داستان‌ها باید برای مردم یک قهرمان داشته باشند. رسانه‌ها هم همینگونه اند. فردی را برجسته می‌کنند. مثلا وقتی تیم ملی پیروز می‌شود می‌گویند درخشش فلان شخص بود. در حالی که مجموعه‌ای از اتفاقات منجر به یک پیروزی یا شکست در حوزه می‌شود. من مطمئنم که مجلس، دولت و مجموعه حاکمیت بر روی دلار ۴۲۰۰ تومانی اجماع داشتند.

اسلامی بیدگلی درباره واکنش‌ها به جهانگیری نیز می‌گوید: نکته کلیدی اینجاست که حافظه کوتاه مدت ما باعث می‌شود که دلار ۴۲۰۰ تومانی را ببینیم، اما اتفاقات بزرگتری مثل شکست مسکن مهر، موضوع تورم دو رقمی طی چهار دهه که در دنیا عجیب است یا شکست در رسیدن به چشم انداز ۱۴۰۴ را نمی‌بینیم. این تحلیل گر اقتصادی ادامه می‌دهد: وقتی طرح‌های شما در بلند مدت شکست می‌خورد طبیعتا نتیجه شکست طرح‌های کوتاه مدت شماست و بسیاری از طرح‌ها را می‌شود بررسی کرد که شسکت خورده است. ما الان نسبت به چشم انداز ۱۴۰۴ در کجا هستیم؟ ما قرار است هفت سال دیگر کشور اول منطقه در آزادی و رقابت پذیری و تولید باشیم. اما در کدام یک از این‌ها حتی به دهم رسیدیم. هیچ یک از این اتفاقات نیفتاده. طرح‌های بلند مدت ما شکست خورده و طبیعتا طرح‌های کوتاه مدت مان نیز شکست می‌خورد.

 

---

بیشتر بخوانید: درخواست کناره گیری جهانگیری از سمت معاون اول

---

همه ما قربانیان روحانی جدید هستیم
صادق زیباکلام، تحلیل گر سیاسی نیز  به فرارو می‌گوید: اصلاح‌طلبان و آقای خاتمی هزینه جدا شدن روحانی از روحانی اردیبهشت ۹۶ را می‌پردازند. همه ما قربانیان روحانی جدید هستیم که ما را رها کرد و با اصولگرایان کنار آمد. آقای جهانگیری هم جزء اولین قربانیان بود. اولین علامت عوض شدن روحانی، نوع رفتاری بود که با جهانگیری داشت. ما همان اول دولت دوم روحانی بود که متوجه شدیم آقای جهانگیری هیچ نقشی در چینش کابینه ندارد. تنها نقش جدی که جهانگیری در دولت دوم روحانی بازی کرد نقش دردناک اعلام دلار ۴۲۰۰ تومانی بود که آن هم تصمیم آقای جهانگیری نبود، بلکه در سطوح بالاتر نظام تصمیم‌گیری شده بود و آقای جهانگیری فقط آن را اعلام کرد.

جهانگیری بیشتر نقش دکور را دارد تا معاون اول
این تحلیل‌گر سیاسی ادامه می‌دهد: بعد از اعلام دلار ۴۲۰۰ تومانی همه تصور کردند این تصمیم جهانگیری بود. در حالی که تصمیمات کوچک‌تر از این هم بر عهده جهانگیری نیست. اما وقتی مصیبت‌های این تصمیم ظاهر شد هیچ یک از تصمیم گیرندگان اصلی دلار ۴۲۰۰ تومانی یک کلام حرف نزدند. انگار اصلا دلار ۴۲۰۰ تومانی تصمیم آقای روحانی نبود. تصمیمی به این بزرگی در ایران نمی‌تواند توسط معاون اول رئیس جمهور اتخاذ شود. اگر هم چنین تصمیم سرنوشت سازی توسط معاون اول رئیس جمهور گرفته شود، این معاون اول، نمی‌تواند اسحاق جهانگیری باشد که در دولت هیچ کاره است. اگر این تصمیم زمان آقای خاتمی یا هاشمی رفسنجانی گرفته می‌شد که در آن وزرا نقش بیشتری داشتند می‌توانستیم بگوییم معاون اول نیز پاسخ گو بود. اما در دولت دوم آقای روحانی، جهانگیری بیشتر نقش دکور دارد تا معاون اول.

شاید جهانگیری را به ماندن در دولت توصیه کرده اند
زیباکلام با طرح این سوال که وقتی به زبان بی زبانی به جهانگیری گفته شد شما هیچ کاره هستید چرا جهانگیری ماند؟ می‌گوید: شاید شماری از بزرگان اصلاح طلب به او توصیه کرده اند که مصلحت نیست که از دولت بیرون بیاید. شاید از او خواسته اند آنقدر در دولت بماند و تیغ و تیشه‌هایی که آقای روحانی و برخی دیگر به او حواله می‌کنند را پذیرا باشد تا آقای روحانی رسما به او بگوید آقای جهانگیری لطفا از فردا نیایید. این استاد دانشگاه در پایان می‌گوید: من فکر نمی‌کنم تصمیم‌گیرندگان دلار ۴۲۰۰ تومانی می‌دانستند تصمیم آن‌ها چنین عواقبی را به بار می‌آورد. آن‌ها که دشمن این مملکت نبودند. اما متاسفانه مدتهاست اخلاق سیاسی در ایران پرپر شده و هیچ کس مسئولیت تصمیمات را برعهده نمی‌گیرد. وقتی در جوامع دموکراتیک تصمیمی به این شکل گرفته می‌شود یک عده استعفا می‌دهند و یک عده سین جیم می‌شوند. اما در نظام ما پاسخ گویی وجود ندارد و تصمیمات کلانی که تبعات منافع ملی وحشتناک دارد فقط می‌آید و می‌رود.