"جمال خاشقجی، مردِ پیچیده تناقضات که روزی محرم خاندان سلطنتی سعودی بود، به منتقد رُک‌گوی حاکمیت فوق‌محافظه‌کار عربستان تبدیل شد و سرانجام در کنسولگری کشورش در استانبول کشته شد".
به گزارش ایسنا، با تایید مرگ جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی از سوی دولت عربستان، خبرگزاری فرانسه به دوران مختلف زندگی و فعالیت‌های او و جایگاه و تاثیر موضع‌گیری‌هایش بر سیاست عربستان پرداخته است. این خبرگزاری می‌نویسد: جمال خاشقجی در آخرین ستونی که برای روزنامه واشنگتن پست نوشت، خواستار آزادی بیان بیشتر در خاورمیانه شد. او در مطلب خود نوشته بود؛ جهان عرب با نسخه خودش از پرده آهنین روبه‌رو است که نه از سوی بازیگران خارجی، بلکه از سوی نیروهای داخلی رقابتگر برسر قدرت، ایجاد شده است.
خاشقجی در این مطلب افزود: جهان عرب به نسخه‌ای مدرن از رسانه فراملیتی قدیمی نیاز دارد تا شهروندانش بتوانند از اتفاقات جهانی آگاه شوند و مهم‌تر از آن، باید چارچوبی را برای صدای عرب‌ها ایجاد کنیم.
حالا اما صدای او برای همیشه خاموش شده است.
این روزنامه‌نگار عربستانی که پس از ورود به کنسولگری کشورش در استانبول در 2 اکتبر برای دریافت اسناد مرتبط با ازدواجش ناپدید شد، در سال 2017 و پس از به چالش کشیده شدن روابطش با محمد بن سلمان، ولیعهد قدرتمند سعودی، در تبعیدی خودخواسته به آمریکا رفت.
ناپدید شدن او پشت پرده‌ای مرموز پنهان شده بود و مطرح شدن اتهام قتل او توسط دولت عربستان از سوی مقامات ترکیه، هم ریاض و هم واشنگتن را دچار بحرانی بین المللی کرد.
ریاض سر انجام پس از گذشت بیش از دو هفته از ناپدید شدن خاشقجی و تاکیدهایش بر خارج شدن او از کنسولگری، اذعان کرد که او در پی نزاع با افرادی که در کنسولگری با آنان دیدار کرده، کشته شده است.
از اخوان المسلمین تا بن لادن
خاشقجی از یک خانواده سرشناس عربستانی با ریشه ترکیه‌ای است. محمد خاشقجی، پدربزرگ او پزشک شخصی شاه عبدالعزیز، بنیانگذار عربستان سعودی بود. عدنان خاشقجی، عموی او نیز دلال بدنام تسلیحات بوده است.
دوست دوران جوانی اسامه بن لادن، هوادار اخوان المسلمین، مشاور خانواده سلطنتی سعودی، منتقد حکومت عربستان و آزادی‌خواه؛ همه این توصیفات متناقض، عباراتی هستند که به جمال خاشقجی نسبت داده می‌شوند.
او پس از فارق التحصیلی از دانشگاه ایندیانا در سال 1982، همکاری خود را با روزنامه‌های عربستانی از جمله "سعودی گازت" و "الشرق الاوسط" آغاز کرد.
او برای پوشش خبری درگیری‌های افغانستان به این کشور سفر کرده بود که تصویری از خاشقجی جوان با سلاح و لباس افغانی در ابعاد وسیعی منتشر شد.
خاشقجی در این کشور مبارزه نکرد اما در جنگ دهه میلادی 1980 شوروی و افغانستان و اشغال این کشور از سوی شوروی، هوادار مجاهدین افغان بود که تامین مالی آنان توسط عربستان و سازمان سیا صورت می‌گرفت.
همچنین گفته می‌شود که او به سمت سیاست‌های اخوان‌المسلمین کشیده شد تا "باقی‌مانده‌های استعمار غرب را از جهان عرب پاک کند" و همین تفکر مشترک بود که او را اسامه بن لادن جوان نزدیک‌تر کرد؛ فردی که القاعده را تاسیس کرد و حادثه 11 سپتامبر 2001 و حمله به برج‌های دوقلوی آمریکا را رقم زد.
خاشقجی در مقام یک روزنامه‌نگار جوان بارها با اسامه بن لادن مصاحبه کرد که توجه‌های بین‌المللی بسیاری را بر او متمرکز کرد اما بعدها و در دهه 1990 میلادی خود را از مردی که خواستار خشونت علیه غرب بود، دور کرد.
به شدت مترقی
خاشقجی که زاده 13 اکتبر 1958 در شهر مقدس مدینه است، دوران جوانی خود را صرف مطالعه تفکرات اسلامی و هواداری از تفکرات آزادی‌خواهانه کرده است.
مسئولان عربستانی اما خاشقجی را به شدت مترقی می‌دانستند و او را وادار کردند که در سال 2003 و پس از تنها 54 روز بر عهده داشتن سردبیری روزنامه عربستانی "الوطن"، از سمت خود استعفا کند.
طی سالیان طولانی او روابط دوپهلوی خود با مقامات سعودی را حفظ کرد و در ریاض و واشنگتن برای افرادی نظیر ترکی الفیصل که بیش از دو دهه ریاست نهاد اطلاعاتی عربستان را در دست داشت، در مقام مشاور حاضر شد.
هنگامی که فیصل در سال 2005 سفیر عربستان در واشنگتن شد، خاشقجی به همراه او به آمریکا رفت. او در سال 2007 به روزنامه الوطن بازگشت و حدود سه سال در این روزنامه فعالیت کرد تا اینکه همانطور که در وبسایت او آمده، به خاطر "سبک سردبیری‌اش که حد و مرزهای مناظره و بحث را در داخل جامعه عربستان جابه‌جا می‌کرد"، اخراج شد.
او به ولید بن طلال، شاهزاده میلیاردر سعودی نزدیک شد و با هم در منامه شبکه خبری "العرب" را به راه انداختند. با این حال بحرین که یکی از متحدان وفادار عربستان است، این شبکه را در سال 2015 و کمتر از 24 ساعت پس از پخش مصاحبه‌ای با یک مقام اپوزیسیون، تعطیل کرد.
هراس و ارعاب
خاشقجی در سپتامبر 2017 و تنها چند ماه پس از ولیعهدی محمد بن سلمان از عربستان گریخت. چند ماه بعد و در نوامبر 2017، ولید بن طلال و صدها تن از مقامات و تاجران عربستانی به دنبال آنچه که حکومت سعودی "کمپین ضدفساد" خواند، دستگیر شدند.
خاشقجی در مطلبی که سال گذشته در واشنگتن پست منتشر کرد، نوشت، عربستان تحت رهبری محمد بن سلمان، حاکم دوفاکتوی سعودی به دوران جدیدی از "هراس، ارعاب، بازداشت و ننگ اجتماعی" وارد می‌شود. او اظهار کرد که به اتهام دفاع از اخوان المسلمین که ریاض آن را سازمانی تروریستی می‌داند، از نوشتن برای روزنامه "الحیات" منع شده است و پس از آن که در توییتر نوشت، کشورش باید "از ریاست جمهوری ترامپ نگران باشد"، مقامات عربستانی استفاده از حساب توییترش را هم برای او ممنوع کردند.
ترامپ از ولیعهد سعودی حمایت کرده و جارد کوشنر، داماد و مشاورش روابط نزدیکی با محمد بن سلمان دارد.
خاشقجی که در آستانه ازدواج با نامزد ترکیه‌ای خود بود همچنین از نقش عربستان در درگیری یمن انتقاد و با بایکوت قطر مخالفت می‌کرد.
او در ماه مارس در روزنامه انگلیسی گاردین نوشت: محمد بن سلمان برای برنامه اصلاحات داخلی خود شایسته تحسین است اما این جوان نوآور گستاخ در عین حال اجازه هیچ بحثی را درباره ذات تغییرات بسیاری که صورت داده، نمی‌دهد و از آن استقبال نمی‌کند. به نظر می‌رسد که او کشور را از افراطگرایی دینی عقب‌مانده به سبک افراطگراییِ "باید اصلاحاتم را بپذیری" انتقال می‌دهد.
