تحلیل رویترز دربارۀ پیامدهای منطقه‌ای ناپدیدشدن خاشقچی

باشگاه خبرنگاران جوان نوشت: خبرگزاری رویترز در تحلیلی درباره ناپدید شدن و قتل احتمالی روزنامه‌نگار منتقد سعودی، به بیان تاثیرات این حادثه بر معادلات فعلی حاکم بر خاورمیانه پرداخت.

خبرگزاری رویترز در تحلیلی در رابطه با ناپدید شدن و قتل احتمالی جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی، تاثیرات این حادثه بر معادلات فعلی حاکم بر خاورمیانه را بررسی کرد. در این تحلیل آمده است:

ربوده شدن و قتل احتمالی جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی، که از سه‌شنبه هفته گذشته هیچ اطلاعی از او در دست نیست، سایه سنگینی بر سر وجهه جهانی عربستان انداخته است. اگر مشخص شود که عربستان جمال خاشقجی را به قتل رسانده یا حتی ربوده است، این حادثه پیامدهای مهم زیادی برای [آرایش سیاسی نیروها در] خاورمیانه به همراه خواهد داشت.

جمال خاشقجی، ستون‌نویس واشنگتن‌پست، که از منتقدان سرشناس محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، به شمار می‌رود، پس از آنکه در روز دوم اکتبر (10 مهر) برای دریافت مدارک مورد نیاز برای ازدواجش با یک زن ترکیه‌ای به کنسولگری عربستان در استانبول رفت، برای همیشه ناپدید شد. دوستان و نزدیکانش و حتی نامزدش از آن روز تاکنون نه او را دیده‌اند و نه صدای او را شنیده‌اند.

مقامات ترکیه‌ای معتقدند که او در ساختمان کنسولگری کشته شده و جسدش -احتمالا پس از تکه تکه شدن- به بیرون از ساختمان منتقل شده است. یک منبع امنیتی نیز در این خصوص به رویترز گفت همزمان با ناپدید شدن خاشقجی، 15 تبعه سعودی با دو هواپیما وارد استانبول شدند و پس از رفتن به کنسولگری عربستان، ترکیه را ترک کردند.

اگر ادعاهای منابع ترکیه‌ای درست باشد، قتل خاشقجی منطقه را به تلاطم وا خواهد داشت و باعث از سرگیری انتقادات داخلی و جهانی از سیاست‌های سرکوبگرانه محمد بن سلمان خواهد شد چراکه او از ابتدای ولیعهدی در ژوئن 2017، رهبران مذهبی، فعالان سیاسی، روشنفکران زیادی را دستگیر کرده و حتی اعضایی از خاندان سلطنتی که مخالف او بوده‌اند را نیز سرکوب کرده است.

در فضای رقابتی ایران و عربستان نیز این مسئله تاثیرگذار خواهد بود و در زمانی که رهبران جهان، جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران را به عنوان منبع اصلی بی‌ثباتی در خاورمیانه معرفی می‌کنند و ترامپ می‌گوید که آنها "بذر مرگ و نابودی" در منطقه می‌پاشند، ابزار سیاسی و اخلاقی لازم را برای دفاع از خود [و متهم کردن طرف مقابل] در اختیار ایران قرار خواهد داد.

همانطور که سناتور کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا اذعان کرد، اگر مسئولیت عربستان در پرونده خاشقجی اثبات شود، این موضوع استراتژی ترامپ برای مقابله با ایران در منطقه را نیز با چالش مواجه خواهد کرد.

حاکمیت جدید عربستان طی یکی دو سال گذشته برای منزوی کردن ایران در منطقه تلاش‌های زیادی انجام داده -از گروگان گرفتن سعد حریری نخست‌وزیر لبنان در نوامبر 2017 و اتحاد پنهانی با اسرائیل گرفته تا تحریم قطر به خاطر داشتن روابط نزدیک با ایران- که البته عمده این تلاش‌ها با شکست مواجه شده یا حتی نتیجه عکس به همراه داشته‌اند.

حال، با چنین سیاست‌های شکست‌خورده‌ای اگر ثابت شود که خشونت سازمان‌دهی‌شده‌ای از جانب دولت عربستان علیه خاشقجی صورت گرفته است، کارِ سران سعودی برای خبیث نشان دادن ایران و معرفی آن به عنوان کانون اصلی شرارت در منطقه از آنچه که هست دشوارتر خواهد شد.

از سوی دیگر، اثبات چنین جنایتی فشارهای بین‌المللی را علیه دولت ترامپ نیز به شدت افزایش خواهد داد. دولت ترامپ از ابتدای روی کار آمدن تمام حمایت خود را صرفِ شاهزاده جوان سعودی کرده تا او با انجام اصلاحات ادعایی خود بتواند بر تخت پادشاهی بنشیند و در ازای این حمایت، از قراردادهای تسلیحاتی هنگفتی با عربستان و سرمایه‌گذاری‌های چندین میلیارد دلاری این کشور در آمریکا بهره برده است.

اما اکنون اگر ثابت شود که عربستان علیه خاشقجی اقدامی انجام داده، این مسئله هزینه سیاسی حمایت از ریاض را برای آمریکا به شدت بالا خواهد برد. دولت ترامپ از آغاز جنگ یمن -با فروش تسلیحات پیشرفته یا با بهره‌گیری از اهرم‌های سیاسی خود در نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل- از مداخله نظامی بحث‌برانگیز عربستان در این کشور حمایت کرده است. این حمایت سیاسی و تسلیحاتی اما در صورت اثبات نقش ریاض در پرونده خاشقجی می‌تواند به چالش کشیده شود.

تایید نقش دربار سعودی در ربوده شدن یا ترور جمال خاشقجی، بر روابط عربستان و قطر نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد. قطر که از ژوئن 2017 به بهانه حمایت از تروریسم مورد تحریم سیاسی و اقتصادی عربستان و متحدان عربش قرار دارد، در صورت اثبات ارتباط میان عربستان و پرونده خاشقجی، فرصت نادری به دست خواهد آورد تا از سیاست خارجی ماجراجویانه ولیعهد سعودی در منطقه انتقاد کند.

راز پرونده تراژیک خاشقجی ممکن است هیچگاه برملا نشود، اما اگر مشخص شود که او به دست افرادی ربوده یا کشته شده است که دارای ارتباطاتی با دولت عربستان بوده‌اند، محمد بن سلمان با تبعاتی مواجه خواهد شد که دامنه آنها مطمئنا از قلمرو کشورش فراتر خواهد رفت.