پس از امضای برجام انتظار می‌رفت گشایش‌هایی در فضای تعاملات اقتصادی ایران با جهان پیش آید. خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های جدید، بسیاری از مناسبات را برهم زد و مشکلات نوظهوری را پیش پای تجار ایرانی و کشورهایی که به نحوی می‌خواهند با ایران همکاری داشته باشند، قرار داد.
به گزارش شرق، پدرام سلطانی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، در توییتر خود از ابطال کارت‌های اعتباری مشتریان ایرانی از سوی بانک‌های چینی خبر داده است. او بر این باور است که این اقدام چینی‌ها ناشی از همراهی آنها با تحریم‌های اخیر آمریکاست.
نایب‌رئیس اتاق ایران و چین نیز این رفتار را به دلیل تحریم‌های سخت‌گیرانه‌تر آمریکا و نپیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف اعلام می‌کند. اگرچه کارشناسان بر این باورند که پیوستن ایران به پیمان‌های پولی می‌تواند تا حدودی مشکلات کشور را حل کند؛ اما مسعود دانشمند، دبیرکل خانه اقتصاد، هم‌پیمان‌شدن ایران با «بریکس» را راهکاری دائمی برای مقابله با سیاست‌های تحریمی آمریکا معرفی می‌کند.
این‌بار تحریم‌های آمریکا کمی سخت‌گیرانه‌تر در نظر گرفته شده‌اند و راه‌های دورزدن تحریم را برای ایران کمی سخت‌تر کرده‌اند. ازآنجاکه این تحریم‌ها گاهی تبادل دارو و مواد غذایی را هم برای ایرانیان دشوار می‌کند، برخی نام «تروریسم اقتصادی» را برای این رفتار آمریکا انتخاب کرده‌اند. اقدامات آمریکا با هر هدف سیاسی که هست، مردم عادی جامعه را به زحمت انداخته است.
دیروز پدرام سلطانی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی در توییتر خود نوشت: «بانک‌های چینی در حال ابطال کارت‌های اعتباری مشتریان ایرانی خود هستند. تبعیت آنها از تحریم‌های آمریکا بیشتر از دوره قبل شده است و در انطباق عملیات‌شان با اف‌ای‌تی‌اف هم بسیار جدی است. مشتریان ایرانی فقط با یوان چین امکان کار دارند».
مقصر چین نیست
اگرچه سلطانی در توییت خود تلویحا از همراهی بیشتر بانک‌های چینی با تحریم‌ها خبر داده است؛ اما مجیدرضا حریری، نایب‌رئیس اتاق ایران و چین، عنوان می‌کند: کارت‌های اعتباری شامل مستر و ویزا اصلا چینی نبوده و آمریکایی هستند. آمریکا چندین سال است که به ایرانی‌ها به‌راحتی اجازه دریافت چنین خدماتی را نمی‌دهد. به گفته او ایرانی‌ها هیچ‌گاه کارت اعتباری به شکل رایج نداشتند. شاید بخش کوچکی از ایرانی‌ها این کارت‌ها را داشته باشند؛ اما این به مفهوم آن نیست که ایرانی‌ها می‌توانند مسترکارت بگیرند.
حریری اضافه می‌کند: ما نمی‌توانیم کارت اعتباری بگیریم؛ زیرا با ایرانی‌ها دچار مشکل هستند. چند سال است که به بهانه اینکه اف‌ای‌تی‌اف ایران را کشور پرخطر معرفی کرده است، در هیچ جای دنیا با هیچ سیستم بانکی، نمی‌توانیم تعامل کنیم.
به اعتقاد او حتی اگر به پیمان‌های مرتبط با پول‌شویی در دنیا بپیوندیم نيز نمی‌توان گارانتی کرد که مشکلات ایرانیان حل شود؛ اما تا حدودی و به صورت مقطعی، مشکلات حل خواهد شد.
نایب‌رئیس اتاق ایران و چین می‌گوید: درحال‌حاضر به بهانه نپیوستن ایران به قوانین مبارزه با پول‌شویی، اگر با ویزای ایرانی به بانک بروید و بخواهید یک اسکناس 500 یورویی را تبدیل به دلار کنید یا حتی آن را خرد کنید، سیستم بانکی به کارمند بانک هشدار می‌دهد و انجام عملیات برای یک ایرانی متوقف می‌شود؛ زیرا ایران و اتباعش به‌عنوان انسان‌های پرخطر و در معرض پول‌شویی معرفی شده‌اند.
او تأکید می‌کند: فعلا بهانه اف‌ای‌تی‌اف برای ایرانیان مطرح شده است. در چین هم به همین بهانه به ما سخت می‌گیرند. به گفته حریری تجارت تجار ایرانی با کونلون بانک چین از سال 88 یا 89 و در دور اول تحریم‌ها از طریق یوان تجارت انجام می‌دادند.
سهم کوچک ایران از کیک تجارت جهانی
راهکار این فعال اقتصادی برای حل مشکلات فعلی پیش‌روی تاجران ایرانی، حل مسائل و مشکلات کشور با پیمان‌های پولی بین‌المللی است اما نایب‌رئیس اتاق ایران و چین نیم‌نگاهی هم به سهم ایران از کیک بزرگ تجارت جهانی دارد.
او عنوان می‌کند: سهم ایران در بازار تجارت جهانی کمتر از سه‌دهم است که اصلا ارزش ندارد. وقتی با افتخار می‌گوییم ما واردات را محدود می‌کنیم و از هیچ کجای دنیا، هیچ‌چیز وارد نمی‌کنیم؛ یعنی ما داریم سهم خود را از کیک بزرگ تجارت جهانی کمتر می‌کنیم.
به گفته حریری ایران 1.2 درصد جمعیت جهان را به خود اختصاص می‌دهد؛ بنابراین سهم ایران از بازار تجارت جهانی باید افزایش یابد.
او اضافه می‌کند: خریدوفروش نفت و محصولات غیرنفتی ایران 130تا 140میلیارد دلار ارزش دارد. اگر بخواهیم سهم خود را در دنیا بگیریم، حجم تبادلات تجاری ایران باید به نزدیک 500 میلیارد دلار برسد. این عدد مشابه سهم کشور همسایه یعنی ترکیه است. در آن صورت ایران به یک شریک قابل‌اعتنا برای دیگر کشورهای جهان تبدیل می‌شود.
نایب‌رئیس اتاق ایران و چین می‌گوید: ما خود را از دنیا با شعار خودکفایی و جلوگیری از واردات و... دور کرده‌ایم. قدرت صادرات ما به‌راحتی در کوتاه‌مدت قابل‌افزایش نیست؛ مگر اینکه شرکای خارجی داشته باشیم که با برند آنها تولید کنیم یا سرمایه‌گذار خارجی بیاوریم و کالاهایی تولید کنیم که در دنیا قابل‌عرضه باشد. ما محدودیت‌هایی را در دنیا برای خود تعریف کرده‌ایم و این انتخاب خودمان است. وقتی این انتخاب را کرده‌ایم، تبعاتش را هم باید بپذیریم.
راه دورزدن شمشیر داموکلس
مسعود دانشمند، دبیرکل خانه اقتصاد درباره اعمال محدودیت برای ایرانی‌ها در چین با حریری هم‌نظر است. او به «شرق» می‌گوید: تمام کارت‌های اعتباری شامل مسترکارت، ویزا‌کارت و دیگر کارت‌های اعتباری در نهایت به آمریکا مرتبط می‌شوند و آنها برای اذیت‌کردن ایران به‌راحتی می‌توانند جلوی این کارت‌ها را بگیرند.
او ادامه می‌دهد: رفتار آمریکا مانند شمشیر داموکلس است. قدیم‌ها فردی را می‌خواستند اعدام کنند و شمشیری پشت گردنش قرار دادند تا اگر تکان خورد، این شمشیر گردنش را ببرد. در نتیجه فرد ناگزیر بود در قالبی که برایش تعیین شده بود، حرکت کند تا آسیبی نبیند. این مسئله در ادبیات به شمشیر داموکلس معروف شد.
دانشمند برای دورزدن شمشیر داموکلسی که آمریکا پشت سر ایرانیان قرار داده است، راهکاری ارائه می‌دهد. به اعتقاد او اگر ایران به بلوک قدرتمند اقتصادی شکل‌گرفته به نام «بریکس» که کشورهای هند، چین، آفریقای‌جنوبی، برزیل و روسیه عضو آن هستند، بپیوندد، ازآنجاکه این کشورها نیمی از جمعیت جهان را شامل می‌شوند، بخش زیادی از مشکلات کشور حل خواهد شد.
فرصتی که از دست رفت
به اعتقاد دبیرکل خانه اقتصاد، حضور پوتین و اردوغان در ایران بهترین فرصت بود که ایران به ترکیه پیشنهاد دهد که این دو کشور با هم به بریکس بپیوندند اما این مسئله محقق نشد.
او اضافه می‌کند: ایران علاوه بر اینکه با چین و هند و روسیه بیشترین تجارت را دارد، همواره به چین و هند امتیازاتی داده است که می‌تواند در قالب پیوستن به پیمان بریکس، این امتیازات را از حالت امتیازدهی صرف به کسب منافع برای ایران تبدیل کند.
به گفته دانشمند نیمی از تولید ناخالص جهان متعلق به کشورهای بریکس است و با پیوستن ایران و ترکیه به بریکس، نصف جمعیت جهان در این پیمان اقتصادی جا می‌گیرند. می‌توان داخل بریکس پول ایجاد کرد. با آن پول معامله کرد. نظام مالی شبیه سويیفت به وجود آورد و حتی کارت اعتباری تعریف کرد.
او ادامه می‌دهد: نظام اعتباری بریکس می‌تواند با دنیا در تعامل باشد. قدرت بریکس در مقایسه با جمعیت اتحادیه اروپا و تولید ناخالص داخلی آن به حدی بزرگ است که نمی‌توان آن را تحریم کرد. امروز داشتن پول مهم نیست بلکه بازار حرف اول را می‌زند.
بریکس بازار بسیار بزرگی است که هر تولیدکننده‌ای را ناچار به پذیرش قوانینش می‌کند. به باور دبیرکل خانه اقتصاد، آمریکا هر روز تحریم جدیدی برای کشورهای مختلف وضع می‌کند و در این شرایط، ایران نیاز به یک بلوک اقتصادی قدرتمند دارد که تنها نماند. ایران بیشترین تبادل را با هند، چین و روسیه دارد و اگر به بریکس بپیوندد، 80 درصد نیازهایش تأمین می‌شود. او پیش‌بینی می‌کند: چین و روسیه هم از چنین پیشنهادی استقبال مي‌کنند.
