سومین روز از شهریورماه سال جاری بود که خبر افتتاح خانه‌موزه مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، یار دیرین امام و رهبری و رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام منتشر شد و همین مسئله، ما را ترغیب کرد که به عنوان اولین رسانه، گزارشی مشروح از این موزه تهیه کنیم. هماهنگیهای اولیه با فرزند کوچک این خانواده؛ یاسر هاشمی صورت گرفت و روز سهشنبه ۱۴ شهریور ۹۷ این دیدار در جماران و در منزل شخصی آیت‌الله صورت گرفت.
به گزارش ایکنا، حرکت از خبرگزاری به سوی خانه موزه، واقع در جماران از ساعت ۱۱ صبح آغاز و ساعت ۱۲ ظهر به همراه عکاس و فیلمبردار در محل قرار حاضر شده و یاسر هاشمی، فرزند آیت‌الله به گرمی از ما استقبال و پذیرایی کرد.
هاشمی در ابتدا ضمن ارائه توضیحات کلی درباره موزه، در طبقه اول منزل، ما را به کتابخانه رهنمون کرد تا گفتوگویی کوتاه در آن مکان انجام شود؛ کتابخانه‌ای مملو از خاطرات آیت‌الله که نشانه عشق و علاقه ایشان به کتابخوانی است.
وی در ابتدا درباره دلایل نقل مکان مرحوم آیت‌الله هاشمی به این منزل به ما می‌گوید: در حقیقت بعد از ترور آیت‌الله هاشمی در منزل شخصی خودشان در منطقه دزاشیب یا حکمت تهران، گویا این پیشنهاد از طرف امام(ره) مطرح شد که به دلیل حفظ امنیت جانی ایشان و دفع خطرات و همچنین به دلیل امنیتی که در منطقه جماران بود، به این منطقه منتقل شوند و در حقیقت مقدمات نقل مکان آیت‌الله هاشمی به پیشنهاد امام(ره) بود و از طرف دفتر ایشان هم پیگیری شد و در نهایت در سال ۱۳۶۰ به این منزل که الان در خدمت شما هستیم نقل مکان کرده و از آن سال تا زمان فوت در این منزل زندگی کردند.
هاشمی درباره دلایل افتتاح این موزه و نقش آن در پاسخ به برخی القائات عنوان می‌کند: یکی از انگیزه‌های اصلی این خانه موزه از همین تفکر بود. بعد از فوت ایشان، درب این منزل باز بود و خبرنگاران و کسانی که برای تسلیت می‌آمدند، وقتی با شرایط منزل روبه رو می‌شدند، متعجب بودند از آن همه شایعات و سخنان کاذبی که درباره اشرافیگری گفته می‌شد و اینگونه به ساده‌زیستی آیت‌الله و زندگی در یک خانه معمولی پی می‌برند.
فرزند یار دیرین انقلاب عنوان می‌کند: این وضعیت برای خانواده ما باعث شد تا سرعت ایجاد خانه‌موزه را جدی‌تر بگیریم و این کار را بعد از تصویب هیئت دولت اجرایی کردیم. این موزه فرصتی است که آن بخش پنهان زندگی مرحوم آیت‌الله هاشمی که زندگی شخصی ایشان است، بیشتر نمایان شود. البته آیت‌الله در خاطرات روزانه خود به صورت شفاف بسیاری از موضوعات را بیان کرده‌اند.
وی می‌افزاید: ما در این منزل، خاطرات و تصاویر بسیاری از گوشه به گوشه آن از جمله از اتاق نشیمن، آشپزخانه، کتابخانه، محل استراحت، اتاق مهمان و ... و رفت آمدهای زیادی که به این خانه می‌شد، داریم و این مکان میتواند برای مردمی که علاقه‌مند به آشنایی با زندگی شخصی آن مرحوم هستند مفید باشد؛ هرچند که سعی کردیم در این خانه موزه، علاوه بر زندگی شخصی، مسائل قبل از انقلاب تا زمان فوت ایشان را هم به تصویر بکشیم تا افرادی که به اینجا مراجعه و وقت می‌گذارند بتوانند اطلاعات مفیدی در مورد انقلاب هم کسب کنند.
فرزند آیت‌الله هاشمی در پاسخ به این پرسش که تأسیس این خانه موزه به پیشنهاد خانواده بود یا هیئتدولت، اظهار می‌کند: پیشنهاد خانواده بود اما میطلبید که ثبت خانه‌موزه در دولت هم انجام شود تا روند قانونی خود را طی کند.
وی در پاسخ به پرسشی درباره برنامههای مجموعه نشر معارف انقلاب اسلامی در مورد آثار قرآنی آیت‌الله هاشمی عنوان می‌کند: در این دفتر نشر که آثار و مکتوبات ایشان را منتشر می‌کند برنامه جدی داریم و مهم‌ترین کار در حوزه فعالیت‌های قرآنی ایشان، بعد از چاپ کتاب بیست و چند جلدی تفسیر راهنما و فرهنگ قرآن، ترجمه فرهنگ قرآن پدر به زبان‌های خارجی است.
وی می‌گوید: با توجه به علاقه خود آیت‌الله که در برنامه هم گذاشته بود که فرهنگ قرآن به زبان‌های مختلف ترجمه شود و چون مقدمات ترجمه به زبان اردو در دستور کار خود ایشان بود و مقدمات فراهم شده بود، از پروژه‌های اصلی و اولویت‌دار مجموعه ما در حوزه قرآنی، همین اقدام است؛ چون حدود چهارصد میلیون مسلمان به این زبان صحبت می‌کند و این کار میتواند اتفاق خوبی برای علاقهمندان به قرآن در میان اردوزبانان باشد.
فرزند رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام تأکید می‌کند: ما در آینده نزدیک در این مجموعه، نشستهای تخصصی متفاوتی در حوزه مختلف سیاسی، فرهنگی و حتی قرآنی خواهیم داشت و آن را اعلام عمومی خواهیم کرد.
هاشمی در ادامه، ما را به بخشی رهنمون کرد که دستنوشتههای قرآنی آیت‌الله هاشمی در آنجا در داخل ویترین قرار داشت. وی در توضیح این بخش می‌گوید: یک‌بار در مورد دو کار مهم که در طول زندگی برای ایشان ارزشمند بود؛ گفتند که یکی کار قرآنی و دیگری پایان جنگ است؛ یعنی از مجموعه فعالیت‌های خود در طول زندگی از این دو کار رضایتمندی خاصی داشتند. کار قرآنی پدر هم در زندان رژیم ستمشاهی شروع شد.
وی ادامه می‌دهد: این کار قرآنی، همین مجموعه دست‌نوشته‌هایی است که از سال ۱۳۵۰ تا ۵۶ زمانی که به زندان رفتند و آزاد شدند، به رشته تحریر درآوردند. این زندان، یک تهدید را به فرصت کرد و یک زمان مطلوب به دست آمد تا پروژه‌ای که در ذهن ایشان بود که اجرایی کنند را به مرحله عمل برسانند؛ خود ایشان می‌گفتند که خداوند این فرصت خوب را در اختیار من گذاشت که در ابتدا با حافظه ذهنی از قرآن، فیش‌برداری را شروع و این کارها را در زندان انجام دهم.
فرزند آیت‌الله هاشمی عنوان می‌کند: البته نگران بودند که این فیش‌ها به دست مأموران زندان بیفتد یا از ایشان جدا شود لذا با دقت این فیش‌ها را پنهان می‌کردند و با شیوه‌های مختلف به خارج از زندان می‌فرستادند و در مجموع این بیست و سه جلد فیشهای ایشان در همین جلدهایی که مشاهده میکنید، بعدا مبنایی برای یک گروه پژوهشی در قم شد و حدود ۸۰ جلد کتاب با عنوان تفسیر رهنما و کلید قرآن منتشر شد.
یاسر هاشمی ادامه می‌دهد: این مجموعه جزو آثاری است که آن مرحوم همیشه به آن علاقه‌مند بودند و در حقیقت این فیش‌ها نشان می‌دهد که افکار آیت‌الله از زمان چهل سالگی، نسبت به موضوعات اجتماعی، فرهنگی و سایر مسائل چیست و نگاه ایشان در افق دور را ترسیم می‌کند.
وی در پایان سخنان خود ضمن تشکر از دست اندرکاران خبرگزاری ایکنا می‌گوید: بنده از این خبرگزاری و همکاران شما تشکر میکنم و امیدواریم بتوانیم با این کاری که انجام داده‌ایم، حداقل نشر درستی از واقعیت‌های جامعه، انقلاب و شخص آیت‌الله ارائه دهیم.
بعد از این گفتوگو، کارت خبرنگاری افتخاری خبرگزاری ایکنا به یاسر هاشمی اهدا شد و وی در این لحظه، این عنوان را افتخاری برای خود دانست و به ذکر جملهای از مرحوم آیت‌الله هاشمی می‌پردازد که در جایی گفته بودند: «هر اقدامی در هر حوزهای که مربوط به قرآن باشد دارای صواب است». ما هم امیدواریم بتوانیم در این زمینه خدمتی ارائه دهیم.
در ادامه به بخشهای مختلف این خانه موزه که در سه طبقه منزل مرحوم آیت‌الله هاشمی دایر شده، سری زدیم تا بخشهای مختلف آن که هر بخش نمادی از زندگی شخصی و سابقه مبارزاتی و مسئولیت یار دیرین امام و رهبری در سمت‌های مختلف دوران پس از انقلاب است آشنا شویم. رضا سلیمانی، مسئول سابق روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام که به عنوان مسئول این خانه‌موزه نیز فعالیت می‌کند، نیز به عنوان راهنما، ما را همراهی کرد و به ارائه توضیحات مفصلی از بخشهای مختلف این موزه پرداخت. وی در ابتدا به ذکر توضیحاتی درباره ورودی منزل و همچنین اولین بخش خانه موزه که مربوط به دوران تولد ایشان است پرداخت.
در این بخش به تولد آیت‌الله هاشمی در یک محیط روستایی پرداخته شده و تصاویری از بازدید ایشان از منزل روستایی در بهرمان و همچنین تصاویری از پدر و مادر ایشان قابل مشاهده است. سپس تصاویر و اسنادی مربوط به مسائل مبارزاتی و سابقه زندانی شدن هاشمی در قبل از انقلاب ارائه شده است.
سلیمانی در بخش دیگری از طبقه اول این خانه موزه به توضیحاتی درباره مبارزات مرحوم آیت‌الله هاشمی با رژیم ستمشاهی پرداخت و بخشی از اسناد ساواک و زندانی شدن ایشان در زندان را توضیح دادند. وی سپس نکاتی را درباره تصاویر مربوط به عضویت در شورای انقلاب، ریاست مجلس، جانشین فرماندهی کل قوا در دفاع مقدس، ریاست‌جمهوری، خبرگان رهبری و اواخر عمر یار دیرین امام رهبری بیان کرد.
تصاویری از زمان کودکی، دوران طلبگی، آشنایی با امام خمینی(ره) و انتشار نشریه مکتب تشیع نیز در این بخش قابل مشاهده است. قسمت پذیرایی منزل از مکان‌های جالب منزل بود که سلیمانی به توضیحاتی درباره آن پرداخت و تصاویری در میان اعضای خانواده که در آن اتاق گرفته شده بود را به صورت برجسته‌تر توضیح داد؛ مخصوصا تصویری که مربوط به لحظه تحویل سال ۱۳۹۵ بود.
همچنین در همین اتاق، تصاویر دیدارهای مهمی از جمله دیدار با ملک عبدالله، پادشاه فقید سعودی که به منزل شخصی آیت‌الله هاشمی مراجعه کرده بودند، نمایش داده شده است. به گفته سلیمانی، عمده دیدارها با شخصیتهای مهم بین‌المللی در همین منزل انجام شده است.
وی در ادامه توضیحاتی درباره آشپزخانه ارائه داد و گفت: عمده غذای خانه در همین آشپزخانه درست شده است و چون فرزندان پس از ازدواج مستقل زندگی می‌کردند، خود ایشان و حاج خانم، غذا و عمدتا صبحانه را در همین آشپزخانه میل می‌کردند.
وسایل روی میز آشپزخانه و یک رادیو برای گوش دادن به اخبار هم در این بخش، دست نخورده باقی مانده است.
تصاویری از مجلس خبرگان در کنار آیت‌الله مشکینی، مراسم سوگند ریاست‌جمهوری و تحلیف و تودیع ایشان، بخشی از تاریخ دفاع مقدس و فرماندهی جنگ تحمیلی نیز جلوه دیگری به زیبایی این بخش از خانه موزه افزوده است.
هدایایی که در زمان ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی به وی اهدا شده در بخشی از این طبقه نگهداری می‌شود که البته به گفته سلیمانی، بخشی از این هدایا نیز در موزه رفسنجان نگهداری می‌شود.
در این بخش کتابخانه‌ای موجود است که در موضوعات مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... و مجموعهای بسیار کامل از کتاب‌هاست که در این کتابخانه‌ها جمع شده است به علاوه دو تمثال زیبا از رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام، که یکی در ورودی و دیگری در کتابخانه طبقه اول تعبیه شده، آخرین کتاب‌هایی که مطالعه کرده‌اند و عینک مطالعه که دست نخورده باقی مانده است.
سلیمانی درباره اتاق نشیمن گفت: اگر کسانی از اقوام مراجعه می‌کردند یا قصد نماز جماعت داشتند در این اتاق برگزار می‌شد.
تصویری از نماز جماعت حسن روحانی، سیدحسن خمینی و مهدی هاشمی به امامت آیت‌الله بر زیبایی این اتاق افزوده است. این تصویر مربوط به دوران قبل از ریاست‌جمهوری حسن روحانی است.
عکسی از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل شورای انقلاب با حضور شهیدان بهشتی، باهنر، مطهری، مرحوم هاشمی و مرحوم موسوی اردبیلی و اضافه شدن افراد دیگری به شورای انقلاب، عکسی از تحصن در دانشگاه تهران و همچنین حضور در مراسم تاریخی تحلیف مهندس بازرگان و قرائت این حکم توسط ایشان در این اتاق دیده می‌شود.
نمونه‌ای از کتاب «امیر کبیر، قهرمان مبارزه با استعمار» به قلم آیت‌الله هاشمی و همچنین برخی اسناد ساواک در مورد ایشان و ممنوع المنبری وی در دوران قبل از انقلاب در این اتاق قابل رؤیت است.
در ادامه به طبقه دوم این خانه موزه رفتیم که شامل چهار بخش مختلف است. یک بخش، اتاق نشیمن است و چرخ خیاطی همسر آیت‌الله در وسط اتاق قابل رؤیت است. همچنین در این اتاق تصاویری از دوران سازندگی، دید و بازدیدها و سفرهای استانی و خارجی، از جمله سفر به عربستان، ترکیه، مالزی و ترکمنستان و همچنین عکسی تاریخی از سفر به تخت جمشید به نمایش گذاشته شده است.
همچنین تصویری از جلسه مجمع تشخیص مصلت نظام، بعد از فوت ایشان و تصویری متفکرانه در کنار دریا از زیبایی‌های این قسمت از موزه است.
سلیمانی گفت: تصاویر زیاد و فضای ما اندک است؛ بنابراین صرفا بخشی از تصاویر به نمایش گذاشته شده است. در سفرهای زمینی زیادی مخصوصا در دوران ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام، همراه ایشان بودیم که بخشی از آنها در این خانه موزه ارائه شده است.
در بخش دیگری از طبقه دوم، تصایر دیدارهای ایشان از جمله با فیدل کاسترو، جلال طالبانی، هوگو چاوز و سایر مسئولان بلندمرتبه خارجی قابل مشاهده است. تصویر دیگری از سفر آیت‌الله به سوریه و ملاقات با بشار اسد و سیدحسن نصرالله نیز در گوشهای بر روی دیوار خودنمایی می‌کند.
اتاق دیگر، اتاق استراحت و خواب بود که به گفته سلیمانی، تا قبل از اینکه موزه شود، حتی محافظان آیت‌الله نیز اجازه ورود به این اتاق را نداشتند. دو سجاده با دو مهر بزرگ در این اتاق خودنمایی میکنند.
برخی عکس‌های شخصی مخصوصا دیدارهای خانوادگی و تولد فرزندان در این اتاق قابل رؤیت است. همچنین تصویری از آخرین جشن تولدی که برای ایشان گرفته شده است در جمع فرزندان، عروسها و نوه‌ها چشم‌نوازی می‌کند.
در طبقه دوم نیز کتابخانه دیگری وجود دارد که به گفته سلیمانی، برای اینکه از سر و صدای پائین دور باشند این کتابخانه را ایجاد کردند. یک کامپیوتر و یک تردمیل در اینجا وجود دارد که سلیمانی درباره آنها می‌گوید، معمولا تا قبل از پدید آمدن درد کمر، هر روز به مدت پانزده دقیقه روی تردمیل ورزش می‌کردند.
در این کتابخانه، اثر قرآنی ایشان با عنوان تفسیر راهنما نیز به نمایش گذاشته شده است.
نکته جالب توجه در این کتابخانه طبقه دوم، باز بودن صفحات ۱۵۸ و ۱۵۹ کتابی با عنوان «اخلاق اسلامی» است که در واقع آخرین صفحاتی است که ایشان مطالعه کرده است؛ این کتاب بر روی میز مطالعه ایشان قرار دارد و عینک مطالعه، خودکار و تسبیح آیت‌الله بر روی آن نگهداری می‌شود.
سلیمانی می‌گوید: آخرین باری که ایشان اینجا را ترک کرده‌اند به همین شکل بوده و ما هیچ تغییر در این اتاق ایجاد نکردهایم.
یک اتاق نشیمن دیگر در طبقه دوم قرار دارد که عمدتا به عنوان انباری استفاده شده است که تصاویر این اتاق، عمدتا مربوط به رحلت آیت‌الله و تشیع باشکوه ایشان و حضور شخصیت‌ها در حسینیه جماران و در منزل برای عرض تسلیت است.
تصویری از آیت‌الله که پای خود را روی یک مبل دراز کرده‌اند و در حال مشاهده تلویزیون هستند، از نکات جالب توجه در ورودی طبقه دوم است.
سلیمانی به ما می‌گوید: معمولا وقتی به منزل می‌آمدند، بعد از سلام و احوالپرسی، به طبقه دوم آمده و کارهای خود را انجام می‌دادند و بعد از انجام کارها به پائین و نزد خانواده می‌آمدند.
در ادامه به طبقه پائین این خانه موزه رفتیم که تبدیل به یک کتابخانه بزرگ با کتاب‌های متنوعی شده است. سلیمانی گفت: ایشان زیاد پائین نمیآمدند و اگر کتابی لازم داشتند، می‌گفتند تا برایشان بیاورند. یا اگر نمیخواستند کتابی دم دست ایشان باشد، به اینجا می‌فرستادند و در واقع اینجا به عنوان انبار کتاب کاربرد داشته است.
در این طبقه، پرده بزرگی قاب شده که در سفر آیت‌الله به مکه توسط ملک عبدالله، پادشاه فقید عربستان به ایشان هدیه شده است. همچنین در این بخش، یک صفحه نمایش کوچک خانگی با تعدادی صندلی قابل مشاهده است که فضایی دنج و آرام برای مشاهده فیلم و مستندات را فراهم کرده است.
در این بخش نیز یک میز کوتاه با دو کامپیوتر قابل مشاهده است که از اتاق مجمع تشخیص مصلحت نظام به اینجا منتقل شده است.
سلیمانی در توضیح این بخش می‌گوید: اگر در ایام خاصی مهمانی داشته باشیم که لازم باشد فیلمی نمایش داده شود یا بخواهیم نشستی برگزار کنیم از این بخش استفاده می‌کنیم و اگر لازم باشد چینش صندلیها را تغییر میدهیم. در روز افتتاحیه این خانه موزه نیز فیلمی از زندگی ایشان در اینجا پخش شد.
سلیمانی در پایان سخنان خود در گفتوگو با ایکنا یادآور می‌شود: بنده از مردمی که سال‌های سال در مورد زندگی مرحوم آیت‌الله هاشمی تحت تأثیر القائات و مسائل منفی قرار گرفته‌اند دعوت میکنم به خانه موزه بیایند تا در جریان ساده‌زیستی زندگی مرحوم آیت‌الله هاشمی قرار گیرند.
وی می‌افزاید: این موزه مجموعه جالب، شامل مروری بر تاریخ چهل ساله انقلاب اسلامی و زندگی وی در این منزل است. از سوم شهریور یعنی سالروز تولد ایشان که اینجا افتتاح شده، افراد زیادی بازدید داشتهاند و اکثر افراد تحت تأثیر قرار گرفته‌اند و بیان کرده‌اند که ما قبلا برداشت دیگری از زندگی آیت‌الله هاشمی داشتیم اما اکنون باورهای ما تغییر کرده است.
سلیمانی در پایان عنوان می‌کند: این موزه، هر روز به غیر از جمعه‌ها از ساعت ۹ صبح تا ۱۶ باز است و افراد میتوانند به صورت انفرادی یا گروهی از این خانه‌موزه دیدار کنند و از نزدیک در جریان زندگی شخصی و خانوادگی یار دیرین امام و رهبری قرار بگیرند. از دوستان خبرگزاری ایکنا نیز که اولین رسانهای هستند که برای پوشش خبری این رویداد به اینجا مراجعه کرده‌اند، کمال تشکر و قدردانی را دارم.
