روسیه هم ایران را ترک می‌کند

چند روز پس از آنكه ترامپ از برجام خارج شد، توتال به ايران اعلام كرد كه شايد ديگر نتواند در ايران بماند. با‌اين‌حال در مذاكراتي كه بين وزارت نفت و اين غول نفتي شكل گرفت، قرار شد توتال دو ماه براي گرفتن معافيت از آمريكا براي حضور در ايران تلاش كرده و سپس نتيجه را بهه ايران اعلام كند.

به گزارش شرق، حالا بيژن نامدارزنگنه، وزير نفت ايران در حاشیه جلسه هیئت دولت این هفته اعلام كرد كه 50 روز ديگر از اين مهلت باقي است. به گفته زنگنه «توتال فرایند خروجش را از ایران به ما اعلام کرده است. 60 روز وقت دارد که 10 روز آن گذشته است. اگر در این مدت بتواند از آمریکا مجوز بگیرد که احتمالش زیاد نیست، در ایران می‌ماند اما اگر مجوز تهیه نشود، جایگزینش معرفی می‌شود که یک شرکت چینی است».

با‌اين‌حال، ايران در تلاش است تا راه‌هايي براي دور‌زدن اين تحريم‌هاي جديد در نظر بگيرد. بر همين اساس زنگنه در ارتباط با اقدامات صورت‌گرفته در جهت فروش نفت خام گفت: «حتما اقداماتی را که می‌خواهیم انجام بدهیم نمی‌گویم چون ترامپ می‌فهمد و علیه‌اش کار می‌کند؛ اما حتما ما کارهایی در این راستا انجام داده‌ و تلاش‌هایی كرده‌ايم که تا جایی که ممکن است این مشکل را برطرف کنیم». او ادامه داد: «مسئله توافق اروپایی‌ها برای ما از لحاظ بیمه و کشتی‌رانی، دریافت پول و مشتریانی که نفت ما را بخرند، مهم است. البته کمتر از یک‌سوم نفت ما به اروپا می‌رود ولی به‌هر‌حال کار با اروپایی‌ها مهم است، چراکه بقیه از آنها الهام می‌گیرند».

با‌اين‌حال، كماكان از گوشه و كنار خبرهايي مبني‌بر خروج شركت‌ها از ايران به گوش مي‌رسد. هند همين ديروز اعلام كرد كه دو بانک بزرگ اين كشور برای پایان‌دادن به تراکنش صادرکنندگان این کشور با ایران تا ششم ماه آگوست (۱۵ مرداد) ضرب‌الاجل تعیین کرده‌اند. به گزارش رویترز، فدراسیون سازمان صادرکنندگان هند اعلام کرد ایدوس‌ایند و یوسی‌او، دو بانکی که صادرات به ایران را تسهیل می‌کنند، تا ششم آگوست برای خاتمه‌دادن به قراردادهای خود ضرب‌الاجل تعیین کردند. همچنين شركت لوك‌اويل روسيه كه دومين شركت بزرگ حوزه انرژي اين كشور محسوب مي‌شود نيز اعلام كرد ايران را ترك خواهد كرد.

بر‌اساس گزارش‌ها، یک مقام مسئول شرکت لوک‌اویل روسیه گفت: به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران فعلا روی پروژه‌های نفتی ایران کار نمی‌کنیم و قرار نیست پروژه‌های جدیدی هم بگیریم. به گزارش رویترز، این مقام رسمی شرکت اویل، در کنفرانسی درباره عملکرد سه‌ماهه نخست این شرکت اعلام کرد: با توجه به آخرین توسعه‌ها و پیشرفت‌ها من فکر می‌کنم بسیار زود است که بگویم نقشه ما چیست و چه خواهد بود اما درحال‌حاضر اساسا ما اقدامی نمی‌کنیم.

شركت‌هاي روسي هم ريسك نمي‌كنند
دالغا خاتین‌اوغلو، كارشناس حوزه انرژي ايران از نشریه تخصصی natural gas world جمهوري آذربايجان در گفت‌وگو با «شرق» تحليل مي‌كند كه چرا اين شركت نفتي روسي با وجودي ‌كه تصور بر همكاري روس‌ها با ايران در اين دوران جديد تحريم بود، ايران را ترك مي‌كند. خاتين‌اوغلو معتقد است: تحريم‌هاي آمريكا كه دوباره عليه ايران اعمال مي‌شود، مسئله را براي همه پيچيده كرده و فقط شركت‌هاي غربي مانند توتال نيستند كه ريسك سرمايه‌گذاري در ايران را نپذيرند. شركت لوك‌اويل يك شركت خصوصي است و پروژه‌هاي بسيار عظيمي خارج از روسيه دارد.

اين شركت در گزارش سه‌ماهه خود كه اخيرا منتشر كرد به ميزان بالاي پروژه‌هاي شركت اشاره مي‌كند. اين پروژه‌ها بسيار پيچيده است، به‌نحوي‌كه گازي كه لوك‌اويل توليد مي‌كند، به روسيه نمي‌رود بلكه به چين مي‌رود. به گفته او، اين شركت در ايران در ميدان منصوري و آب‌تيمور در حال مذاكره بود و تفاهم‌نامه‌هايي هم امضا كرد. اين ميادين، ميادين عظيمي هستند كه روي‌هم‌رفته بيش از 30 ميليارد بشكه نفت دارند.

هر كدام از اين ميادين اكنون فعاليت خود را با توليد 60 هزار بشكه در روز ادامه مي‌دهند و بنا بود لوك‌اويل ضريب بازيافت را در اين ميادين افزايش دهد. خاتين‌اوغلو با بيان اينكه اين پروژ‌ها بسيار عظيم هستند، ادامه مي‌دهد: اگر پروژه كوچكي مانند حفاري چندميليون‌دلاري بود، امكان حضور براي اين شركت وجود داشت، اما اين پروژه‌ها چندين ميليارد دلار ارزش دارند و كمتر شركتي در شرايط تحريم‌ها ريسك مي‌كند كه در ايران حضور داشته باشد.

گزارش روس‌ها، خالي از سرمايه‌گذاري در ايران
اين كارشناس نفت و انرژي بين‌المللي در پاسخ به اينكه خروج اين شركت‌ روسي از ايران در شرايطي كه تصور مي‌شد روسيه با ايران همكاري استراتژيك را در پيش گرفته به چه معناست، پاسخ مي‌دهد: شركت‌هاي روسي بيشترين حجم توافق‌هاي نفت و گاز را پس از تحريم با ايران امضا كردند؛ شركت‌هايي مانند زاروبژنفت، گازپروم، گازپروم‌اويل و... به‌صورت جداگانه با ايران تفاهم‌نامه‌هايي امضا كردند. حتي چين هم به‌اندازه شركت‌هاي روسي در ايران تفاهم‌نامه امضا نكرد و حتي مي‌توان گفت كه حدود يك‌سوم قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها متعلق به اين كشور است.

با‌اين‌حال وقتي شركت‌ها (حتي شركت‌هاي دولتي روسيه) گزارش‌هاي سالانه و چشم‌اندازهاي سال‌هاي آتي خود را منتشر مي‌كنند هم در هيچ گزارشي كه به هزينه‌هاي مالي شركت‌ها براي سال‌هاي آينده اشاره دارد، حتي اشاره‌اي به پروژه‌هاي ايران نشده است. او مي‌افزايد: شركت‌هاي روسي دچار مشكلات بسيار زيادي هستند. گازپروم كه ايران به آن اميد زيادي بسته، دوسالي است كه با سود منفي كار مي‌كند.

براي سه سال آينده نيز بر اساس ارزيابي خود شركت و شركت‌هاي ريسك مانند موديز، گازپروم براي سه سال آينده هر سال بايد از شركت‌ها و بانك‌هاي جهاني حدود 20 ميليارد دلار استقراض كند تا بتواند پروژه‌هاي خود را جلو ببرد. در اين شرايط، اين شركت‌ها ريسك نمي‌كنند كه در ايران سرمايه‌گذاري كنند. کارشناس حوزه انرژی ایران از نشریه تخصصی natural gas world جمهوری آذربایجان در ادامه از چرایی عدم همکاری دولت‌های این کشورها با شرکت‌های بزرگ می‌گوید: مشکل اینجاست که شرکت‌های بزرگی که ایران به آنها احتیاج دارد، بیش از آنکه حمایت دولت‌های خود را نیاز داشته باشند، حمایت آمریکا و بانک‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را نیاز دارند؛ مثلا شرکت توتال، بیشتر از 10 میلیارد دلار در آمریکا سرمایه‌گذاری کرده است.

30 درصد از سهام این شرکت متعلق به آمریکایی‌هاست. این شرکت در همه حوزه‌های انرژی؛ از برق گرفته تا گاز و نفت، حضور دارد و از تکنولوژی آمریکایی استفاده می‌کند. این شرکت‌ها نمی‌توانند از دولت‌های خود استقراض کنند و نیاز دارند از بانک‌ها و شرکت‌های بین‌المللی استقراض کنند. این شرکت‌ها غول هستند و شرکت‌های کوچکی نیستند که دولتشان بتواند فرضا صد میلیون دلار آنها را تضمین کند. این شرکت‌ها ده‌ها میلیارد دلار پروژه‌ در بخش‌های مختلف جهان دارند و با تحریم‌ها، منافعشان به‌شدت به خطر می‌افتد.

‌ بعید می‌دانم توتال در ایران بماند
خاتین‌اوغلو با اشاره به اینکه وزیر نفت ایران خبر داده، 50 روز از مهلت توتال برای اعلام همکاری با ایران می‌گذرد، می‌گوید: چند روز پس از آنکه ترامپ از برجام خارج شد، توتال شرایط پیچیده خود را به ایران اعلام کرد و ایران از این شرکت خواست تا دو ماه تلاش کند تا از آمریکا برای حضور در ایران، معافیت بگیرد. فکر می‌کنم حدود 50 روزی زمان برای توتال باقی ‌مانده و باید دید این شرکت چه می‌کند. در این شرایط وزیر خارجه آمریکا هم شمشیر را از رو بسته و اعلام کرده بدترین تحریم‌های تاریخ را علیه ایران وضع می‌کند. با این وضعیت فکر نکنم شرکت توتال بتواند در ایران بماند. همه پروژه‌های ایران به‌شدت از تحریم‌های جدید آمریکا متأثر خواهند شد، به‌جز سهم 10 درصدی ایران در میدان شاه‌دنیز (بزرگ‌ترین میدان گازی جمهوری آذربایجان) که در دوران تحریم‌های قبلی از آمریکا معافیت گرفته بود و اکنون هم فکر نمی‌کنم مشکلی داشته باشد.

خاتین‌اوغلو با بیان اینکه شرایط حوزه نفتی ایران با دوران قبلی متفاوت است، می‌گوید: سه مشکل برای ایران وجود دارد که بیش از دوران تحریم‌ها تهدیدی برای حوزه نفت و گاز محسوب می‌شود. میدان پارس جنوبی که اکنون 70 درصد سهم در تولید نفت و گاز ایران دارد، در پنج سال آینده با افت فشار حدود 40 درصدی روبه‌رو می‌شود.

ایران با کمک شرکت توتال قصد داشت سکوی 20 هزارتنی حدود هفت تا 10 برابر این سکوهای موجود در پارس جنوبی را با چند کمپرسور که فشار گاز تولیدی را افزایش می‌دهند بسازد تا گاز تولیدی با فشار به منطقه عسلویه منتقل شود. درعین‌حال، ایران حدود 25 میلیارد دلار نیاز داشت تا 10 تا 12 سکوی دیگر را به این ترتیب بسازد که هیچ شرکت شرقی‌ای، از جمله چین و روسیه این تکنولوژی را ندارند و این امر در تخصص برخی شرکت‌های غربی، از جمله توتال و بی‌پی بود. در کره‌ جنوبی و ژاپن هم این امکان هست، اما آنها به این پروژه اصلا ورود نکردند. او با بیان اینکه حضور چین و روسیه نمی‌تواند در حوزه انرژی برای ایران مفید باشد، ادامه می‌دهد: شاید تنها سرمایه چینی‌ها باشد که به کار ایران می‌آید.

تکنولوژی چین و روسیه به درد ایران نمی‌خورد

خاتین‌اوغلو با بیان اینکه تکنولوژی چین و روسیه به درد ایران نمی‌خورد، ادامه داد: ایران خود بهترین تجربه‌ها را در پارس جنوبی دارد و بهتر از این کشورها می‌تواند در این حوزه عمل کند. اکنون 80 درصد میادین نفتی ایران در نیمه دوم عمر خود هستند و سالانه هشت درصد از تولید نفت ایران از این میادین قدیمی کاسته می‌شود. ضریب بازیافت نفت در خود روسیه بدتر از ایران است. چطور می‌خواهند در ایران کار کنند؟ میادین ایران در حال مرگ هستند و قابل ترمیم هم نیستند و اگر زمان بگذرد، بعد از مدتی، دیگر این نفت قابل‌استخراج نیست. بنابراین باید ایران با اروپا به‌جد مذاکره کند.