فرارو- ایران در منطقه جنوب قفقاز یک بازیگر نسبتا حاشیه‌ای بوده است، اما هم ارمنستان و هم آذربایجان برای جذب ایران به این منطقه رقابت می‌کنند تا یک مزیت راهبردی به دست بیاورند.
به گزارش فرارو، رقابت بین ارمنستان و آذربایجان بر روبط تجاری این دو کشور با ایران تاثیر می‌گذارد. در همین رابطه، وبگاه خبری-تحلیلی اوراسیانت در یادداشتی به قلم برادلی ژادلین، به بررسی رقابت باکو و ایروان پرداخت و نوشت: "ارمنستان در منطقه بشدت مستحکم مرزی‌اش با جمهوری اسلامی ایران، برای غلبه بر دهه‌ها انزوای اقتصادی راهبرد جدیدی طراحی می‌کند. اما کمی آن طرف‌تر در سمت شرق، آذربایجان در مرزش با ایران، تلاش می‌کند تا طرح‌های ایروان را ناکام بگذارد. "
در دسامبر گذشته، ارمنستان در منطقه مرزی مغری در مرز ایران، یک منطقه آزاد تجاری افتتاح کرد. این منطقه با هدف بهره گرفتن از بازار ایران و قرار دادن ایروان به عنوان میانجی میان تهران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU)، تاسیس شد. این اتحادیه، تحت رهبری روسیه شکل گرفته و ارمنستان عضو آن است.
تجارت در این مناطق، می‌تواند برای دو طرف سودمند باشد. جمهوری اسلامی برای مدت طولانی علاقه‌اش به توسعه روابط تجاری با روسیه از طریق EEU را ابراز کرده است. پس از اینکه ترکیه و آذربایجان، مرزهایشان را با ارمنستان به دلیل جنگ بر سر منطقه ناگورنو قره باغ در اوایل دهه ۱۹۹۰ بستند، فقط دو گذرگاه مرزی برای ارمنستان باقی ماند که یکی از آن‌ها با ایران است.
تجارت بین ارمنستان و ایران، سالانه افزایش می‌یابد، در سال ۲۰۱۷ به ۲۱۱.۷ میلیون دلار رسید. در مغری، این اثر معلوم است. هنگامی که از جاده خاکی به سمت مرز با ایران حرکت کنید، بیلبورد‌های فارسی در کنار جاده وجود دارد که بر روی آن‌ها "نوروز مبارک" نوشته شده است.
ساکنان محلی، درباره ایران دیدگاه مثبتی دارند. تیگران هوانسیان، مکانیک محلی، به ژادلین میگوید: "شما باید به ایران سفر کنید. ایران کشور زیبایی است. فقط در مرز حاضر بشو و آن‌ها به تو اجازه خواهند داد وارد بشوی. آن‌ها بسیار دوستانه رفتار می‌کنند. "
کارن کاراپتیان، نخست‌وزیر ارمنستان در مراسم افتتاح منطقه آزاد مغری گفت: "اهداف ما در مغری جدی است. شرایط این منطقه، به همراه رژیم‌های تجاری‌ای که ما با EEU و اتحادیه اروپا داریم، ممکن است فرصت‌های خوبی برای توسعه تجارت فراهم کنند. "
کارآفرینان ایرانی این فرصت را خواهند داشت تا کسب‌وکار‌هایی در منطقه مغری ایجاد کنند و سپس کالاهایشان را به اتحادیه اروپا و اوراسیا صادر کنند.
ایران هم موضع مثبتی درباره توسعه مرز‌ها دارد. سید کاظم سجادی، سفیر ایران در ارمنستان، در مراسم افتتاح گفت: "آغاز کار منطقه آزاد تجاری مغری، برای تبادل اقتصادی میان ارمنستان و ایران و تجربه تبادلی مناطق آزاد تجاری ایران مناسب خواهد بود. "
با وجود اینکه پروژه تجاری بلندپروازانه ایران و ارمنستان، یعنی راه آهن جنوب ارمنستان، متوقف شده، اما منطقه آزاد مغری کار خودش را آغاز کرده است.
در سال ۲۰۰۹، ایران و ارمنستان توافق کردند که بین دو کشور راه آهن ایجاد کنند. با اینکه بررسی‌های امکان‌سنجی این پروژه انجام شده بود، اما پس از لابی‌گری شدید باکو، این پروژه ناکام ماند.
فواد شهبازوف، تحلیلگر سیاسی مستقر در باکو، گفت: "در سال ۲۰۱۶، پس از اینکه دولت ایران و چین مذاکراتی برای ساخت راه‌آهن بین ایران و ارمنستان برگزار کردند، آذربایجان (به طور غیر رسمی) تهدید کرد که وام‌هایش به ایران را متوقف کند. "
در ژانویه، تهران وام ۵۰۰ میلیون دلاری از باکو گرفت تا راه آهن رشت به آذربایجان به طول ۲۰۵ کیلومتر (معروف به خط رشت - آستارا) را بسازد. به موجب توافق خط آهن رشت - آستارا، آذربایجان این خط را ا. به مدت ۱۵ سال و ترمینال‌ها را به مدت ۲۵ سال جاره خواهد کرد.
یک ضرورت راهبردی دیگری هم وجود دارد. یکی از نگرانی‌های عمده آذربایجان، منطقه نخجوان است که از زمان جنگ با ارمنستان، فقط از طریق هوایی قابل دسترس است. باکو به دنبال این است که راه آهن نخجوان به مشهد را توسعه دهد و آن را به شبکه راه آهن اصلی آذربایجان متصل کند.
کاراپتیان، در ژانویه گذشته اذعان کرده کشور در تامین مالی پروژه راه آهن مشکل دارد؛ و حتی اگر ساخته شود به اندازه کافی صرفه تجاری نخواهد داشت. با این حال، ارمنستانی‌ها معتقدند که منطقه مغری، تجارت را رونق دهد و یک پایه تجاری برای راه آهن ایجاد کند.
ریچارد گیراگوسیان، رئیس اندیشکده مرکز مطالعات منطقه‌ای در ایروان، گفت: "تاسیس منطقه آزاد تجاری با هدف جایگزینی راه آهن انجام شد. این (پروژه) به عنوان یک جایگزین موثرتر و بادوام‌تر تلقی می‌شود. این یک راهبرد بهتر برای تحقق همان هدف: یعنی تعمیق و توسعه تجارت دوجانبه. "
ارمنستان امیدوار است با توسعه روابط تجاری دوجانبه با ایران، خودش را در جایگاه مرکز ترانزیت بزرگ بین ایران و روسیه قرار دهد.
