نشست «شفافیت و رسانه» به همت انجمن اندیشه و قلم روز گذشته برگزار شد.
به گزارش ایلنا، در این مراسم احمد توکلی، نماینده ادوار پیشین مجلس و فعال اصولگرا، محمود صادقی، عضو فراکسیون امید و محسنی‌راد، استاد علوم ارتباطات، درباره این موضوع سخنرانی کردند.
احمد توکلی: برای اسلامی‌ماندن ناچار هستیم به رسانه‌ها میدان دهیم
توکلی از منظر امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر به موضوع ورود کرد و گفت: «در دین مقدس اسلام، تمام عبادات جای خود را دارند، ولی امام علی(ع) می‌فرمایند اگر امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر را یک طرف و طرف دیگر همه عبادات را بگذارید، مانند یک اقیانوس در برابر رطوبت است». او با بیان اینکه امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر بیشتر متوجه حکومت است تا افراد، افزود: «امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر یک مسئولیت عمومی است.
البته برای انجام این واجب، باید مقدمات آن را فراهم کرد. امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر نیازمند اطلاعات است. اگر مردم بدانند دولت چه می‌کند، می‌توانند امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر کنند». این فعال سیاسی اصولگرا شفافیت را لازمه امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر دانست و گفت: «اطلاعات و شفافیت از طریق رسانه‌ها صورت می‌گیرد و نباید مؤاخذه شوند. اگر اطلاعات را از فعالیت آزاد منع کنیم، مانند دریغ‌کردن آب از وضوگرفتن است». توکلی افزود: «برای اسلامی‌ماندن ناچار هستیم به رسانه‌ها میدان دهیم و آزاد باشند. البته رسانه ذاتش خطاپذیر است؛ ولی این فرصت برای ذی‌نفع وجود دارد که به مسائل پاسخ دهد و اگر جواب ذی‌نفع منتشر نشود، جرم اتفاق افتاده است». توکلی رسانه‌های کشور را چندان آزاد ندانست و افزود: «از طرفی، محافظه‌کاری و فساد در رسانه‌ها وجود دارد. به برخی رسانه‌ها نمی‌گویند که این کار را نکن یا آزاد نباش، بلکه برخی رسانه‌ها ملزم به چهچه‌زدن برای ذات قدرت هستند».
او وجود رسانه‌های آزاد را همراه با خطا عنوان کرد و این امر را گریزناپذیر دانست و با این فرض گفت: «فرض باید این باشد که رسانه‌ها دنبال رعایت قانون هستند و فرض اینکه رسانه‌ها دنبال جرم و اشتباه هستند، غلط است. من به یکی از مسئولان گفتم وقتی یک رسانه درباره ناهنجاری به مردم اطلاعات می‌دهد، با رسانه‌ها و روزنامه‌نگار برخورد نکنید، بلکه دنبال حل ناهنجاری بروید». توکلی با یادآوری اینکه من در سال‌های اخیر برای کامنت‌های سایت «الف» زیاد به دادگاه رفتم، بیان کرد: «به آنها گفتم باید شما به من پاداش دهید. چطور می‌توانید اثبات کنید من قصد تشویش اذهان عمومی و اقدام علیه امنیت ملی را داشتم. توصیه من این است که اصل را بر این بگذاریم که روزنامه‌نگار در حال فراهم‌کردن بستر یک واجب بزرگ است. اگر ثابت شد این فرد از این موقعیت باارزش سوءاستفاده می‌کند، باید محاکمه شود». مدیرمسئول سایت «الف» گفت: «برای مبارزه باشفافیت، به آزادی رسانه‌ها نیازمند هستیم؛ زیرا مانند نور است که بر مسائل می‌افتد و وضعیت را روشن می‌کند. یادمان باشد بیشتر گناهان در شب رخ می‌دهد».
او با گریزی به بحث انقلاب و بیان اینکه حفظ کشور و ازدست‌ندادن یک وجب از خاک کشور از سوی جمهوری اسلامی یک استثناست و قبل از آن چنین چیزی وجود نداشته، گفت: «بنی‌صدر با چهار نفر برای وزارت مخالف بود؛ من، میرحسین موسوی، بهزاد نبودی و مرحوم نوربخش. دلیل مخالفتش با من و مهندس موسوی این بود که من اولین نماینده مخالف ایشان و مهندس موسوی اولین روزنامه‌نگار مخالف او بود». توکلی در نهایت رجوع به مسائل دینی و عمل به آنها را عاملی برای مبارزه با فساد دانست.
محمود صادقی: لازم است قانون، امنیت روزنامه‌نگاران را تضمین کند
محمود صادقی، دیگر سخنران این نشست، صحبت‌های خود را با اشاره به گزارشی درباره میزان فساد کشورها آغاز کرد و گفت: «سازمان شفافیت بین‌المللی سال ۲۰۰۰ درباره مبارزه با فساد گزارشی را منتشر کرد و قوه قانون‌گذاری انتخابی، قوه مجریه مستقل، قوه قضائیه مستقل، نهادهای نظارتی، رسانه‌ها، جامعه مدنی، جامعه جهانی و... را از عناصر مبارزه با فساد دانسته است». رئیس فراکسیون شفافیت مجلس، با اشاره به مالکیت رسانه‌ها افزود: «ممکن است خود رسانه‌ها به ابزار فساد تبدیل شوند و دستشان با مفسدان در یک کاسه باشد. از طرفی رسانه‌ها باید در مبارزه با فساد، روزنامه‌نگاری تحقیقی را دنبال کنند. از طرفی لازم است که قانون امنیت روزنامه‌نگاران را تضمین کند. آیا قانونی وجود دارد که روزنامه‌نگاران بتوانند منابع خود را افشا نکنند؟ در کشور ما افرادی که می‌خواهند فساد را افشا کنند، احساس امنیت نمی‌کنند و برای همین ترجیح می‌دهند سکوت کنند».
او با بیان اینکه دموکراسی بدون شرایطی برای بیان اطلاعات عمومی و دسترسی به اطلاعات مربوط حکومت کارایی ندارد، خاطرنشان کرد: رسانه‌ها در جوامع دموکراتیک باید به اطلاعات دسترسی داشته باشند و حق انتشار آن را بدهند.
این نماینده اطلاح‌طلب مجلس شورای اسلامی با اشاره به قوانین موجود در کشور، ابراز كرد: «قانون اساسی نگاه حمایتگری به مطبوعات دارد و در مقدمه می‌گوید رسانه‌های جمعی باید از اطلاعات برخوردار و در اشاعه فرهنگ‌های اسلامی فعال باشند. قانون اساسی، نظام جمهوری اسلامی را فرایندی تکاملی می‌داند و رسانه‌ها از نقش مؤثری در این حرکت دینامیکی برخوردار هستند و تکیه‌اش بر برخورد اندیشه‌های سالم متفاوت است و این مخالفت با تک‌صدایی است». صادقی افزود: «قانون اساسی دولت را موظف به بالابردن سطح آگاهی‌های عمومی از طریق استفاده از رسانه‌ها می‌کند و مطبوعات را به نوعی ابزاری برای بالابردن سطح آگاهی‌های عمومی می‌داند. در اصل ۲۴ قانون اساسی، اصل بر آزادی رسانه‌ها گذاشته شده است. البته دو محدودیت هم گذاشته است اما اصل بر آزادی بیان است و قیود استثنا هستند. بر این اساس مشاهده می‌کنیم قانون اساسی به نقش رسانه‌ها توجه کرده است».
عضو فراکسیون امید مجلس با اشاره به سخنان محسنیان‌راد یادآور شد: «اگر بخواهیم با نگاه آقای محسنیان به انقلاب نگاه کنیم، زود دچار یأس می‌شويم در حالی كه مقدمه قانون اساسی را بخوانیم متوجه می‌شویم انقلاب، حرکتی پویاست و نه ایستا. به جای نفی ساختارها و اصول، باید از ظرفیت‌های آن استفاده کرد هرچند محدودیت‌ها بر ظرفیت‌ها غلبه پیدا کرد».
صادقی با اشاره به اصل ۲۳ و ۲۴ قانون اساسی گفت: «من در مجلس گفتم نظارت استصوابی را قبول دارم چون می‌خواست مجلس مستقل باشد. اکنون که نمایندگان از این فیلتر رد شدند و می‌خواهند بر صداوسیما نظارت کنند، نظارت‌شان باید استصوابی باشد. من به دوستان نماینده که عضو هیئت نظارت بر صداوسیما هستند، گفتنم شما نظارت می‌کنید یا نظاره می‌کنید؟ چند روز قبل قرار بود من گفت‌وگوی زنده رادیویی داشته باشم ولی لغو شد. گفتم چرا لغو شد، گفتند حراست گفته است. حراست در صداوسیما چه کاره است؟».
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات با بيان اینکه در دوره فعلی انحصار صداوسیما شکسته شده است، افزود: «هر کسی موبایل به دست دارد، اخبار را به‌دست می‌آورد. این فضا انحصار صداوسیما را می‌شکند. دیدید که تلگرام دو روز فیلتر شد اما رجوع به آن کم نشد».
محسنیان: تا سیستم رسانه‌ای کشور تغییر نکند امکان مبارزه با فساد نیست
مهدی محسنیان نیز به عنوان استاد علوم ارتباطات سخنان خود را به میزان احساس فساد در کشورها اختصاص داد.
او با استناد به گزارشی که در سال ۲۰۱۷ تهیه شده بود، گفت: «در گزارش سال ۲۰۱۷ مشاهده کردم که در جهان معاصر کمتر دین را ملاک قرار می‌دهند». این استاد علوم ارتباطات افزود: «اگر ادیان اصلی را در نظر بگیریم، هرچه عدد بزرگ‌تر باشد ادراک فساد کمتر است. در دانمارک این عدد ۹۰ است؛ یعنی مردم در جامعه فساد را کم درک [لمس] می‌کنند و مثلا برای رفتن به اداره دنبال پارتی نیستند. میانگین احساس فساد ۴۲ بوده در حالی که این عدد در ایران ۲۹ است».
این استاد دانشگاه با بیان اینکه با سیستم حاکم بر رسانه‌ها وظیفه دیده‌بانی و کشف فساد توسط رسانه‌ها مطلقا ممکن نیست، اظهار كرد: من سال ۶۹ تحقیق کردم که چرا در روزنامه‌ها بیشتر از اخبار تولیدی، اخبار روابط عمومی و سخنان مقامات منتشر می‌شود؟ خیلی‌ها جواب دادند سری که درد نمی‌کند، دستمال نمی‌بندند. باید جراحی کامل توسط استادان ارتباطات در نظام رسانه‌ای انجام شود تا وظیفه دینی‌مان در مبارزه با فساد را انجام دهیم. محسنیان اضافه کرد: تا سیستم کلی رسانه‌ای در ایران عوض شود، امکان مبارزه با فساد نیست.
