نوسان ارزی، سرگیجه بورسی

فضای هیجانی معامله‌گران ارزی که عموما با تغییر سریع قیمت‌ها همراه است منجر به جهش ۹۵ تومانی نرخ دلار و رسیدن آن به سطح ۴۶۴۰ تومان شد. سیگنال‌های تکنیکال، تقاضای محافظه‌کارانه، ورود سفته‌بازان و جاماندگان از مسیر صعودی دلار، موجب افزایش جریان ورود نقدینگی به این بازار شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، بازارهای ارز و سهام، نخستین روز بهمن را با افت‌و‌خیزهای محسوسی آغاز کردند. فضای هیجانی معامله‌گران ارزی که عموما با تغییر سریع قیمت‌ها همراه است منجر به جهش ۹۵ تومانی نرخ دلار و رسیدن آن به سطح ۴۶۴۰ تومان شد. سیگنال‌های تکنیکال، تقاضای محافظه‌کارانه، ورود سفته‌بازان و جاماندگان از مسیر صعودی دلار، موجب افزایش جریان ورود نقدینگی به این بازار شده است.

همزمان جوسازی‌هایی مبنی‌بر عدم کنترل بازارساز بر قیمت‌ها انجام می‌شود که در کنار کاهش تمایل به عرضه، هیجان منفی بازار ارز را تشدید کرده است. در سوی دیگر، سهامداران با سردرگمی فشار فروش را افزایش داده و افت ۵۹۶ واحدی شاخص بورس را سبب شدند. تلاطم نرخ ارز منجر به‌نوعی نگرانی میان بورسی‌ها ناشی از عوامل غیراقتصادی شده است. این در حالی است که حقوقی‌ها و سهامداران ریسک‌پذیر با توجه به حمایت شرایط بنیادی، افت قیمت‌ها را فرصتی برای خرید ارزیابی کرده‌اند. مساله‌ای که کاهش قیمت سهام را محدود کرد.

در این شرایط، راهکارهای کوتاه‌مدت برای مدیریت این هیجان منفی در بازار ارز بررسی شده‌اند. مجوز افزایش مقطعی سود سپرده‌ها، فعالیت بیشتر در بازار بین بانکی، انتشار اوراق مشارکت و حضور فعال بانک مرکزی در بازار بدهی از جمله ابزارهایی است که می‌تواند انتظارات تورمی را به‌منظور کنترل قیمت‌ها تعدیل کند.

روز گذشته، دلار، یورو و پوند با عبور از چند نقطه مقاومتی به کانال‌های جدیدی وارد شدند. در دومین روز هفته، دلار با ۹۵ تومان افزایش به قیمت ۴ هزار و ۶۴۰ تومان رسید، همچنین ارزهای مهم اروپایی رشد بیشتری را نسبت به شاخص ارزی تجربه کردند. به‌عنوان مثال یورو با ۱۹۰ تومان افزایش به قیمت ۵ هزار و ۸۰۰ تومان و پوند با ۲۲۵ تومان رشد به قیمت ۶ هزار و ۵۰۰ تومان رسید.

به گفته فعالان، در روزی که بازارهای جهانی تعطیل بود، علت افزایش ارزهای اروپایی بیشتر ناشی از جو روانی نوسانات دلار بود که معامله‌گران سایر ارزها را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌داد. در این میان، نوسانات دلار ریشه‌های متفاوتی داشت. به گفته فعالان، فضای هیجانی معاملات و تغییرات سریع قیمت، ورود تقاضای فنی به بازار، افزایش نقدینگی در بازار، افزایش تحرکات معامله‌گران، جوسازی پیرامون نبود کنترل بانک مرکزی بر روند قیمت، کاهش زیاد فروش ارز از سوی صرافی‌ها و تشکیل صف‌های خرید مقابل آنها از ریشه‌های ایجاد نوسان در روزهای اخیر بوده‌اند. البته شایعه‌ای نیز در بازار وجود دارد که دلیل اصلی افزایش قیمت دلار، تلاش دولت برای جبران کسری بودجه خود از طریق تغییرات قیمت این ارز بوده است.

شایعه تامل‌برانگیز

اگر این شایعه صحیح باشد که بازارساز برای جبران کسری بودجه دولت، قیمت را در جاده افزایشی قرار داده است، باید به‌زودی در انتظار نوسانات کاهشی در بازار بود. محاسبات کلی نشان می‌دهد که از محل افزایش قیمت نفت، درآمدهای ارزی زیادی نصیب دولت می‌شود که تبدیل آنها با نرخ ارز بالاتر توان جبران کسری بودجه را دارد. به این ترتیب، با فروش ارز در قیمت‌های کنونی، کسری ۳۰ هزار میلیارد تومانی تا حد زیادی از بین می‌رود و هم‌زمان قیمت دلار با افزایش عرضه در مسیر کاهشی قرار می‌گیرد.

در این شرایط، بازیگران آماتوری که در روزهای اخیر و در قیمت‌های فعلی وارد بازار ارز می‌شوند، ریسک زیان زیادی را به‌جان می‌خرند و با توجه به آنکه شناخت زیادی از وضعیت افزایش عرضه ارز در ماه‌های انتهایی سال ندارند، ارزی را که با قیمت بالایی خریداری کرده‌اند، ممکن است ناچار شوند با قیمت‌های پایین‌تری به فروش برسانند. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت، شاید نوسان‌گیران در شرایط فعلی تنها در زمین بازارساز بازی کرده‌اند و در آینده با تغییر روند و استراتژی بازارساز به ناچار موقعیت دیگری را در این زمین بازی بگیرند که بار دیگر خودآگاهانه انتخاب نکرده‌اند.

بازار ارز در شرایط فعلی زمین یخ‌زده لغزنده‌ای است که اگر ترک بردارد، بازگشت از جای ترک‌خورده به مکان سابق دشوار خواهد بود. تغییر روند دلار، با توجه به افزایش عرضه ارز شرکت‌های پتروشیمی در دو ماه انتهایی سال و افزایش درآمدهای نفتی دور از ذهن نمی‌تواند باشد. به‌نظر می‌رسد سکه‌بازان نیز در روزهای اخیر اقدامات احتیاطی بیشتر را در خرید ارز داشته‌اند.

در روزی که دلار نوسانات زیادی داشت، سکه تمام بهار آزادی تغییرات قیمت زیادی را ثبت نکرد و با ۳ هزار تومان افزایش به قیمت یک میلیون و ۵۲۰ هزار تومان رسید. این موضوع نشان‌دهنده آن بود که معامله‌گران سکه حداقل در روز دوم هفته انگیزه‌های افزایشی زیادی نداشتند. برخی احتیاط معامله‌گران سکه را نشانه‌ای از کاهش احتمال ادامه نوسانات ارزی تفسیر کردند. از نظر آنها، اگر سکه‌بازان انتظار ادامه افزایش قیمت دلار را داشتند، قیمت این فلز گرانبها را بیشتر بالا می‌بردند. روند احتیاطی در معاملات آتی سکه مشخص بود و در این بازار نیز دامنه تغییرات محدود بود.

دلار در کانال ۴۶۰۰

روز گذشته، دلار معاملات خود را در کانال ۴ هزار و ۶۰۰ تومان آغاز کرد که افزایشی ۶۰ تومانی نسبت به قیمت بسته‌شده روز شنبه داشت. به گفته فعالان، شاخص ارزی در معاملات پشت‌خطی روز شنبه تنها با دو معامله به کانال بالاتر رفت و قیمت ابتدای روز یکشنبه را تحت‌تاثیر قرار داد. با جوسازی معامله‌گران و ورود نقدینگی بیشتر به بازار، قیمت تا قبل از ساعت ۱۲ ظهر به کانال ۴ هزار و ۷۰۰ تومان وارد شد.

با این حال با افزایش عرضه بازارساز، قیمت از این کانال افت کرد و حتی به سرعت به انتهای کانال ۴هزار و ۵۰۰ تومان بازگشت. نوسانات به اندازه‌ای بود که قیمت در این منطقه نیز پایدار باقی نماند و به سرعت خود را تا سطح ۴هزار و ۶۵۰ تومان بالا کشید. به گفته فعالان، در فضای هیجانی که در بازار وجود داشت، قیمت بامعاملات محدودی مرزشکنی می‌کرد. برخی افراد مقابل صرافی‌ها صف کشیده بودند و شمار زیادی از صرافی‌ها حاضر به فروش دلار نبودند.

در کنار این، به گفته فعالان زمانی که تغییرات قیمت بالا می‌رود، تقاضای زیادی را با خود به‌همراه می‌آورد. به گفته فعالان، زمانی که نقاط مقاومتی قیمت شکسته می‌شوند، فضای هیجانی در بازار به اندازه‌ای زیاد می‌شود که به سختی می‌توان اقدام به خرید و فروش دلار کرد. در این شرایط، تعداد کسانی که در بازار دچار ضرر می‌شوند، بیشتر است؛ چراکه قیمت با معاملات زیادی بالاتر نرفته است. در نتیجه تعداد زیادی از معامله‌گران از بازار جا مانده‌اند و ولع و هراس خرید را به‌طور همزمان دارند.

آنها می‌ترسند در‌صورتی‌که دلار خریداری کنند قیمت با بازگشت مواجه شود و در‌صورتی‌که اقدام به خرید نکنند، قیمت مرزهای جدیدی را فتح می‌کند. این موضوع احتیاط را در میان برخی معامله‌گران افزایش می‌دهد. به‌عنوان مثال، روز گذشته در شرایطی که دلار نقدی کانال ۴ هزار و ۷۰۰ تومان را نیز لمس کرد، دلار در معاملات فردایی در انتهای کانال ۴ هزار و ۵۰۰ تومان باقی ماند.

پرهیز از تله سیاسی

به‌طور سنتی زمانی که دامنه نوسانات در بازار ارز بالا می‌رود، اقدامات کنترلی و تعزیراتی نیز افزایش پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال، حدود ساعت ۴ بعدازظهر روز گذشته چند تن از ماموران انتظامی به میدان رو به روی پاساژ افشار رفتند و به گفته فعالان، دو نفر از معامله‌گران را دستگیر کردند. حضور آنها موجب شد که سایر معامله‌گران ارزی متفرق شوند و ادامه معاملات در پشت خط‌ها صورت گیرد. نکته مهم این است که چنین سیاستی معمولا در بازار ارز اثر معکوس داشته است.

روز گذشته نیز این اقدام کنترلی زمینه تغییرات قیمتی را فراهم نکرد و دلار در همان محدوده ۴ هزار و ۶۵۰ تومان باقی ماند. به گفته یکی از بازیگران با تجربه بازار، چنین اقدامی این تصور را در میان معامله‌گران ارزی ایجاد می‌کند که بازارساز توان خود در مدیریت قیمت و نوسانات را از دست داده است و در نتیجه سعی می‌کند از ابزارهای دیگر برای مدیریت نوسان استفاده کند.

اگر این تصور در بازار تقویت شود، می‌تواند با افزایش بیشتر تقاضا دنبال شود. در واقع، در کمترین حالت ممکن، این اقدامات به جای ایجاد آرامش در بازار به تثبیت وضعیت کنونی کمک می‌کند. در کنار این، کارشناسان به بازارساز پیشنهاد می‌دهند، به جای استفاده از سیاست‌های تعزیراتی و برگشت به سیاست پیمان ارزی، با اقدامات انگیزشی، صادرکنندگان را به فروش ارز بیشتر به بازار تشویق کند.

در واقع، سیاست‌گذاری ارزی باید در مورد صادرکنندگان بیشتر از مشوق‌های اقتصادی استفاده کند، نه اینکه سعی کند بیشتر از ابزارهای فشار و اجبار استفاده کند. می‌توان با ترغیب صادرکنندگان پتروشیمی به فروش ارز خود در حجم بیشتر و در فاصله زمانی سریع‌تر تا حدی به کاهش نوسانات بازار کمک کرد. کارشناسان اعتقاد دارند سیاست‌گذار می‌تواند با دادن مشوق اقتصادی زمینه این اتفاق را فراهم آورد. دومین تله‌ای که در کنار دوری از سیاست‌های کنترلی می‌تواند وضعیت بازار را تحت‌تاثیر قرار دهد، به وضعیت نرخ مبادله‌ای مربوط است.

در روزهای اخیر با افزایش نرخ دلار در بازار آزاد، فاصله آن با دلار مبادله‌ای به بیش از هزار تومان رسید. با توجه به چنین اختلاف معناداری به نظر می‌رسد بازارساز بهتر است هرچه سریع‌تر وضعیت نرخ مبادله‌ای را تعیین کند. بازارساز می‌تواند با خارج کردن برخی کالاها از ردیف دریافت‌کنندگان ارز مبادله‌ای، منابع خود را که حاشیه رانت بالایی دارند، صرف مدیریت بازار ارز کند.

دو نقطه امیدوار‌کننده

احتمال افزایش درآمدهای ارزی و ورودی ارز به بازار دو عاملی است که می‌تواند دامنه نوسانات دلار را تحت‌تاثیر قرار دهد. به گفته فعالان، اولین نقطه امیدوار‌کننده در بازار آن است که میزان عرضه ارز توسط شرکت‌های پتروشیمی در ۲ ماه انتهایی سال به‌طور سنتی افزایش پیدا می‌کند.

به اعتقاد یکی از بازیگران باتجربه بازار، عاملی اصلی افت دلار در ماه‌های بهمن و اسفند سال‌های اخیر نیز افزایش فروش ارز پتروشیمی‌ها در این مقطع از سال بوده است. از نظر وی، عرضه پتروشیمی‌ها معمولا نرخ درهم را پایین می‌آورد و به‌دنبال آن قیمت دلار افت می‌کند. دومین موضوعی که ممکن است عرضه ارز را در ماه‌های آینده افزایش دهد، احتمال افزایش قیمت نفت است.

همچنین در آخرین خبرها روز گذشته عنوان شد که در توافق کنونی اوپک به احتمال زیاد سقف تولید بالا نخواهد نرفت. این خبر اگر منجر به افزایش قیمت نفت نشود، می‌تواند قیمت آن‌را در محدوده‌های فعلی حفظ کند؛ عاملی که درآمدهای ارزی را بالا نگه می‌دارد.

طلا و دلار در هفته آتی

هفته آتی بازارهای جهانی برای طلا و دلار با دو رویکرد مختلف از سوی تحلیلگران روبه‌رو شده است. اولین رویکرد، فلز زرد را نسبت به شاخص دلار غالب می‌داند و تکیه آن بر به توافق نرسیدن جمهوری‌خواهان با دموکرات‌ها برای تخصیص بودجه موقت دولت فدرال است. دموکرات‌ها برای اعمال فشار بر دولت ترامپ، اجازه تصویب بودجه موقت را ندادند و این امر موجب شده، شاخص دلار با چشم‌انداز کاهشی مواجه شود.

رویکرد دیگری که برخی از کارشناسان برای هفته آتی در نظر گرفته‌اند، شاخص دلار را با تقویت میان‌مدت (یک تا چند ماهه) همراه می‌داند. دلیل این نگرش بر افزایش نرخ بازدهی اوراق خزانه بلندمدت استوار است. بازدهی اوراق ۱۰ ساله ایالات‌متحده، در آخر هفته گذشته، پس از ۱۴ماه به بالای ۶/ ۲ درصد رسید. رشد این نرخ، از آمادگی شرایط برای تقویت شاخص دلار حکایت دارد. هرچند این نگرش، بیشتر برای بازه یک تا چند ماهه در نظر گرفته شده؛ اما برخی آغاز رشد شاخص دلار را از هفته آینده محتمل می‌دانند. با توجه به این دو سناریو مخالف که هر یک طرفداران خاص خود را دارد، به‌نظر می‌آید جاده هفته آینده بازارها محل رالی مجدد دلار و طلا خواهد بود.

قدرت فلز زرد و اسکناس پشت‌سبز پیش از آغاز فعالیت بازار جهانی، یکسان است و این تعادل می‌تواند روند هفته آتی را بدون تغییر محسوس باقی نگه دارد. از طرفی، نتیجه مذاکرات حزب آنگلا مرکل و حزب سوسیال دموکرات برای تشکیل ائتلاف جدید، تا حدودی روند دلار را در هفته آتی رقم می‌زند. عدم تحقق ائتلاف ژرمن‌ها، دلار را نسبت به یورو تقویت خواهد کرد.