گزارش ایکنا:
در روزهای اخیر مردم کشورمان در برخی شهرها نسبت به مشکلات معیشتی، گرانی و مفاسد اقتصادی معترض بوده و سعی کردند مطالبات به حق خود را در قالب تظاهرات خیابانی مسالمت‌آمیز به گوش مسئولان برسانند. در این میان جریانی با حمایت بیگانگان با سوار شدن بر موج اعتراضات مشروع مردمی تلاش دارد که سطح این اعتراضات را از مسائل اقتصادی و معیشتی به مسائل سیاسی و مقابله با نظام بکشاند و اعتراضات مسالمت‌امیز را به اقداماتی خشونت‌آمیز مبدل کند. حال یک حکومت دینی چگونه باید با این دو جریان مواجهه و برخورد کند و چه روش‌هایی را برای تفکیک این دو جریان از یکدیگر برگزیند.
درگیری مستمر جریانات سیاسی و ناکارآمدی دولت‌ها؛ ریشه بنیانی اعتراضات مشروع مردم
علیرضا صدرا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفت‌گو با ایکنا در ابتدا درباره ریشه اعتراضات مردم به وضعیت معیشتی و اقتصادی و ضرورت به رسمیت شناختن این مطالبات از سوی مسئولان گفت: انقلاب شکوهمند و بی‌بدیل اسلامی ایران در زمانی رخ داد که پایان تاریخ، سیطره کامل لیبرال دموکراسی و پایان عصر دین و انقلاب نامیده می‌شد. این پدیده تحول عظیمی را از حیث نظریه‌پردازی انقلاب و نظامات سیاسی در سطح ملی، جهان اسلام و بین‌المللی برجای گذاشت. نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران یک نظام بدیع از حیث نظری و عملی است که جنبه جمهوری اسلام و جنبه اسلامی جمهوریت را تبیین کرده و این مسئله نیز تحولات زیادی را ایجاد کرده است.
وی با بیان اینکه در هر دو پدیده انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی با کارآمدی عظیم و اعجازبرانگیزی مواجه هستیم، گفت: این نظام تأسیس شد و موفق شد تحولات زیادی را در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی به لحاظ الهام‌بخشی به دنبال داشته باشد. لکن بحث جمهوریت که بیان می‌شود به تبع آن مسئله جابجایی قدرت مطرح می‌شود. ایران با وجود اینکه هزاران سال پیشتاز دولت‌سازی و تمدن‌سازی بوده اما حکومت‌ها همواره با شمشیر جابجا می‌شدند و یک قوم و قبیله با نزاع و خشونت قوم و قبیله دیگری را برکنار می‌کردند و درون قوم و قبیله حاکم نیز از طریق موروثی این جابجایی قدرت صورت می‌گرفت.
صدرا اظهار کرد: انقلاب اسلامی اولین تجربه مشخص در تاریخ هزاران ساله ایران است که جابجایی قدرت و دولت با اراده و رأی مردم صورت گرفت که این امر با همراهی سه عنصر مکتب به عنوان نقشه راه، امت و حضور مردم و امامت و رهبری میسر و این مثلث یا هرم موفق شد این نظام را تأسیس کند. پس از آن هم مسئله دفاع مقدس پیش آمد که با موفقیت هر چه تمام‌تر به نفع جمهوری اسلامی خاتمه یافت و ایران از آن پس به عنوان یک قدرت منطقه‌ای مطرح شد و الان مشاهده می‌کنیم که جبهه مقاومت در منطقه توسعه یافته تا جایی که امنیت و ثبات منطقه‌ای را پس از پیروزی در یک جنگ نیابتی برقرار کرده است. به همین واسطه عده زیادی از تحلیلگران مطرح می‌کنند که جمهوری اسلامی ایران در حال بازتولید تمدن خود است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: در این شرایط، چشم‌انداز میان‌مدت و بلندمدت کشور این است که اول الگوی پیشرفت خود را تنظیم کرده و به پیش ببرد و دوم در جهت تمدن‌سازی قدم بردارد. همانطور که بیان شد در تجربه جمهوری اسلامی برای نخستین بار جابجایی قدرت با اراده مردم از طریق صندوق رأی و انتخابات انجام شده واین مردمسالاری بسیار واقعی‌تر و حقیقی‌تر از لیبرال دموکراسی غربی است که بیشتر سرمایه‌داران به جای مردم تصمیم می‌گیرند. اما اشکال اصلی در کشور که منجر به بروز مشکلات بعدی به ویژه در حوزه اقتصاد و بروز این اعتراضات می‌شود این است که با وجود جابجایی قدرت از طریق رأی و اراده مردم، تشکل‌های ملی که بتوانند برنامه‌ریزی و کادرسازی کنند وجود ندارد و هنوز نتوانستیم این مشکل را حل و فصل کنیم.
لزوم درس عبرت جناح‌های سیاسی از حوادث مشروطه و نهضت ملی صنعت نفت
وی یادآور شد: جناح‌ها به جای اینکه به صورت یک سازمان رسمی، مسئولیت‌دار، حدودمند و نهادینه دربیایند به صورت هیئتی، باندی و قائم به فرد ادامه پیدا کرده و کار جناح‌ها به جدل و جدال کشیده شده است. به عبارتی جریان‌ها و جناح‌های سیاسی به جای تولید برنامه و تربیت کادر، به جدال و نزاع می‌پردازند و این باعث شده فرصت‌های زیادی از دست برود. در حقیقت جناح‌های سیاسی به جای فرصت‌سازی و تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها، با حاد کردن جناح‌بازی فرصت‌‌سوزی کرده و فرصت‌ها را به تهدید تبدیل کرده‌اند و حتی متأسفانه این خطر وجود دارد که شرایط به مانند جریان مشروطیت که علیرغم پیروزی اولیه و تأسیس نظام مشروطه، بر اثر اختلافات داخلی و اوج گرفتن درگیری میان نیروهای دخیل در مشروطه، جریان غربگرا و وابسته به انگلیس به درون نهضت مشروطه نفوذ کرد و جریان مشروطیت را تحریف کرد، پیش برود.
صدرا ابراز کرد: در نهضت ملی شدن صنعت نفت هم با وجود کوتاه کردن دست انگلیس به سبب اختلافات داخلی و اعتماد بی‌جهت به دولت جوان جهانگیر آمریکا که آن زمان به دولت آزادطلب معروف بود، زمینه‌های کودتا فراهم شد و نهضت ملی شدن صنعت نفت به بن‌بست رسید.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه الان هم این خطر وجود دارد که جریانات داخلی و انقلابی آنقدر با هم منازعه کنند که مانع شکل‌گیری کارآمدی ساختاری در حوزه اقتصادی شوند، گفت: علیرغم اینکه در حوزه ثبات و امنیت در سطح داخلی و منطقه‌ای، کارآمدی نظام نشان داده شده، اما مشکلاتی مانند رکود و تورم همچنان حل نشده است. این مشکلات قابل حل است اما به سبب اینکه طرفین و جناح‌های سیاسی دائما در حال منازعه هستند فرصتی برای برنامه‌ریزی و کادرسازی پیدا نمی‌کنند تا این مسائل را ساماندهی نمایند و این باعث ایجاد نارضایتی در مردم می‌شود.
ریشه ۹۶ درصد بحران‌های اجتماعی در رکود و تورم است/ هزینه گران اداره کردن کشور بر دوش مردم است
وی با بیان اینکه رکود وتورم بدترین ناهنجاری‌هاست که خود منجر به تولید دیگر ناهنجاری‌های فرهنگی و اجتماعی می‌شود، گفت: ۹۶ درصد آسیب‌ها و بحران‌های اجتماعی مانند فروپاشی خانواده، فحشا، اعتیاد، سرقت، خودکشی و افزایش امراض روحی و روانی، ریشه در معضلات اقتصادی از جمله رکود و تورم دارد که اگر حل شود ۹۶ درصد آسیب‌های اجتماعی حل خواهد شد و این شدنی است و باید هم انجام شود اما ذهن مسئولان و جریان‌های سیاسی آنچنان درگیر مسائل حاشیه‌ای و فرعی است که به سمت حل این معضلات نمی‌روند.
صدرا تأکید کرد: به همین دلیل است که کشور بسیار گران اداره می‌شود و به عنوان نمونه هزینه اداره شهر تهران دو تا سه برابر نیویورک است اما خدماتی که ارائه می‌شود یک دهم نیویورک نیست و بعد هم به جای اینکه به سمت ارزان اداره کردن شهر و کشور برویم باز هم می‌خواهیم از طریق گران کردن قیمت خدمات، عوارض، سوخت و انرژی کشور را اداره کنیم و بار گران اداره کردن کشور و ناکارآمدی در مدیریت شهر و کشور را بر دوش مردم اندازیم و انباشت این فشارها منجر به بروز این نارضایتی‌ها و اعتراضات شود و متاسفانه ممکن است پشت پرده این اعتراضات برخی جناح‌بازی‌ها هم باشد.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: در چنین بستری امکان دارد عوامل بیگانه هم حضور پیدا کنند و از طریق رسانه‌ها و برخی نیروهای داخلی وابسته بر موج مطالبات اصلی و مشروع مردم سوار شده و جریان اعتراضات را منحرف کنند. راه حل این است که مسئله کارآمدی و توجه به حل رکود و تورم و اشتغال جدی گرفته شود و همانطور که بیان کردم این مسائل قابل حل است. اما متأسفانه کار علمی درستی برای حل این مشکلات و معضلات صورت نمی‌گیرد و هر شخصی هم که رئیس‌جمهور و مسئول می‌شود تصور می‌کند عقل کل است و با وجود ادعای نقدپذیری، عملا در یک حلقه خاص محصور شده و نظرات آن حلقه را اخذ می‌کند.
وی ادامه داد: در واقع مدیران ممکن است عالم باشند اما این به معنای مدیریت علمی نیست و تصمیم‌گیری‌ها عالمانه نیست بلکه شخصی است و تا غلط بودن یک تصمیم و برنامه مشخص شود هزینه زیادی هدر می‌رود و فشار آن به مردم تحمیل می‌شود که به تولید نارضایتی منجر شده و دشمن هم بر موج این نارضایتی سوار می‌شود و سعی می‌کند به نفع خود مدیریت کند و نظام اسلامی را تضعیف کند.
صدرا درباره اهمیت نوع مواجهه نظام سیاسی با این اعتراضات و ضرورت اقناع‌سازی برای احیاء اعتماد میان مردم و دولت و تضعیف جریان‌های موج‌سوار گفت: راهکار فوری این است که اطلاع‌رسانی درست صورت بگیرد و تحلیل‌های واقع‌بینانه‌ای از این اعتراضات از سوی مسئولان و کارشناسان برای روشن کردن ذهن جامعه انجام شود. راهکارهای بعدی که فوری نیست اما ضروری است این است که جریان‌های سیاسی از جدال‌های بی‌فایده پرهیز کنند و تصور نکنند اگر پشت این قضایا قرار گرفتند و دولت مستقر را تضعیف کردند تحولات بعدی به نفع آنها پیش خواهد رفت. قطعا اینگونه نیست و در این شرایط نه فقط دولت بلکه نظام تضعیف می‌شود و جریانات سیاسی این را باور کنند که مانند جریان مشروطه و کودتای ۲۸ مرداد خواهد شد که یک جریان سومی با یک شورش کوچک همه را حذف کرده و خود میدان‌دار می‌شود.
وی تصریح کرد: براین اساس لازم است جناح‌های سیاسی تحلیل درستی انجام دهند و اصل نظام را مبنا قرار داده و به جای منازعه اصل را بر مسابقه قرار دهند. سومین راهکار این است که مسئولان امر، اقدامات انجام شده و برنامه‌های مد نظر خود را برای حل مشکلات اقتصادی به ویژه مشکلات موسسات مالی اعتباری، برای مردم تبیین و تشریح کنند و ذهن مردم را که دچار ناامنی و ناآرامی شده آرام کنند. در واقع جریانات سیاسی باید آب روی آتش این حوادث بریزند نه بنزین، اما مشروط به این است که اصل را ارتقای کارآمدی نظام برای حل مشکلات کشور قرار دهند و می‌توان این کار را کرد.
صدرا با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی نشان داده می‌تواند معضلات و مشکلات را حل کند، گفت: مسئله امروز ما کارآمدی است و هر کس از هر جناح که می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند باید به میدان بیاید وبهره‌وری و اثربخشی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را بالا برده و در مردم امید ایجاد کند. اگر امید در مردم از بین برود و احساس ناامنی فکری و روانی بر آنها حاکم شود طبیعی است که دشمن از این فضا استفاده می‌کند و به گسترش یأس و ناامیدی کمک می‌کند. اگر امید به حل مشکلات از سوی مسئولان در میان مردم وجود داشته باشد حتی اگر اعتراض و نارضایتی هم شکل بگیرد خود مردم به مثابه خانواده اجازه نمی‌دهند که دشمنان از این اعتراض سوء استفاده کرده و موج‌سواری کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران عنوان کرد: لذا توصیه می‌شود رسانه‌ها، دولتمردان و موثرین جناح‌ها به سمت تحلیل درست و واقع‌بینانه در قالب منافع ملی و وحدت ملی بروند و اطلاع‌رسانی صحیح را سرلوحه کار خود قرار دهند و در مردم ایجاد امید کنند و مسئولان هم بدانند که این مشکلات جز با ارتقاء کارآمدی، پایین آوردن هزینه اداره کشور و شهرها و کاستن فشار از دوش مردم حل‌شدنی نیست.
صدرا خاتمه سخنان خود را به آیه‌ای از قرآن اختصاص داد و گفت: قرآن می‌فرماید: «يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ» (از دوش آنان قيد و بندهايى را كه بر ايشان بوده است برمى‌دارد)؛ نظام اسلامی هم باید موانع و بارهای سنگین را از دوش مردم بردارد و شرایط را برای توانمند شدن جامعه فراهم کند و این دو رسالت همه انبیاء و از جمله نظام مبتنی بر آموزه‌های انبیاء مانند نظام جمهوری اسلامی برای اداره مطلوب و کارامد کشور در جهت رضایتمندی مردم است.
