درحالی که رییس انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه از تخریب و انفجار در محوطه معبد باستانی شمی خبر می دهد رییس میراث فرهنگی این شهر این انفجار را رد و اعلام می کند که دراین منطقه که تاریخی هم نیست تنها حفاری غیرمجاز توسط حفاران صورت گرفته است.
مسئول انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: معبد باستانی شمی (خاستگاه مرد پارتی نگین موزه ایران باستان)در این شهرستان به دست تعدادی از قاچاقچیان منفجر و تخریب شده است.
فرامرز خوشاب بیان کرد: بعد ظهر روز 15 شهریور 2 انفجار مهیب - دینامیت یا نظایر آن- در منطقه روی داد به طوری که دود و خاک ناشی از این انفجار در کل منطقه قابل رویت بود.
وی تاکید کرد: تخریب در این منطقه گسترده است اما تعیین ابعاد دقیق آن نیاز به بررسی بیشتر دارد.
مسئول انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه با بیان این که این منطقه در گذشته دارای نگهبان بود، بیان کرد: مدیر کل فعلی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری نگهبان این منطقه تاریخی را بعد از استخدام چند ماهه در ابتدای امسال اخراج کرد.
وی اظهار کرد: با توجه به اهمیت جهانی معبد باستانی شمی، بارها با مدیر کل میراث تلفنی و حضوری برای برگرداندن نگهبان و افزایش تعداد نگهبانان مذاکره شد اما به دلایل نامعلوم نگهبان محوطه فوق اخراج شد.
خوشاب افزود: در طی مدتی که این محوطه نگهبان داشت تنها یک یا 2 مورد گزارش حفاری محدود گزارش شد که با حضور به موقع نگهبان قاچاقچیان نتوانستند کاری از پیش ببرند.
وی گفت: با توجه به انفجار مذکور — با بررسی و اطلاعات منتشره — با لجستیک قوی و احتمالا یک باند سازمان یافته و حرفه ای قاچاقچیان فرهنگی مواجه هستیم که در یک منطقه کاملا بن بست و قابل کنترل اقدام به چنین جنایت هایی می کند.
مسئول انجمن دوستداران ایذه تصریح کرد: در محل فاجعه نیروهای یگان حفاطت میراث فرهنگی ایذه یک راس الاغ، موتور برق، یک دستگاه هلتی بزرگ ادوات حفاری از قبیل بیل و کلنگ کشف و ضبط کرده اند.
وی اظهار کرد: موضوع به صورت ویژه به نماینده مجلس، فرماندار شهرستان و استانداری خوزستان منعکس شده که آنان قول همکاری و بررسی موضوع را دادند.
وی بیان کرد: یگان حفاظت میراث فرهنگی خوزستان نیازمند ابزار و ادوات دفاعی و حفاظتی و حراستی ،وسایل نقلیه متناسب با ماموریت های محوله و افزایش چهار برابری نیروهای فعلی را دارد.
وی گفت: در گذشته نیز این معبد همزمان با حضور باستان شناسان مورد سرقت قرار گفته بود، یک بار در حین حفاری های باستانشناسی هیئت ایتالیایی ،کوزه درون قبر حفاری شده ، شبانه به سرقت رفت.
خوشاب بیان کرد: هم اکنون هشدار می‌دهیم محوطه های باستانی ایذه از جمله محوطه باستانی اشکفت سلمان و کول فرح نیز در معرض سرقت، حفاری و تخریب قرار دارند و مدیران میراث فرهنگی ومتولیان امر باید پاسخگوی هرگونه تخریب ناشی از سهل انگاری در حفاظت ازاین محوطه ها در محاکم قضایی و در پیشگاه ملت شریف ایران باشند.
هیچ گونه انفجاری رخ نداده است/ منطقه مورد نظر حفاران تاریخی نبوده استدرهمین حال رییس اداره میراث فرهنگی ایذه با رد وقوع هرگونه انفجار در این محوطه تاریخی به خبرنگار ایرنا گفت: محوطه مورد ادعا 'قلعه چُل قلعه' نام دارد که یکی از چهار قلعه‌ای است که در اطراف محوطه شمی واقع شده و در آن هیچگونه صدای یا شواهد انفجار شنیده یا دیده نشده است.
ایوب سلطانی تاکید کرد: براساس بررسی محوطه این مکان اصلا معبد نیست و هیچ نشانه تاریخی ندارد بلکه آنجا فقط یک دژ دیده‌بانی بوده، حال نمی‌دانیم چه پشتوانه مطالعاتی پشت این منطقه است که اسم آن را معبد گذاشته‌اند.
وی تاکید کرد: براساس کاووشهای باستان شناسان در ایذه تنها ساختار معماری در این منطقه وجود سه سکوی نیایشی در محوطه شمی به علاوه گورهای خرپشته‌ای است.
رییس اداره میراث فرهنگی ایذه با بیان اینکه یگان حفاظت در منطقه حضور داشته ، بیان کرد: تنها در روز چهارشنبه 15شهریور ساعت یازده ظهر معتمدین محلی اعلام کردند که بر کوه 'بی لوا' چند حفار در حال حفاری بودند که پس از 2.5 ساعت به محل رسیدیم و در یک عملیات تعقیب و گریز با چهار حفار غیر مجاز درگیر شدیم.
وی با اشاره به اینکه حفاران سلاح جنگی داشتند اقدام به درگیری وتیراندازی به سمت ما کردند، توضیح داد: پس از این تعقیب و گریز چند ساعته حفاران متواری شدند و ادوات حفاری آن‌ها ضبط و طی صورت جلسه ای به پاسگاه پیون تحویل داده شد.
سلطانی ادامه داد: 2 چاله، به ترتیب به عمق یک متر و نیم متر در محل حفاری شده و به نظر می‌رسد که حفاران به چیزی دست پیدا نکردهاند.
وی گفت: منکر حفاری در منطقه نیستیم چراکه حفاری آثار تاریخی در همه جای کشور انجام می‌شود و یک اپیدمی ملی است اما مساله این است که مشکل کمبود نیرو یگان حفاظت داریم و این یک واقعیت است.
رییس اداره میراث فرهنگی ایذه افزود: مساله کمبود نیروی حفاظت نیز یک موضوع کشوری است که باید به شکل ملی حل شود.
79 سال پیش وقتی «آرول اشتاین»مجارستانی، طراح برنامه‌های «جاده‌های کهن» با قاطر به سمت «مال‌میر»(لرستان کنونی) می‌رفت، در این نقطه نشانه‌هایی از مجسمه «مرد شمی» را دید و آن را از زیر خاک بیرون آورد، تا دوره عیلامی نشانه‌های جدیدی از خود بروز دهد، اشتاین با این کشف در حدود یک هفته در این محوطه کاوش کرد.
تندیس مفرغی مرد شمی در سال 1314 کشف شد و در تالار موزه ملی به نمایش درآمد، هیأت مشترک باستانشناسی ایران و ایتالیا بر بنیان تفاهم‌نامه‌ای بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و دانشگاه تورینو ،بررسی‌های اولیه خود در منطقه شمی واقع در ایذه خوزستان را آغاز کرد.
در سال 91 بررسی کوتاه مدتی دراین محدوده باستانی آغاز شد و پس از آن در سال 92 با همکاری پژوهشکده باستانشناسی، مرکز پژوهش و کاوش‌های باستانشناسی تورینو وابسته به دانشگاه تورینو ایتالیا و هیئت ایرانی نخستین فصل کاوش باستانشناسی آغاز شد و در بیستم فروردین سال 95سومین فصل کاوش آن پس از دو بار تمدید به پایان رسید.
دره شمی دامنه های کوه بی لوا در کرانه باختری تا خشک رود شمی در سوی خاوری و آب روهایی در شمال و جنوب گستره ای که یک مثلت را تشکیل می دهد در بر می گیرد. معبد شمی در میانه زاگرس میانی ومرتبط با دوره الیمایی است دوره ای که با سرزمین بختیاری نشین زاگرس منطبق بوده و به تعبیری همان قلمرو کوهستانی آیاپیر یا دوره ایلام نو و پیش از هخامنشی است. در دره شمی ما با فرهنگی آشنا می شویم که با داشتن ویژگی های خاص بومی از ایلامیان و سلوکیان و پارتها بهره گرفته است.
بهتر نیست حفاظت از آثار و محوطه های تاریخی به انجمن ها و دوستداران میراث ایران سپرده شود؟