یثربی معتقد است که قرآن همه چیز دارد اما هدایت را ما باید خودمان طی کنیم؛ هدایت مد نظر اسلام محصول تلاش انسان است، ما باید خودمان مسلمان بشویم و به بهشت برویم.
به گزارش ایکنا، «یحیی یثربی»، صاحب تفسیر روز در پاسخ به این پرسش که «علت عدم شناخت اسلام و پیام مبعث در جهان امروز چیست؟» گفت: ما از قدیم دو مضمون داریم که در این خصوص شعر هم گفته اند؛ یکی اینکه «اسلام به ذات خود ندارد عیبی/ هر عیب که هست از مسلمانی ماست» و دیگری «نه هرکس شد مسلمان می‌توان گفتش که سلمان شد/ کز اول بایدش سلمان شود و آنگه مسلمان شد». مضمون این است که همیشه اسلام یک حساب و مسلمانی حسابی دیگر دارد.
مسلمان نه به عنوان مسلمان که به عنوان انسان حسابی دیگر دارد. مشکلمان به نظرم مشکل دین نیست و این را بدیهی می‌دانم. مسیحیت هم اگر خلافی در قرون وسطی کرد، مشکلش تورات و انجیل نبود، مشکلش انسان آن روز بود. پاپ امروز با آن روز فرق دارد و الا انجیل و تورات امروز با دیروز فرق ندارد. آن زمان می‌گفتند هر مسلمانی دیدید بکشید، الان می‌گویند در مقدس‌ترین مکان را برای پناهندگان جهان اسلام باز کنید.
وی افزود: بنابراین مشکل جهان اسلام را نباید در اسلام جستجو کنیم بلکه باید آن را در عقب ماندگی‌اش جستجو کنیم. این مردم همان طور که نمی‌توانند اقتصاد خود را اداره کنند، دین و فرهنگ خود راهم نمی توانند اداره کنند و این یعنی حقیقت را نمی‌‌فهمند. ما از نظر علوم انسانی عقب مانده‌ایم و این عقب ماندگی، آثار خود را نشان می‌دهد. وضع لیبی، عراق، یمن، سوریه، نیجریه و .... متعلق به عقب‌ماندگی مسلمانان است که هیچ ربطی به دین شان ندارد. اساس همه عقب ماندگی ما عقب ماندگی علوم انسانی و ذهنی ماست.
یثربی تصریح کرد: ما به توسعه ذهنی لازم عصرمان نرسیده‌ایم؛ من این را مثل روز روشن می‌پذیریم که مشکل، مشکل دین نیست و انسان است. اما ما به دنیا نمی‌توانیم این را بفهمانیم چون همان‌طور که به خاطر عقب ماندگی ذهن و علوم انسانی نمی‌توانیم خود را اداره کنیم و با زبان دنیا هم آشنا نیستیم، بنابراین دین رفتار ما را می‌بیند و می‌گوید مسلمان را مسلمان می کشد چنانچه در قرون وسطی مسیحی مسیحی را می‌کشت.
وی افزود: اگر نامه لاک در مورد مدارا را خوانده باشید تمام همّ لاک این است که به مسیحی بگوید «مسیحی دیگری را نکش». کاری ندارد که مسیحی با مسلمان بجنگند، تمام همّ و غمش، صلح در جهان مسیحی است. این انسان گذشته ما است، در مسیحیت و جهان فعلی ما در اسلام. ما متأسفانه زبانی را نداریم که به مردم خودمان بگوییم مسلمان حیا کن و مسلمان را نکش.
این مفسر قرآن ادامه داد: این مشکل را ما نمی‌توانیم برای دنیا بفهمانیم. من اخیرا در یک سمیناری در واتیکان حضور داشتم، با دقت بر اساس عادت خود، رفتار ایشان را می‌دیدیم که از زمین تا آسمان فرق کردهاند. پاپ آدم دیگری شده است و زبان و بیان دیگری دارد. حتی ساکی که در دست داشتیم را نگشتند و بازدید بدنی نکردند. در محیطی بسیار ساده ایشان را دیدیم، اما این را مسیحیت نکرده و این انسان عوض شده است. این روحانی محصور مسیحی نیست، یک صفحه قبل برگردیم و پاپ قبلی را ببینیم، بسیار متفاوت خواهد بود.
وی در پاسخ به این پرسش که اسلام چه چیزی برای انسان امروز دارد؟ گفت: همه چیز دارد، اگر در زمان ۵۰۰ سال پیش، از شما و من می‌پرسیدند این خاک و طبیعت چه برای انسان دارد؟ جواب ما این بود که هیچ، اما الان می‌بینید از این طبیعت و خاک چه محصولاتی درست شده است که یکی از آنها این موبایل است. شکل زندگی عوض شده است. فضا را الان دارند کاوش می‌کنند و به کرات دیگر می‌روند. همه این قابلیت‌ها در طبیعت بود اما انسان ۴۰۰ سال پیش این توانایی را نداشت که این ها را از فیزیک به دست بیاورد.
یثربی ادامه داد: من در مقدمه تفسیر خود نوشته‌ام که قرآن همه چیز برای همه عصر دارد و نه تنها برای ۱۴ قرن پیش. باید برای هر عصری اعجاز هر عصر را داشته باشد، برای عرب‌های شیفته ادبیات، فصاحت و بلاغت قرآن چنین معجزه‌هایی داشت اما برای قرن بیستم، فصاحت و بلاغت جزئی است و آموزه‌هایی بزرگی در قرآن هست که شق‌القمر در مقایسه با این آموزه‌ها معجزه نیست.
این مفسر قرآن افزود: در فلسفه خودمان قرآن راهنمایی‌های دارد که ما می‌توانیم پیشرفته ترین آموزه‌ها را داشته باشیم اما ذهن ما اسیر جمود در گذشته است و ما نمی‌توانیم این کار را بکنیم. ما می‌توانیم بهترین منطق و فلسفه را بر مبنای قرآن داشته باشیم. در علوم تجربی ما می‌توانیم کارها را پیش ببریم اما هیچ کاری در این رابطه انجام نمی‌دهیم.
وی تصریح کرد: ما عادت داریم قرآن را وسیله حل مشکل قرار دهیم، بچه من مریض است و تقاضای شفای او را دارم، ما این‌ها را نمی‌شناسیم، ما یا تجلیل می‌کنیم و یا نیازهایمان را می‌خواهیم. همه چیز به این معنا نیست که قرآن از عوض ما مانند داستان بنی اسرائیل که به موسی گفتند تو و خدا با هم بروید بجنگید ما این جا نشسته‌ایم؛ ما نباید چنین برخوردی داشته باشیم؛ کار نکنیم و قرآن کار بکند و به صورت خود به خودی تأثیر داشته باشد. این درست نیست. هدایت را ما باید خودمان طی کنیم. ما باید خودمان مسلمان بشویم و به بهشت برویم. قرآن از عوض ما مسلمانی نمی کند؛ ما باید کار کنیم، اگر نکنیم نتیجه نمی گیریم.
وی ادامه داد: در جنگ‌هایی که رهبری آن به عهده پیامبر(ص) بود، آنجا که مسلمانان درست عمل کردند با این که کم بودند، پیروز شدند، آنجایی که دقت و هشیاری را از دست دادند و نادرست عمل کردند، اگر چه زیاد هم بودند، شکست خوردند. الان در فلسفه همه چیز باشد اگر شما کار نکنید کجا بالفعل می‌شود؟ علم تنها محدود به ملاصدرا و ابن سینا نیست. ما الان حاضر نیستیم که یک قدم به جلو برداریم. ما می‌گوییم همه چیز داریم اما قرآن می‌گوید از هر دانایی داناتری وجود دارد و از هر سطح دانشی می‌توان به دانشی بالاتر رسید و کسانی که قرآن ندارند به این رسیده‌اند و مدام علم را ارتقا می‌دهند.
وی افزود: قرآن در همه حوزه‌ها رهنمود دارد، قرآن به ما گفته است مقلد نباشید و مستقل فکر کنید. ما اگر مستقل باشیم، فلسفه و علم روزمان را خواهیم داشت، اما اگر با عقل ملاصدرا و ابن سینا فکر کنیم که جزمی و تقلیدی است، به جایی نخواهیم رسید. الان بسیاری از مسائل ما در عصر حاضر مشکل پیدا کردهاند و ما باید برای حل این مشکلات راهی پیدا کنیم.
این مفسر قرآن تصریح کرد: مشکل ما در جهان اسلام، مشکل مسلمانان است. نه مسلمان به عنوان مسلمان که به عنوان انسان. غرب در بدبینی و اسلام هراسی‌اش از دو جهت است؛ یکی از این جهت که غربی‌ها هم انسان هستند و به دنبال قدرت و ثروت بیشترند و این پنهان نیست که اگر ما هم بودیم همین آروزها را داشتیم. بنابراین غرب از این نظر که توانایی به دست آورده است، آشفتگی جهان اسلام به سود اوست و در جهان اسلام توطئه هم می‌کند و به خود اجازه می‌دهد هر کاری می‌خواهد بکند و دلسوز جهان اسلام نیست، بلکه دلسوز خودشان است و می‌خواهد از این که هست جلوتر برود.
یثربی ادامه داد: جهت دوم این است که غرب می‌بینید مسلمان، مسلمان را می‌کشد و مسلمان دست به انفجار مؤسسات و افراد می‌زند و این طبیعی است که اسلام هراسی داشته باشد. وزارت خارجه ما اعلام می‌کند که مردم ما به ترکیه کمتر سفر کنند و این طبیعی است زیرا آنجا نا آرامی وجود دارد. آیا ما می‌گوییم چرا ترکیه هراسی ایجاد می‌کنی؟ توصیه به عدم سفر به ترکیه طبیعی است. بنابراین وقتی می‌بینند در هر انفجاری نام مسلمانی وجود دارد، طبیعی است اما آنها از همین هراس در تقویت عالم اول یعنی منافع خودشان بهره می‌برند. الان یک ایران‌هراسی هم در منطقه درست کردهاند و به منافع خود دست می‌یابند و اسلحه می‌فروشند.
وی تصریح کرد: وظیفه بعثت، هدایت است. در قرآن بارها گفته شده است که خودتان تلاش کنید و پیامبر، وکیل مردم نیست و سیطره ندارد. تمام این مضمون‌ها در قرآن تکرار شده است. تو مسئول مردم نیستی. مردم باید خودشان کار خود را بکنند و پیامبر هیچ مسئولیتی در برابر عمل ما ندارد. اسلام کارش هدایت است و این کار در حد اعجاز برای همه روزگارها است. اسلام در حقوق بشر بحث هایی دارد که هنوز به ذهن غربی‌ها نمی‌رسد هرچند حقوق بشر، حقوق بشر است و حقوق مسیحی بشر نداریم. اسلام در همین زمینه هم حرف دارد. ما باید روی انسان مسلمان کار کنیم.
یثربی در پایان گفت: الان هم چون علوم انسانی ما پیشرفت نکرده است نمی‌توانیم صدای اسلام را به جهان برسانیم. ما میلیاردها خرج پژوهش‌مان می‌کنیم اما پژوهش واقعی نداریم. ما معنای پژوهش را در علوم انسانی نمی‌دانیم. قرآن همه چیز دارد، اما این همه چیز باید توسط انسان استخراج شود، این انسان است که باید با مسئله به سراغ قرآن برود و مضامین هدایت‌بخش آن را استخراج کند.
