فرارو- کبک در حال بررسی سکولاریسم فرانسوی و عواقب آن است.
به گزارش فرارو به نقل از آتلانتیک، تیراندازی در مسجد کبک در تاریخ 29 ژانویه که سبب کشته شدن شش مسلمان شد، به بحث‌های تلخ و طولانی درباره دین و مذهب در این استان کانادا دامن زد. یک هفته پس از این حادثه سیاستمداران در قوه مقننه استانی اصرار به تصویب قانونی داشتند که مردم را از پوشیدن نمادهای مذهبی مانند حجاب منع کند. در اینجا بود که باری دیگر بحث‌ها بالا گرفت. اما منتقدان می‌گویند چنین قوانینی تنها بر شدت اسلام هراسی (که سبب حادثه تیراندازی در مسجد شد) می‌افزاید و مشکل را حل نمی‌کند.
"فرانسوا لیگالت" رهبر حزب ائتلاف "Avenir” در کبک می‌گوید: "استقبال از تازه‌واردان مهم است، اما باید پوشیدن نمادهای مذهبی را محدود کنیم تا بهتر بتوانیم در کنار هم زندگی کنیم."
این بیانیه واکنش دیگری را درباره این موضوع به همراه داشت که این بار یک اقیانوس آن‌طرف تر و توسط رهبر حزب راست افراطی "جبهه ملی" در فرانسه بیان شد. مارین لوپن در مصاحبه‌ای در سوم فوریه گفت یهودیان نباید در مکان‌های عمومی "کیپا" بپوشند.
لوپن گفت: "عقیده دارم مبارزه با اسلام افراطی باید تلاشی مشترک باشد که در آن همه بگویند: ما هم داریم برای این هدف چیزی را قربانی می‌کنیم. شاید این فداکاری تنها با نپوشیدن یک کلاه باشد، اما همین کار ساده نیز قدمی در ریشه‌کن کردن اسلام رادیکال در فرانسه است."
شباهت میان این دو اظهارنظر تصادفی نیست: کبک مفهوم سکولاریسم فرانسه را به ارث برده است؛ تنها ویژگی‌های مختلفی دارند.
در فرانسه، از ممنوعیت نمادهای مذهبی حمایت گسترده‌ای می‌شود و بیش از یک دهه است که این نوع قوانین در این کشور وضع می‌شوند: در سال 2004، روسری مسلمانان و دیگر نمادهای مذهبی در تمام مدارس دولتی و در سال 2010، پوشاندن کامل صورت در مکان‌های عمومی ممنوع شد. لوپن از نسخه‌ی افراطیِ سکولاریسم حمایت می‌کند: "قربانی کردن" رسوم خاص مذهبی برای ایجاد جامعه‌ای منسجم، بی‌طرف و جهان گرا ضروری است. این عقیده که زمانی تنها مختص به جناح راست افراطی بود، اکنون به بینش غالب در کل فرانسه تبدیل‌شده است که حتی سران و سیاستمداران دیگر احزاب (ازجمله وزیر سابق مانوئل والس) نیز به آن اعتقاددارند.
در کبک ممنوعیت‌های پیشنهادشده واکنش‌های متفاوتی داشته و در مناطق شهری بزرگ مانند مونترال بیشتر واکنش‌ها منفی و در مناطق روستایی (که اکثریت مردم مهاجرت را خطری برای "میراث جامعه کبک" می‌دانند) مثبت بوده است. اما تاکنون تلاش‌ها برای تصویب چنین قوانینی ناموفق بوده. هرچه باشد، کبک بخشی از کانادا است؛ اولین کشور جهان که قوانین و سیاست‌هایش را بر اساس تعدد فرهنگی وضع کرد و به این ایدئولوژی باور دارد که باید در حفظ هویت‌ها و ارزش‌های کوشید، نه اینکه آن‌ها را حذف کرد. بااین‌حال، در سال‌های اخیر تمایلِ کبک به سبک و سیاق فرانسوی بیشتر شده و در سال 2013 با انتشار "منشور ارزش‌ها" که به دنبال ممنوعیت نمادهای دینی در مکان‌های عمومی بود، به اوج خود رسید. اما این جنبش در سال 2014 و با روی کار آمدن حزب لیبرال در کبک ساکت شد. اما بحث بر سر چنین قوانینی دوباره بالاگرفته است.
پس از حادثه تیراندازی در مسجد کبک، خط موازی میان این استان و کشور فرانسه پررنگ‌تر شد. پس‌ازآنکه رسانه‌های مختلف خبری اشاره کردند که مهاجم این حادثه "الکساندر بیسونت" در فیس‌بوک صفحه مارین لوپن را دنبال می‌کرده، رسانه "Globe and Mail” نوشت:
"در صفحه پروفایل و در روابط دوستانه‌اش کوچک‌ترین علاقه‌ای به سیاست‌های افراطی دیده نمی‌شد، تا ماه مارس گذشته که مارین لوپن رهبر حزب راست افراطی در فرانسه به کبک سفر کرد. به گفته آشنایان و اطرافیان بیسونت، سفر لوپن او را به فعالیت‌های افراطی آنلاین علاقه‌مند کرد.
دوستان بیسونت گفتند بااینکه در دانشگاه لاوال تحصیل می‌کرد، قبل از سفر خانم لوپن هیچ علاقه‌ای به مسائل سیاسی نشان نمی‌داد. "
این مسئله ارتباطی سببی میان سخنان لوپن و اقدامات بیسونت ایجاد نمی‌کند. اما این رخداد با کمرنگ شدن بحث‌ها درباره سکولاریسم در کبک در تضاد بود.
اگر کبک می‌خواهد نسخه تندروی فرانسه از سکولاریسم را اتخاذ کند، باید پرسید: آیا این سکولاریسم جواب می‌دهد؟ آیا همان‌طور که لوپن معتقد است، سبب می‌شود اقلیت‌های مذهبی وارد جریان اصلی جامعه شوند و بدین ترتیب احتمال گرایش آن‌ها به "اسلام رادیکال" کمتر شود؟
"جفری ریتز" استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه تورنتو که در تحقیقات تطبیقی خود مهاجرت مسلمانان به فرانسه و کانادا را بررسی کرده دراین‌باره می‌گوید: "این رویکرد در فرانسه بدون شک نتیجه عکس خواهد داشت. بسیاری از زنان جوان مسلمان خشم زیادی در خود حس می‌کنند. زمانی که به مدرسه می‌روند باید روسری‌های خود را درآوردند و به‌محض خروج ازآنجا، دوباره آن را بر سر کنند. زیرا حس می‌کنند این تنها شیوه برای دفاع از هویتشان است. برخی از آن‌ها برخلاف توصیه‌های والدین برای برداشتن حجاب و پیدا کردن کار، بازهم حاضر به این کار نیستند."
تحقیق ریتز اشتغال را نیز موردبررسی قرار می‌دهد و می‌گوید طبق نظرسنجی‌ها زنان مسلمانی که در فرانسه متولدشده‌اند، در مقایسه با دیگر زنان فرانسوی 10-15 درصد نرخ اشتغال کمتری دارند. اما در کبک برعکس است و چند فرهنگی بودن جا افتاده است. در جامعه نسبتاً چند فرهنگی کبک، نرخ اشتغال برای نسل دوم زنان مسلمان برابر با زنان انگلیسی- کانادایی است. به‌عبارت‌دیگر، با توجه به این معیار، جمعیت زنان مسلمان به‌خوبی با استاندارد اصلی و رایج جامعه تطبیق دارند.
"والری آمیروکس" استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه مونترال گفت: "جریانی در کبک در حال شکل‌گیری است که سکولاریسم را راه‌حل جادویی هر مشکل هویتی می‌داند. اما وادار کردن مردم به تغییر هویت فایده‌ای نخواهد داشت و هیچ شواهدی در دست نیست که نشان دهد در فرانسه موفقیت‌آمیز خواهد بود." آمیروکس اشاره کرد که نظرسنجی‌ها درباره مسلمانان نشان می‌دهند میان تبلیغ منع استفاده از حجاب (مانند قانون منع استفاده از روسری در فرانسه در سال 2004) و افزایش میزان اسلام هراسی، رابطه مستقیم وجود دارد.
سکولاریسم همچنان در فرانسه پرطرفدار است. و لوپن بر سنت دیرینه و سکولار کشور تکیه کرده تا در مبارزات انتخاباتی، خود را مدافع کشور در برابر تهدیدات خارجی نشان دهد. نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهند او در اولین دوره رأی‌گیری در انتخابات ریاست جمهوری از رقیبانش پیشی گرفته است (هرچند انتظار می‌رود در دور دوم انتخابات در ماه مه شکست بخورد). حتی برخی از یهودیان فرانسه نیز تصمیم گرفته‌اند به پیشینه یهودستیز لوپن بی‌توجه باشند و از او حمایت کنند.
"سارا هامرشلگ" محقق دانشگاه شیکاگو که بر جایگاه یهودیت در فرانسه‌ی بعد از جنگ جهانی دوم تمرکز دارد، گفت احتمال می‌رود این جریان تا بهار امسال هم ادامه پیدا کند: "احتمالاً یهودیان بسیاری به لوپن رأی خواهند داد. زیرا جوامع یهودیِ فرانسه، مسلمانان را بزرگ‌ترین خطر برای خود می‌دانند. این خطر وعده‌های لوپن را برای یهودیان وسوسه‌برانگیز می‌کند."
برعکس، این احساس خطر ممکن است برخی یهودیان را به آغوش رهبری ضد یهودی هدایت کند که از آن‌ها درخواست دارد وابستگی‌ها و ارزش‌های مذهبی خود را کنار بگذارند. تاریخ یهودیان فرانسه نشان می‌دهد این نوع تلاش‌ها همیشه نتیجه معکوس دارد.
هامرشلگ گفت: "این ماجرا بازگویی یک داستان قدیمی است. زمانی که یهودیان فرانسه در سال 1791 با تصویب "اصل تساهل دینی" آزادتر شدند، این اعتقاد راسخ وجود داشت که یهودیت به‌تدریج از میان می‌رود. اما هرگز این اتفاق نیفتاد. یک سال پس از تصویب آن قانون، یهودیان همچنان در کنیسه‌های مشغول خواندن سرود ملی فرانسه بودند.، البته به زبان عبری!
اکنون مسلمانان کبک نیز سعی دارند در جامعه‌ای مشابه با پیشینه تاریخی فرانسه، هویت دینی و ملی خود را حفظ کنند. درنهایت، شکست فرانسه در این زمینه بسیار محتمل از موفقیتش است.
