لوث‌شدن اهرم استیضاح

علیرضا رحیمی؛ عضو فراکسیون امید در یادداشتی برای روزنامه شرق نوشت: چندروزی است بحث طرح استیضاح فخرالدین احمدی‌دانش‌آشتیانی، وزیر آموزش‌وپرورش، با ۳۷ امضا به هیئت‌رئیسه مجلس تقدیم شده است. این استیضاح را می‌توان از دو جهت بررسی کرد؛ در ابتدا باید پذیرفت استیضاح و سؤال، حق طبیعی و قانونی مجلس و نمایندگان مردم است و اگر نمایندگان لازم بدانند، می‌توانند از این اهرم استفاده و وزیر مربوطه را استیضاح کنند.

استیضاح به عنوان یک ابزار در راستای بهبود شرایط کشور در اختیار نمایندگان قرار گرفته است اما استفاده بی‌مورد از استیضاح خاصیت و کارکرد آن را از بین خواهد برد. آنچه در عملکرد مجالس گذشته شاهد بودیم، استفاده ابزاری، جناحی و سیاسی از استیضاح، حتی به عنوان اهرمی برای مقابله با دولت بوده است. در مجلس فعلی نیز در برخی موارد با چنین رویه‌هایی برخورد داشته‌ایم. استیضاح تاکنون نتوانسته است به عنوان یک ابزار برای بهبود شرایط کشور به کار گرفته شود و کارکرد اصلی خود را در زمین سیاسی کشور ما از دست داده است. همچنین استفاده پی‌درپی و مکرر از آن باعث شده است ثمربخشی لازم را نداشته باشد.

افکار عمومی استیضاح را ابزاری قلمداد می‌کند که با آن نمایندگان منتخب در راستای نفع جمعی و مردمی از آن استفاده می‌کنند. اما در چند سال اخیر در میان مردم و افکار عمومی، استیضاح رنگ‌وبوی سیاسی گرفته است و مردم دیگر نمی‌توانند به کارکرد واقعی استیضاح اعتماد کنند. در طرف دیگر استیضاح وزیر آموزش‌وپرورش قرار گرفته است. دانش‌آشتیانی در شرایطی به سمت وزارت رسید و توانست از مجلس رأی اعتماد کسب کند که همگان به این امر آگاه بودند که رأی اعتماد به او برای هشت ماه پایان دولت است.

اکنون که حدود دو ماه از روی‌کارآمدن ایشان گذشته است، زمان بسیار کوتاهی برای قضاوت درباره عملکرد اوست. با توجه به مشکلات عدیده وزارتخانه آموزش‌وپرورش نباید توقع داشت که تمامی مشکلات در این مدت کوتاه حل شود. نمایندگانی که خواهان استیضاح دانش‌آشتیانی هستند، باید به این مهم توجه کنند که در مدت دو ماه نمی‌توان انتظار داشت تمامی مشکلات مربوط به قشر فرهنگیان و وزارت آموزش‌وپرورش حل شود.

آموزش‌وپرورش بزرگ‌ترین سازمان دولتی است که کارکنان بسیاری در زیرمجموعه آن مشغول به کار هستند. روزی که در مجلس به دانش‌آشتیانی رأی اعتماد داده شد، همه باخبر بودند که در این وزارتخانه مشکلات و معضلات عدیده‌ای وجود دارد و برای حل آنها باید به دولت کمک کرد نه آنکه با استیضاح چوبی دیگر لای چرخ دولت گذاشت. فرهنگیان جامعه ما مطالبات برحقی دارند که باید به دانش‌آشتیانی فرصت بیشتری داد تا بتواند گامی مؤثر برای تحقق آنها بردارد. وزیر آموزش‌وپرورش که کار بسیار پیچیده و مشکلی را پیش‌روی خود دارد، می‌تواند در این فرصت باقی‌مانده با سرعت‌بخشیدن به تغییرات و عزل و نصب‌های مدیران گامی رو به جلو بردارد.

بسیار مهم است که متوجه باشیم در این فرصت کوتاه نمی‌توان انتظار معجزه از وزیر آموزش‌وپرورش داشت و استیضاح به عنوان یک اهرم سیاسی و جناحی تنها سرعت تغییرات و بهبود این وزارتخانه را کاهش خواهد داد. ابزار پرقدرت استیضاح باید در مواردی استفاده شود که یک وزیر در وظایف و تعهدات خود کوتاهی کند. بی‌شک نگرش صرفا سیاسی به این موضوع نه‌تنها گره از کار نمی‌گشاید، بلکه کورشدن گره را با خود به همراه خواهد داشت.

استیضاح در چنین شرایطی منجر به تضعیف دولت خواهد شد و در ادامه دولت مجبور می‌شود به جای صرف انرژی برای انجام وظایف و اداره امور کشور به مقابله با این مسائل بپردازد و در نتیجه توان دولت و مجلس صرف مسائلی خواهد شد که نتیجه مثبتی نخواهد داشت.