آشتی ملی بدون «شرط» ممكن می شود

پس از به سرانجام رسيدن برجام بود كه فعالان سياسي اصلاح‌طلب سخن از مذاكره ملي و تعامل بين نيروهاي سياسي دو جناح گفتند. شايد تنگناي سياست‌ورزي براي اصلاح‌طلبان مهم‌ترين عاملي بود كه چنين درخواستي براي نخستين بار از سوي آنها مطرح شد. صادق زيباكلام، استاد دانشگاه معتقد است كه يكي از مهم‌ترين پيامدهاي آشتي و وحدت ملي افزايش مشاركت مردمي در انتخابات است. در اين صورت فضاي آرامي براي سياست ورزي معقولانه دو جناح سياسي فراهم مي‌آيد.

به گزارش اعتماد، او تحقق آشتي ملي را گامي به سوي نهادينه‌سازي دموكراسي مي‌داند.

ضرورت‌ها و الزامات آشتي ملي در فضاي كنوني كشور چيست؟
بعد از حوادث و رويدادهاي تلخ ٢٢ خرداد ٨٨آقاي هاشمي در نماز جمعه تاريخي شان مساله آشتي ملي را مطرح كردند و گفتند كه صرف‌نظر از اينكه هر فردي چقدر در اتفاقات آن زمان مقصر بود به وحدت و انسجام بين گروه‌هاي سياسي دو جناح بينديشيم. به هر حال همه ما به نظام اعتقاد داريم و دل در گروي آينده ميهن داريم و اين اختلافات را بايد كنار بگذاريم. مي‌توان به شكلي آبرومند اختلافات را حل و فصل كرد.

متاسفانه طرف مقابل چندان مايل نبود كه اين مساله عملي شود. آنها احساس قدرت و پيروزي مي‌كردند، حاضر نشدند كه پروژه آشتي ملي را بپذيرند و گامي در اين راستا برنداشتند. بعد از گذشت مدت زيادي از آن زمان مي‌بينيم كه هنوز مشكلاتي در اين راستا وجود دارد. در حال حاضر نيز تحقق آشتي ملي كمي سخت‌تر از گذشته است. آقاي هاشمي‌رفسنجاني به درستي به اين موضوع پرداخته بود. وجود اختلافات بين فعالان سياسي دو جناح سياسي به زيان جمهوري اسلامي است و به هيچ‌وجه در راستاي منافع ملي كشور نيست.

يك طرف كه احساس پيروزي و قدرت مي‌كند و چندان نيازي براي برقراري تعامل و وحدت احساس نمي‌كند و خواهان اين است كه طرف مقابل عذرخواهي كند. چنين چيزي نامش آشتي ملي نيست. براي اينكه آشتي و مذاكره‌اي بين دو طرف صورت گيرد، بايد هر دو طرف براي آن گام بردارند و يك قدم نزديك شوند. نخستين پيش شرط و پيش نياز آشتي ملي اين است كه هر دو طرف خواهان صلح و آشتي ملي باشند. اينكه تنها يك طرف خواهان آشتي باشد و طرف ديگر مايل نباشد ديگر به معناي آشتي دو طرفه نيست. تا وقتي كه اين تمايل از دو طرف جريان‌هاي سياسي به وجود نيايد اين امر محقق نخواهد شدو تنها در حد يك آرزو باقي مي‌ماند.

به نظر شما اصولگرايان براي تحقق آشتي ملي چه كارهايي را بايد انجام دهند؟
آقاي هاشمي در آن نماز جمعه اشاره كرد كه نخستين گام براي تحقق آشتي ملي اين است كه زندانيان سياسي آزاد شوند. اين اتفاق نيفتاد. برخي همچنان در زندان هستند. البته همچنان اين گام از سوي طرف مقابل مي‌تواند برداشته شود. گام دوم آشتي ملي كه بسيار سرنوشت‌ساز است، رفع حصر است. البته براي طرف مقابل رفع حصر دشوار است اما مي‌توان تمهيداتي را پيش‌بيني كرد كه به صورت تدريجي حصر برداشته شود. مثلا بستگان دست اول و آشنايان و فاميل بتوانند محصوران را ببينند. اسبابي فراهم شود كه بدون اعلان رسمي محصوران سفري يك شبه به مشهد بروند يا در اجتماعاتي همچون ختم بزرگان اين افراد بتوانند حاضر شوند. اقداماتي از اين دست مي‌تواند براي برداشته شدن تدريجي حصر صورت گيرد.

پيامدها و دستاوردهاي تحقق آشتي ملي چيست؟
آشتي ملي و وحدت انسجام در بين فعالان و نيروهاي سياسي دو جناح كشور موجب ايجاد آرامش در عرصه سياست ورزي خواهد بود. در اين صورت فضاي اجتماعي و سياسي تلطيف مي‌شود. در مراسم تشييع آيت‌الله هاشمي مشخص بود كه جامعه آماده يك تحول است و خواسته‌هايي را مطرح كردند. اگر وحدت و انسجام داخلي وجود داشته باشد كشور با هيبت و قدرت بيشتري مي‌تواند پاي ميز مذاكره با قدرت‌هاي جهان بنشيند و خواسته‌ها و حقوق خود را طلب كند. همچنين اين مساله نشان از امنيت داخلي كشور در ميان بحران‌هاي خاورميانه خواهد داشت. در مجموع كشور هم در عرصه داخلي و هم در عرصه خارجي سياست ورزي قدرتمند‌تري را به نمايش خواهد گذاشت.

همچنين اين مساله به نهادينه‌سازي دموكراسي نيز كمك خواهد كرد. در يك فضاي آرام رقابت‌هاي سياسي و انتخاباتي بهتر خواهد بود. فضاي پرتنش در زمان انتخابات نمي‌تواند تضمين‌كننده يك انتخاب عقلاني از سوي مردم باشد. ترامپ و تندرو‌ها وقتي ببينند جامعه ما يك جامعه دو قطبي و پر تنش نيست و در خصوص كليت نظام وحدت و همدلي وجود دارد نمي‌توانند عليه منافع ملي كشور كارهايي را انجام دهند. هم از جنبه حركت در راستاي منافع ملي، آشتي ملي اهميت پيدا مي‌كند و هم در سياست‌ورزي داخلي و دموكراسي اين موضوع اهميتي ويژه دارد.

در صورت عدم تحقق آشتي ملي، انتخابات ٩٦ هم انتخاباتي دوقطبي خواهد بود. رويارويي‌هايي كه امروز براي شرايط كشور مناسب نيست.‌اي بسا آشتي ملي كمك كند كه فضاي انتخابات ٩٦ بهتر برگزار شود. يكي از فوايد آشتي ملي در جهت بستر‌سازي براي مشاركت عمومي در انتخابات است.

چقدر ضرورت دارد كه اصلاح‌طلبان براي آشتي ملي پيشقدم شوند و ايده شما براي تحقق آن چيست؟
اصلاح‌طلبان به جز اعلام رسمي كه آقاي هاشمي در گذشته انجام داد كار ديگري نمي‌توانند انجام دهند. در واقع آنها دست ياري به سوي طرف مقابل دراز كرده‌اند و حالا طرف مقابل است كه بايد دست ياري دراز كند.