کیش و مات بازار غذا

گرانی برنج، گوشت قرمز، حبوبات و حالا کره مدت‌هاست که خبرسازی می‌کند و توپ این گرانی‌ها در زمین دو وزارتخانه یعنی کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت پاس‌کاری می‌شود. وزارت کشاورزی دلال‌ها را مقصر و سازمان حمایت از مصرف‌کننده را مسئول کنترل افسارگسیختگی قیمت موادغذایی می‌داند و وزارت صنعت، تعرفه‌های بالای واردات و حمایت از کشاورزان را عامل گرانی‌ها معرفی می‌کند.

به گزارش شهروند، ازاین میان عده‌ای هم معتقدند؛ قصابان و برنج‌فروشان گران‌فروشی می‌کنند و تقصیر به گردن بازار و خرده‌فروشان است. حالا چند روزی است که هیأت‌وزیران کاهش ٥ تا ٥٠‌درصدی تعرفه واردات کالاهای اساسی را تصویب کرده است. تصمیمی که به موجب آن واردات برنج، گوشت قرمز، حبوبات، کره و موز را ارزان‌تر می‌کند تا بازار داخلی را به آرامش برساند.

این تصمیم هیأت‌وزیران صدای اعتراض وزارت کشاورزی را بلند کرده و از آنسو سیل انتقاد نمایندگان کمیسیون کشاورزی مجلس و تشکل‌های کشاورزی را به دنبال داشته است. دراین میان رسانه‌های مخالف دولت هم که تا دیروز در زمین مصرف‌کننده بازی می‌کردند و گرانی‌ها را عامل کاهش قدرت خرید خانوار می‌دانستند، این‌بار در زمین تولیدکننده ایستاده‌اند و این تصمیم را اقدامی ضدتولید معرفی می‌کنند. تصمیمی که گفته می‌شود، دولت به دلیل نگرانی از برگشت تورم و بالارفتن هزینه‌های خانوار گرفته است.

با این حال، شمسعلی هادی‌زاده معلم رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران به «شهروند» می‌گوید: دولت‌ها در ایران سالیان‌ سال است بازی تعرفه‌ای راه انداخته‌اند و هربار یا تولید‌کننده یا مصرف‌کننده را قربانی می‌کنند و ازاین میان سود بازار تنها به جیب دلالان سرازیر می‌شود. او راهکار اصلاح قیمت‌ها دربازار موادغذایی را افزایش بهره‌وری می‌داند و می‌گوید: قیمت کالا با روش‌های منسوخ تولید در ایران آن‌قدر بالا درمی‌آید که گاهی توجیه اقتصادی خود را از دست می‌دهد و کیفیت را «ذلیل» می‌کند و دولت‌ها اگر واقعا به دنبال تقویت تولید و احیای حقوق مصرف‌کننده هستند باید نسبت به اصلاح بهره‌وری تولید اقدامات جدی انجام دهند.

واردات غذای خارجی ارزان شد
هیأت وزیران به تازگی تعرفه واردات ۸ کالای اساسی را بین ٥ تا ٥٠‌درصد کاهش داده است. براساس این مصوبه تعرفه واردات انواع برنج سفید و قهوه‌ای از ٣٢ به ٥ درصد، کره از ٢٠ به ٥‌درصد و گوشت قرمز گوسفند از ٢٦‌درصد به ٥‌درصد رسیده است. علاوه براین، تعرفه واردات انواع حبوبات هم به این ترتیب کاهش داشته است. لپه از ١٥ به ١٠درصد، لوبیای قرمز از ١٠ به ٥درصد، لوبیای چیتی از ٣٢ به ٥‌درصد و لوبیای چشم بلبلی از ٥٥ به ٥‌درصد رسیده است. این موضوع درحالی رخ می‌دهد که تعرفه واردات موز هم که به تازگی به ٢٦‌درصد رسیده بود، دوباره عقبگرد کرد و به ٥‌درصد کاهش داشت.  این موضوع درحالی رخ می‌دهد که رسانه‌های مخالف دولت که تا دیروز بر طبل گرانی کالاهای اساسی دربازار مصرف‌کننده می‌کوبیدند و علیه گرانی برنج، گوشت قرمز، کره و حبوبات موج خبری راه انداخته بودند، این‌بار در زمین تولیدکننده ایستاده‌اند و با کاهش تعرفه واردات کالاهای اساسی، این اقدام دولت را ضدتولید معرفی کنند.

اگر جای حجتی بودم، استعفا می‌دادم!
درهمین رابطه صداوسیما گفت‌وگویی با علی محمد شاعری رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس انجام داده و کاهش تعرفه واردات محصولات اساسی را تیر خلاص به بدنه تولید خوانده است. شاعری به این رسانه گفته است؛ بخش کشاورزی مدافع سرسخت در دولت ندارد و اگر بنده جای وزیرکشاورزی بودم یا این مصوبه را اجرا نمی‌کردم یا استعفا می‌دادم. او توضیح داده است، مصوبه دولت مبنی بر کاهش تعرفه واردات محصولات کشاورزی مخالف سیاست‌های سه‌ساله دولت دراین بخش بوده و این مصوبه کارشناسی و فنی نیست. شاعری تأکید کرد: در سه‌سال اخیر تولید محصولات کشاورزی ٢٠‌میلیون تن افزایش یافته او نشان‌دهنده ظرفیت مناسب تولید این محصولات درکشور است.

و البته اضافه کرده است؛ وزارت جهاد کشاورزی مخالفت شدید خود را با مصوبه جدید کاهش تعرفه واردات محصولات کشاورزی اعلام کرده و ما نیز درمجلس مخالف این موضوع هستیم. یک مقام آگاه در وزارت کشاورزی نیز به «شهروند» می‌گوید: این وزارتخانه و تمامی مدیرانش مخالف کاهش تعرفه واردات کالاهای اساسی هستند اما گویا محمد شریعتمداری معاون اجرایی رئیس‌جمهوری این موضوع را مطرح و دنبال کرده است.  او درباره علت این تصمیم‌گیری نیز توضیح می‌دهد؛ کنترل بازار مصرف‌کننده و نگرانی برای برگشت تورم موجب شده است این تصمیم در سطح هیأت‌وزیران مطرح شود.  اسدی رئیس هیأت‌مدیره مجمع هماهنگی تشکل‌های بخش کشاورزی ایران هم گفته است؛ این مصوبه چند روز است که جامعه کشاورزی کشور را در شوک فرو برده است.

راه اصلاح قیمت را خطا رفته‌ایم
حالا کاهش تعرفه واردات کشاورزی درشرایطی رخ می‌دهد که کشاورزان خود را آماده کشت بهاره می‌کنند.  شمسعلی‌ هادی‌زاده معلم رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران به «شهروند» می‌گوید: بازی با تعرفه‌ها هیچ منفعتی برای تولیدکننده و مصرف‌کننده ندارد و تنها دلالان را بهره‌مند می‌کند. شما یک مثال بیاورید که دولت تعرفه‌ای را کاهش داده باشد و اثر آن در بازار با ارزانی برای مصرف‌کننده مشخص شود.  وی ادامه می‌دهد: سالیان ‌سال است سیاست‌های غلط کشاورزی مملکت را فشل کرده و احساس امنیت را برای کشاورزان از بین برده است. با همین سیاست‌های غلط مصرف‌کننده را رودرروی تولیدکننده قرار داده‌اند و هرکدام از این دو قشر منافع خود را در له‌کردن طرف مقابل می‌داند.

این درحالی است که مصرف‌کننده و تولیدکننده ازهم جدا نیستند و همه ما درعین این‌که تولیدکننده‌ایم، دربخشی مصرف‌کننده به شمار می‌آییم. رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران به «شهروند» توضیح می‌دهد که سیاست‌های تنظیم بازار در ایران به خطا رفته است و دولت‌ها به جای این‌که عزم خود را برای افزایش بهره‌وری درتولید و کاهش قیمت‌ها متمرکز کنند، سیاست نرخ‌گذاری دستوری درپیش گرفته‌اند و هربار با بازی‌های تعرفه‌ای بخشی را قربانی می‌کنند.  او دراین زمینه به یک اصطلاح استناد می‌کند و می‌گوید: «کیفیت تولید در ایران ذلیل شده است»، زیرا بهره‌وری درتولید ایران پایین است و قیمت تمام‌شده کالا بالا درمی‌آید. دراین شرایط نه تولیدکننده به سود لازم دست پیدا می‌کند و نه مصرف‌کننده می‌تواند کالای ارزان بخرد. با این وجود، هنوز ما اندر خم یک کوچه مانده‌ایم و به محض این‌که تصمیم می‌گیریم بازار مصرف را کنترل کنیم، دروازه‌های واردات را باز می‌کنیم.