فرجام تلگرام

تمامی کانال‌های پرطرفدار تلگرام یک‌ماهه شناسایی شده و مطابق با قانون مطبوعات تحت نظارت قرار می‌گیرند.

این موضوعی است که ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورایعالی فضای مجازی دیروز درحاشیه نمایشگاه الکامپ اعلام کرده و گفته است؛ چون انتشار گسترده محتوا درفضای مجازی بار حقوقی دارد، بنابراین کانال‌های پرطرفدار نمی‌توانند هرچه که دلشان می‌خواهد و بدون ضابطه و نظارت منتشر کنند.

این موضوع درشرایطی رخ می‌دهد که محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در روزهای گذشته اعلام کرده بود، تنها کانال‌های خبری مشمول این مصوبه شورایعالی فضای مجازی می‌شوند اما دبیر شورایعالی فضای مجازی این موضوع را رد کرده و می‌گوید، تمامی کانال‌های پرطرفدار بالای ٥‌هزار عضو مشمول مصوبه جدید شورایعالی فضای مجازی هستند. او حتی پا را فراتر گذاشته و می‌گوید، منتشر‌کننده هرگونه پست یا تبلیغ پرطرفدار نیز شناسایی می‌شود و چنانچه رفتاری خلاف قانون از او سر بزند، مشمول جرایم ویژه می‌شود.

اما گویا این موضوع تنها به تلگرام محدود نمی‌شود و شورایعالی فضای مجازی برنامه گسترده‌ای برای شناسایی منتشرکنندگان محتوای پرطرفدار فضای مجازی دارد. اتفاقی که می‌تواند تمامی شبکه‌های اجتماعی محبوب و اینستاگرام را نیز شامل شود.

البته سخنگوی شورایعالی فضای مجازی نیز با اشاره به این‌که نظارت بر منتشرکنندگان محتوا درتمامی کشورهای جهان وجود دارد، به می‌گوید: درحال حاضر بیشترین آسیب بی‌قانونی تلگرام را مطبوعات و رسانه‌های رسمی می‌بینند. به گفته او، درشرایط فعلی هرکس و با هر شکل و شمایلی یک کانال تلگرامی تأسیس کرده و هرچه دلش می‌خواهد، منتشر می‌کند. این درحالی است که شرایط جوری پیش می‌رود که مدیران این کانال‌های مجازی حتی مسئولیت کار خود را برعهده نمی‌گیرند.

١٥٠‌هزار کانال تلگرامی  فعالیت بی‌قانون دارند
در ایران ١٥٠‌هزار کانال تلگرامی فعال است. کانال‌هایی که هرچه دلشان بخواهد، منتشر می‌کنند و گاهی حتی رویدادها و اخبار رسمی کشور را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. علاوه براین، نشر گسترده شایعات تلگرامی آسیب‌های مختلفی را به دنبال داشته است.

شایعاتی که توانسته‌اند تولید و فروش محصولات کشاورزی را تحت‌تأثیر قرار دهند. نارنگی‌های آلوده به آفات مرگبار، مرغ هورمونی و... نمونه‌ای از شایعات پربازتابی بوده‌اند که تولید و بازار کشور را متأثر کرده است. به جز این، انتشار گسترده تصاویر خصوصی افراد، صفحات و هویت جعلی که اقدام به توهین و حرمت‌شکنی نسبت به افراد مختلف کرده‌اند و... نمونه دیگری از دردسرهای فضای مجازی در ایران است که به گفته ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورایعالی فضای مجازی از هیچ‌گونه قانون مشخصی تبعیت نمی‌کنند.

با این وجود، امیرحسین سعیدی دبیر انجمن شرکت‌های انفورماتیک ایران به «شهروند» می‌گوید: این‌که نظارت و رصد فضای مجازی و قوانین مرتبط با آن درخدمت رفاه عمومی و توسعه باشد، یک مسأله است و این‌که از داده‌ها، استفاده‌هایی بشود که اعتماد عمومی به دستگاه حاکمیت مخدوش شود، مسأله‌ای دیگر است اما در کل نظارت برمحتوای فضای مجازی درتمامی کشورهای جهان و کشورهای پیشرفته نیز مرسوم است. تنها شیوه استفاده از داده‌ها و نوع برخورد با داده‌هایی که محصول نظارتند، مسأله اصلی است.

نظارت، پس از حذف گزینه فیلتر و انتقال سرور تلگرام
با این وجود، شورایعالی فضای مجازی اعلام کرده است نظارت روی محتوای داده‌ها بیشتر به این منظور انجام می‌شود که مسائل خلاف قانون و تصاویر و محتوای مستهجن منتشر نشود. اتفاقی که بارها محل بحث درباره فیلترینگ تلگرام بوده است. دراین میان، وزارت ارتباطات بارها مقابل فیلترینگ تلگرام قد علم کرده و گفته است، با هرنوع محدودیت دسترسی به توسعه مخالف است اما باید برای مسائل خلاف قانون و اخلاق نیز راهکار اندیشیده شود، ضمن این‌که از تولید شبکه‌ها و محتوای بومی نیز حمایت می‌کند.

وزارت ارتباطات که تنها یک رأی درشورایعالی فضای مجازی دارد و توانسته است این شورا را برای فیلترنشدن تلگرام قانع کند، چالش دیگری را پشت سر گذاشته است. انتقال سرورهای تلگرام به ایران یکی دیگر از خواسته‌های شورایعالی فضای مجازی بود که گویا با رد درخواست روس‌ها و مدیران تلگرام مواجه شد و البته شورایعالی فضای مجازی نیز اعلام کرد، این گزینه از خواسته‌هایشان حذف شده و حالا می‌خواهند با تدوین آیین‌نامه‌ای که وزارت ارشاد متولی آن شده است، نظارت بر فضای مجازی را ضابطه‌مند کنند.

براین اساس، وزارت ارشاد مکلف شده است، ظرف یک‌ماه آینده این آیین‌نامه را تدوین و اجرا کند و حالا ابوالحسن فیروزآبادی می‌گوید: سامانه‌ای را برای شناسایی و اعلام هویت مدیران کانال‌های پرطرفدار طراحی می‌کنند. وزارت ارشاد این سامانه را قبلا برای شناسایی هویت خبرنگاران رسانه‌ها طراحی کرده است.

دبیر شورایعالی فضای مجازی دیروز دراین‌باره گفت: با مصوبه این شورا تمامی فعالان فضای مجازی که اقدام به انتشار مطلب می‌کنند و کانال‌هایشان بیش از ۵‌هزار کاربر دارد، باید در سامانه‌ای ثبت و مسئولیت انتشار مطالب خود را مانند مطبوعات بپذیرند.

به گفته او، هم‌اکنون ١٥٠‌هزار کانال تلگرامی درکشور فعال است که فعالیت آنها به ثبت نرسیده و در فاز اول ساماندهی فعالیت اثرهای اجتماعی تصمیم داریم کانال‌های فعال احراز هویت و فعالیت‌شان شفاف و ضابطه‌مند شود که البته مالکان بسیاری از این کانال‌ها مشخص و معتبر هستند که به معرفی و احراز هویت تمایل دارند.

احتمال ایجاد مرکز شناسایی هویت کاربران
او همچنین احتمال ایجاد مرکزی برای شناسایی هویت کاربران فضای مجازی را دور از ذهن ندانسته و گفته است؛ براین اساس مرکزی مورد نیاز است که احراز هویت فعالان فضای مجازی به صورت شفاف در آن انجام شود و همچنین فعالان این فضا درصورت اعتراض، نقد یا پیشنهاد بتوانند نظرات خود را ارایه دهند و حقوق خود را پیگیری کنند.

او همچنین به توجه ویژه قوانین جدید به خط و زبان فارسی اشاره کرده و گفته است؛ با بهره‌برداری از فاز نهایی شبکه ملی اطلاعات تولید محتوای فارسی دربستر اینترنت مورد حمایت و یارانه‌های خاص قرار می‌گیرد و تلاش براین است که سواد رسانه‌ای، آموزش دیجیتالی و عمومی باید درسراسر کشور به نحوی صورت گیرد تا تمامی آحاد جامعه و کل جغرافیای کشور بتوانند از شبکه ملی اطلاعات استفاده کرده و نیازمندی‌های شبکه‌ای خود را برطرف کنند.

همچنین دولت درحوزه تعرفه و مدل اقتصادی شبکه ملی اطلاعات دولت موظف شده تا خدمات دولت الکترونیک، سلامت الکترونیک و تجارت الکترونیک را با تعرفه‌ای که همه مردم بتوانند از آن بهره‌مند شوند، ارایه دهد. خدماتی که بایستی کیفیت بهتری برای خدمات داخلی تولید داخل نسبت به خارجی ارایه شده و تعرفه آن بسیار ارزان‌تر از سرویس خارجی مشابه باشد.