ایران و آلمان به کدام سو می‌روند؟

فرارو- روز دوشنبه و در جریان سفر زیگمار گابریل، معاون صدراعظم و وزیر اقتصاد آلمان، به تهران ۱۰ قرارداد و سند تفاهمنامه همکاری در حوزه‌های اقتصادی و بانکی بین دو کشور امضا شد.

در همین حال گابریل هدف از سفر خود به تهران را کمک به دولت حسن روحانی برای هموارتر شدن روابط ایران با دنیا اعلام کرد و گفت که با گسترش همکاری‌های اقتصادی می‌توان برای مسایل پیچیده موجود میان دو کشور نیز راه‌حل پیدا کرد.

وزیر اقتصاد آلمان در آستانه سفر به ایران در گفت‌وگویی اعلام کرده بود که در سفر به تهران نگرانی‌های برلین درباره نقش تهران در جنگ سوریه و کارنامه حقوق بشر در جمهوری اسلامی را به اطلاعات مقام‌های ایران خواهد رساند.

وی تاکید کرده بود که «ایران تنها هنگامی می‌تواند روابطی عادی و دوستانه با آلمان داشته باشد که وجود اسرائیل را به رسمیت بشناسد».

در مقابل بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی «هیچ پیش‌شرطی» را در گسترش روابط با آلمان نخواهد پذیرفت.

چه موانعی در مسیر بهبود رابطه‌ی ایران و آلمان به ویژه در بعد اقتصادی مطرح است؟ مواضع دوگانه آلمان در قبال ایران از کجا نشات می‌گیرد؟ و راهکار موثر برای پیشبر روابط ایران و آلمان چیست؟

دکتر علی خرم استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: آلمان در گذشته، رابطه‌ی نزدیک و هماهنگی با ایران داشته است. اما به علت شرایط سیاسی ایران در دولت گذشته، این ارتباط کم رنگ شد. پس از برجام و به ویژه در دوران حیات پسابرجام، ارتباط اقتصادی با آلمان می‌تواند نقطه‌ی قوتی برای جمهوری اسلامی محسوب شود. زیرا آلمان به عنوان قدرت برتر در اروپا هم می‌تواند زمینه انتقال تکنولوژی را در ایران فراهم کند و بازار خوب اقتصادی محسوب شود (مخصوصا در زمینه صنعت خودرو و نیروگاه‌ها) و هم باعث برقراری و اعتماد متقابل بقیه اروپا برای برقراری ارتباط با ایران باشد.

خرم ادامه داد: انتقال تکنولوژی آلمانی، می‌تواند بهتر از ورود تکنولوژی‌های دیگر برای بهبود اقتصاد کشور باشد. برای مثال، روابط صنعت خودرو ایران با بنز بسیار رابطه قدیمی محسوب می‌شود و ورود دوبا‌ه ی این تکنولوژی می‌تواند برای اقتصاد کشور، شکوفایی محسوب شود.

این کارشناس  بین الملل گفت: ایران تا قبل از دولت نهم و دهم، بز‌گ ترین شریک تجاری ایران در میان دول غربی و اروپا بود. از این رو این مساله نشان می‌دهد که روابط ایران و آلمان یک رابطه سابقه‌داری محسوب ‌می‌‍‌‌شود. و این تازگی ندارد. اما اولویت های آلمان نیز حائز اهمیت است زیرا آلمان می‌داند، که ایران چشم به تکنولوژی و پیشرفت آلمان داشته و از این طریق می‌خواهد که از این مساله بهره برداری کند و مساله سیاسی خود را مطرح کند.

وی ادامه داد: البته نگاه واقع بینانه نمایانگر این نکته است که نیاز ایران به آلمان یک نوع نگاه تکنولوژیک است و غالبا نگاه آلمان متفاوت است. از این روی مطرح کردن پیش شرط برای بهره برداری آلمانی‌ها، به میان می‌آید. در طول سال‌های گذشته، کشور ایران و مسئولین مجبور به فدا کردن اقتصاد و صنعت کشور برای پیشبرد اهداف سیاسی بودند. از این رو در بخش اقتصادی و صنعت ما ضربه‌های جبران ناپذیری را متحمل شدیم. این شاید در تمام دنیا متداول باشد، اینکه کشوری برای پیشبرد یکسری اهداف، مجبور به فداکردن جنبه‌های دیگری از اهدافش باشد. اما ایران در شرایطی قرار دارد که پیش شرط آلمان را مخالف با اصول سیاست خارجی خود دانسته و نمی‌تواند آن را بپذیرد.

علی خرم اظهار کرد: محدودیت‌های مطرح شده توسط آلمان، بحث جدیدی نیست و نخواهد بود، زیرا نیاز ایران به برقراری ارتباط می‌تواند این مسئله را برای ایران در مقابل بقیه کشورها از جمله فرانسه، انگلستان، ایتالیا و حتی کشورهای آسیایی نیز مطرح کند.  زیرا در هر کشور لابی‌ها و افراد تند روی حامی اسراییل وجود دارند که می‌توانند در تصمیمات دولت‌ها در رابطه با ایران موثر باشند.

وی ادامه داد: حال آن چیزی که آلمان دارد ما به ازای برقراری ارتباط با ایران مطرح می‌کند کمی پیچیده بوده و حتی خود آلمانی‌ها می‌دانند که پذیرش این موضوع برای ایران غیر ممکن خواهد بود. زیرا ایران حاضر نمی‌شود این بخش سیاست خود را خرج اهداف اقتصادی و ارتباطات بین المللی کند.

علی خرم در پاسخ به این سوالی که آیا محدودیت ها و پیش شرط‌های مطرح و رد صریح آنها توسط مقامات ایرانی، می‌تواند نقشه ارتباط ایران با آلمان را مخدوش کرده و مانع جدی برای قطع ارتباط شود، گفت: به احتمال زیاد ممکن است دسترسی ایران به تکنولوژی آلمانی با محدودیت مواجه شده و ارتباط اقتصادی و سیاسی با این کشور مسدود شود و ایران مجبور به جایگزینی ارتباط با دول دیگر شود.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: در ایران مذاکرات دیپلماتیک و اعتقاد و باور به آن وجود ندارد. اگر ما عادت کنیم تا از طریق مذاکرات دیپلماتیک به حل مسائل بپردازیم، خیلی از مسائل قابل حل خواهد بود. زیرا مسئله ی هسته ای با آن همه دشواری، توانست از طریق مذاکرات معقول دیپلماتیک حل شود. البته شایان ذکر است که ما باید بپذیریم که مذاکرات در شرایط برد برد انجام شده و بده بستان سیاسی از جانب هردو طرف باشد. حتی دکتر حسن روحانی پس از مساله برجام، مطرح کردند که برجام های دیگر هم وجود دارد.

وی تاکید کرد: ارتباط با آلمان و دیگر کشورها موضوع لاینجلی نمی‌باشد. بلکه با نشست حضوری و بررسی مسائل و توضیح قابل قبول می‌توان ارتباطات سیاسی و اقتصادی را گسترش داده و مشکلات را با باور به مذاکرات دیپلماتیک حل کرد. نشست‌ها و برخاست‌های دیپلماتیک در مدت زمان قابل قبولی می‌تواند بسیار موثر باشد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در ایران مذاکرات دیپلماتیک وجود دارد اما باور و اعتقاد به این مذاکرات صریحا مطرح نیست. البته نمی‌توان از تمام مذاکرات نتیجه مثبت و قابل حلی را انتظار داشت اما میتوان یک نتیجه توجیهی را از آن مشاهده کرد.

وی افزود: مثلا در ارتباط با  آلمان می‌توان با مذاکرات متعدد دیپلماتیک، موارد ابهام آمیز را حل کرده و مشکلات و انتظارات لاینحل را بررسی و توجیه نمود، حتی اگر منجر به ارتباطات گسترده نشود.

وی در پایان تاکید داشت: که در مذاکرات دیپلماتیک، شرایط برد برد مطرح است و نباید فقط برای امتیازگیری در مذاکرات وارد شد.