آمار تولید علم ایران در ابتدای ۲۰۱۶

بنیانگذار پایگاه استنادی جهان اسلام جدیدترین آمار تولید علم ایران را در سال ۲۰۱۶ بر اساس مستندات پایگاه استنادی اسکوپوس اعلام کرد.

دکتر جعفر مهراد در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: پایگاه استنادی اسکوپوس دومین نظام استنادی جهان است. این پایگاه ده ها میلیون چکیده از بیش از ۵ هزار ناشر بین المللی را تحت پوشش خود دارد. در این پایگاه علاوه بر نمایه سازی استنادی مقالات علمی، صفحات وب و پروانه های ثبت اختراعات نیز کنترل می شود.

وی گفت: در پایگاه استنادی اسکوپوس امکان جستجوی موضوعی وجود دارد. جستجو در محدوده سالی، نوع مدرک و محدوده موضوعی نیز امکان پذیر است. به خاطر ویژگی هایی  که این پایگاه برای دسترسی به عناصر تولیدات علمی در دسترس کاربران قرار می دهد از جذابیت خاصی برخوردار است.

مهراد افزود: جمهوری اسلامی ایران در این پایگاه موقعیت مناسبی در اختیار دارد. از این طریق است که رشد تولیدات علمی کشور محاسبه و با سایر کشورها مورد مقایسه قرار می گیرد.

وی یادآور شد: اکنون درست چهار ماه از سال میلادی ۲۰۱۶ سپری شده است و به خاطر این است که اسکوپوس هر روز روزآمدسازی می شود از این نظر به داده و اطلاعات این پایگاه  می توان درصد بالایی اطمینان کرد.

رئیس گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز اظهار داشت: در این بازه چهار ماه اول سال ۲۰۱۶ میلادی تعداد مدارکی که از ایران و دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی آن در این پایگاه به ثبت رسیده است به ۱۴ هزار و ۷۱۷ مدرک می رسد.

وی گفت: از کل تعداد ۱۴ هزار و ۷۱۷ مدرک تعداد ۱۲ هزار و ۶۸۸ مدرک به مقاله های علمی منتشره در مجلات معتبر بین المللی اختصاص دارد و تعداد ۹۶۱ مقاله نیز زیر چاپ است و بقیه به مطالب مروری و مقاله های همایش ها و نامه ها مربوط می شود.

مهراد خاطرنشان کرد: با احتساب بازه زمانی مورد بحث کل مدارک ایران در نظام استنادی اسکوپوس در طی سال های گذشته به ۳۵۵ هزار و ۱۹۶ مدرک بالغ می شود . بر حسب سال به ویژه از ۲۰۰۷ میلادی که هر سال به  طور پیوسته بر تعداد تولیدات علمی ایران افزوده شده نتایج زیر در این جدول قابل مشاهده است.

سال	تعداد مدرک
۲۰۱۶	۱۴ هزار و ۷۱۷
۲۰۱۵	۴۰ هزار و ۵۵۶
۲۰۱۴	۴۳ هزار و ۴۰۶
۲۰۱۳	۴۱ هزار و ۳۳۸
۲۰۱۲	۴۰ هزار و ۴۵۳
۲۰۱۱	۳۹ هزار و ۳۴۹
۲۰۱۰	۲۹ هزار و ۳۶۶
۲۰۰۹	۲۴ هزار و ۶۳
۲۰۰۸	۱۹ هزار و ۴۹۲
۲۰۰۷	۱۵ هزار و ۲۴

وی اضافه کرد: آمار سال ۲۰۱۵ میلادی که به ۴۰ هزار و ۵۵۶ مدرک رسیده است، طی ماه های آینده پس از آنکه نمایه سازی نشریات تکمیل می شود کامل تر خواهد شد. تعدادی از مجلات تاخیر انتشار دارند و برخی نیز دیرتر به دست اسکوپوس می رسد.

استاد دانشگاه شیراز گفت: با وجود این در سال ۲۰۱۵ میلادی فریدون عزیزی با تولید ۸۴ اثر از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و مسعود صلواتی نیاسری از دانشگاه کاشان با تولید ۸۲ اثر ثبت شده در اسکوپوس پرتولیدترین پژوهشگران دانشگاه ها و موسسات پژوهشی کشور به حساب می آیند.

پرکارترین رشته های دانشگاهی در تولید علم به ترتیب عبارت است از:

رشته دانشگاهی	تعداد مدرک
پزشکی	۱۰ هزار و ۵۳۷
مهندسی	۹ هزار و ۷۰۵
شیمی	۶ هزار و ۵۳
فیزیک و نجوم	۵ هزار و ۷۳۴
علم مواد	۵ هزار و ۶۳۶

وی گفت: از کل ۴۰ هزار و ۵۵۶ مدرک تولید شده در سال ۲۰۱۵ میلادی تنها تعداد ۳۵ هزار و ۴۳۱ مورد به مقالات علمی تعلق دارد.

مهراد افزود: تعداد دانشگاه های دولتی و خصوصی ایران طبق آمارهای جدید به ۲ هزار و ۶۰۰ موسسه می رسد. در این بین بعضی نسبت به بعضی دیگر در تولید علم سهم بیشتری دارند. پنج موسسه ای که به ترتیب رتبه های یک تا پنجم تولید علم کشور را به خود اختصاص داده است به این ترتیب است:

نام دانشگاه	تعداد مدرک
دانشگاه آزاد اسلامی	۴ هزار و ۴۲۲
دانشگاه تهران	۳ هزار و ۴۹۴
دانشگاه علوم پزشکی تهران	۳ هزار و ۳۵۸
دانشگاه صنعتی امیرکبیر	۱ هزار و ۸۹۴
دانشگاه تربیت مدرس	۱ هزار و ۸۴۲

وی خاطرنشان کرد: استادان پژوهشگر دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی کشور با مشارکت همکاران خود از داخل و خارج کشور تلاش می کنند تا در پیشرفت های علمی کشور نقش مهمی را ایفا کنند.

مهراد افزود: مثلا از فریدون عزیزی تعداد ۷۹۵ مدرک در اسکوپوس به ثبت رسیده است. این آثار توسط بیش از ۱۵۰ نویسنده همکار تولید شده و به عبارتی به ۷۹۵ مدرک فریدون عزیزی ۷۱۳۷ مدرک استناد کرده اند. تعداد استنادهای فریدون عزیزی به ۱۰۵۸ استناد می رسد. عمده موضوعاتی که عزیزی تحقیق و پژوهش کرده شامل پزشکی و بیوشیمی و ژنتیک و بیولوژی مولکولی است. شاخص H این پژوهشگر پرکار ۴۸ است.

وی خاطرنشان کرد: مسعود صلواتی نیاسری که حوزه تخصصی این استاد پژوهشگر  علم نانو و فناوری نانو است تاکنون تعداد ۵۹۷ اثر از وی در اسکوپوس نمایه سازی شده است. آثار این پژوهشگر توسط ۵۱۲۸ مدرک مورد استفاده قرار گرفته و تعداد استنادها در کل به ۱۰۶۲۴ مورد بالغ می شود. شاخص H صلواتی نیاسری ۵۱ است.

بنیانگذار پایگاه استنادی جهان اسلام گفت: باید به این نکته اشاره کرد که پایگاه اسکوپوس گرچه خود در سال ۲۰۰۴ میلادی توسط بنگاه انتشاراتی الزویر در هلند تاسیس شده اما نمایه سازی آثار علمی را به گذشته های دور برده و از سال ۱۸۷۷ تولیدات علمی دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی کشورها را تحلیل استنادی می کند. بر این اساس تعداد تولیدات علمی ایران در سال ۱۸۷۷ تنها دو مورد ثبت و گزارش شده است.