جیبوتی دقیقاً کجاست؟

فرارو- ساعت 2 بعد از ظهر در کشور کوچک جیبوتی در قارۀ آفریقا، همه چیز متوقف می‌شود. وقتی که خورشید سوزان به وسط آسمان می‌رسید، به غیر از چند نفری که شاید در سایۀ پیاده‌رو مشغول قات زدن شوند، بقیه به خانه‌هایشان می‌روند. در این گرمای غیرقابل تحمل، تصور می‌کنید که این کشور که تقریباً به اندازۀ نیوجرسی است، لاجرم باید کشوری فراموش شده باشد. با این وجود، ثبات خاموش در این کشور شاخ آفریقا که تنها 875000 نفر جمعیت دارد، آن را به مرکز تجمع ابرقدرتها بدل کرده است.
 
به گزارش فرارو به نقل از اکونومیست، پرچم آمریکا در کنار باندی که هواپیماهای نظامی و مسافربری فرود می‌آیند، افراشته شده است: اینجا کمپ لمونیر، تنها پایگاه نظامی دائمی آمریکا در آفریقا است که 4500 نیروی ارتش و پیمانکار امنیتی در آن حضور دارند و علیه القاعده در یمن و الشباب در سومالی عملیات انجام می‌دهند. این پایگاه که آمریکا برای آن سالانه 60 میلیون دلار اجاره می‌دهد، با فرودگاه بین‌المللی باند مشترک دارد. اگرچه پس از سقوط یک پهپاد در مناطق مسکونی اطراف در سال 2011، پرواز پهپادها به محلی در 15 کیلومتری اینجا منتقل شده است.

 
جیبوتی همچنین میزبان بزرگترین حضور نظامی فرانسه در خارج از مرزهایش است (این کشور طبق توافقی موظف به دفاع از مستعمرۀ سابق خود شده است)؛ تنها پایگاه خارجی ژاپن نیز در جیبوتی است؛ و سربازان اسپانیایی و آلمانی عضو نیروهای ضد دزدی دریایی اتحادیۀ اروپایی نیز در اینجا هستند و در هتلهای لوکس کمپینسکی و شرایتون حضور دارند. گفته می‌شود که سعودی‌ها، هندی‌ها و روسها نیز علاقمند به ایجاد پایگاه در این کشور هستند.
 
همزمان، چین در حال ساخت اولین پایگاه برون مرزی خود در جیبوتی است که بناست برای آن اجاره‌ای 20 میلیون دلاری بپردازد. چین هدف از ایجاد این پایگاه را ایجاد یک مرکز لجستیکی برای عملیات ضد دزدان دریایی و تخلیۀ شهروندانش در شرایط اضطراری از مناطق خطرناکی نظیر یمن اعلام کرده است. اما برخی از مسئولان غربی از این هراس دارند که چین برنامه‌های بزرگتری در سر داشته باشد. اینکه در آینده کشورهای مختلف با منافع متفاوت از یک فضای شلوغ برای عملیاتشان استفاده کنند، شرایطی غریب را رقم خواهد زد.
 
اما، این کشور بیابانی کوچک می‌خواهد چیزی فراتر از زمین بازی ابرقدرتها باشد؛ این کشور به دنبال بدل شدن به یک دوبی یا سنگاپور در دروازۀ دریای سرخ و اقیانوس هند است. روبله جاما علی، رییس توسعۀ کسب و کار در سازمان بنادر و مناطق آزاد جیبوتی، می‌گوید: "ما به جز مکان مناسب، چیز دیگری نداریم." ف

قدان منابع طبیعی در جیبوتی ممکن است تصادفی باشد، اما موقعیت جغرافیایی آن که در میان اریتره، اتیوپی و سومالی واقع شده، اتفاقی نیست. فرانسه به دنبال بندری بود تا با عدن، مستعمرۀ بریتانیا در آن سوی دریای سرخ، رقابت کند. حالا این کشور، از آن زمان جذابتر هم شده است. حملات تروریستی 11 سپتامبر، ارتش آمریکا را به اینجا کشاند. همچنین دزدان دریایی سومالی، پای سربازان اتحادیۀ اروپا را به اینجا باز کردند. جنگ میان اتیوپی و اریتره که از سال 1998 تا 2000 جریان داشت، باعث شد تا اتیوپی دسترسی‌اش به بنادر همسایۀ کوچکتر را از دست بدهد. حالا، 90 درصد از واردات اتیوپی از جیبوتی صورت می‌گیرد، که 90 درصد از ترافیک بنادر آن را تشکیل می‌دهد.
 
رشد اقتصادی دو رقمی اتیوپی طی یک دهۀ گذشته، جیبوتی را هم بی‌نصیب نگذاشته است. پروژه‌های انرژی و زیرساختی به ارزش 9.5 میلیارد دلار، از جمله چهار بندر جدید، دو فرودگاه جدید و یک خط راه آهن به اتیوپی، در این کشور حال ساخت است. چندین طرح به ارزش 9.7 میلیارد دلار نیز منتظر تامین سرمایه هستند. برای اینکه بیشتر متوجه ابعاد این رشد شویم، بد نیست بدانید که تولید ناخالص ملی جیبوتی در سال 2014، تنها 1.6 میلیارد دلار بوده است.

 
چین بزرگترین سرمایه‌گذار در این کشور است که عمدۀ سرمایه‌گذاری خود را از طریق وامهای نرم انجام می‌دهند. مسئولان جیبوتی نمی‌گویند که چقدر به چین بدهکارند، اما هم صندوق بین‌المللی پول و بانک توسعۀ آفریقا نسبت به افزایش بدهی عمومی این کشور هشدار داده‌اند. پیش بینی‌ می‌شود که حجم این بدهی از 60.5 درصد تولید ناخالص ملی در سال 2014 به 80 درصد در سال 2017 برسد. الیاس موسی دواله، وزیر اقتصاد جیبوتی، اما نگران نیست: "چیزی که ما چین می‌گیریم، از هر آنچه که شرکای دیرین به ما می‌دهند، بسیار بیشتر است."
 
سود این رونق به جیب همه نرفته است. بنادر جیبوتی 70 درصد تولید ناخالص داخلی جیبوتی را تشکیل می‌دهند، اما تنها چند هزار شغل ایجاد کرده‌اند. سازمان ملل میزان بیکار در این کشور را 60 درصد تخمین می‌زند، در حالی که آقای دواله میزان بیکاری نصف این میزان عنوان می‌کند. درصد باسوادان این کشور حدود 45 درصد است. دولت از طریق سیستمهای حمایتی سنتی سعی در کاهش تاثیر بیکاری دارد؛ یک کارگر می‌تواند یک خانوادۀ گسترده را تامین کند. بنابراین دولت می‌تواند وفاداری مثلاً 30 نفر را، با استخدام یک بوروکرات بخرد.
 
اما مخالفت با دولت هنوز وجود دارد. چهره‌های اپوزیسیون مدعی هستند که پلیس 19 نفر را در جشنی مذهبی در دسامبر 2015 کشته است؛ دولت اما می‌گوید که تنها 7 نفر را کشته است. دولت این کشور، پروندۀ فسادی را علیه عبدالرحمان بوره، در انگلستان طرح کرد که دادگاه عالی بریتانیا در اوایل مارس آن را رد کرد. عبدالرحمان بوره، تاجر ثروتمندی است که دست راست اسماعیل عمر گوئله محسوب می‌شد، تا اینکه در ال 2011، حضور او در سومین انتخابات متوالی را به چالش کشید و مورد غضب رییس جمهور قرار گرفت.