میلانی: "تسویه حساب" رکورد اخراجی ها را می شکند

تهمينه ميلاني گفت:اگر فيلمي مانند «تسويه‌حساب» شرايط اكران داشته باشد، قطعا ركورد «اخراجي‌ها» را خواهد شكست. 

در اولين برنامه‌ي كانون فيلم معناگرا در سال 88 صبح امروز ـ 28 فروردين ماه ـ فيلم «سوپراستار» ساخته جديد تهمينه ميلاني به نمايش درآمد و پس از آن با حضور كارگردان، محمد نيك‌بين (تهيه‌كننده)، السا فيروزآذر و فتانه ملك‌محمدي (بازيگران)، وحيد اسلامي (منتقد) و عبدالله اسفندياري (مدير كانون فيلم معناگرا) در سينما «فرهنگ» مورد نقد و بررسي قرار گرفت.

تهمينه ميلاني در پاسخ به اينكه موضوع كودك درون در فيلم «سوپراستار» هم مطرح مي‌شود، گفت: مساله‌ي كودك درون و يا برخي مسايل ديگر روان‌شناسي مانند آن‌چه كه در «افسانه‌ي آه» هم مورد استفاده قرار گرفته است، موضوعاتي نيست كه تنها در يكي از فيلم‌هايم مورد توجه قرار بگيرند.
 
چنين مسايلي در همه فيلم‌هايم هست و همان‌طور كه شاهديم كودك درون جمشيد هاشم‌پور هم در فيلم «واكنش پنجم» بسيار فعال است. بنابراين چنين مسايلي به طور ناخودآگاه در فيلم‌هايم هست.

اين كارگردان با بيان اينكه تاكيدش در «سوپراستار» بيشتر برروي مسئله شهرت است، تصريح كرد: مي‌خواستم، بگويم كه شهرت با محبوبيت بسيار متفاوت است و علت آن‌كه عده‌اي پس از آن‌كه به شهرت مي‌رسند به سرعت از آن سقوط مي‌كنند، هم از همين مساله ناشي مي‌شود. چراكه براي حفظ اين موقعيت افراد بايد تلاش بسياري كنند تا علاوه بر شهرت در نزد مردم محبوب هم باشند.

او ادامه داد: «سوپراستار» درباره خودشيفتگي است و افرادي از اين دست در جامعه‌ي ما كم نيستند. اين قصه به تمامي اين افراد مي‌پردازد و سينما در آن به عنوان يك بك‌گراند انتخاب شده است و به هيچ عنوان قصد نداشته‌ام كه به خود سينما بپردازم. بلكه تنها به شخصيت معروفي پرداخته‌ام كه مي‌توانست فوتباليست، سياستمدار و يا حتي يك بچه پولدار تازه به دوران رسيده باشد. حرفم در اين فيلم اين بود كه خودشيفتگي اين افراد در نهايت موجب مي‌شود كه آن‌ها به خود و به اطرافيان خود صدمه وارد كنند.

تهمينه ميلاني در بخش ديگري از اين نشست و پس از آن‌كه السا فيروزآذر ورودش به سينما را براساس نسبت فاميلي‌اش با ميلاني دانست، گفت: هر كسي را كه دوست داشته باشم، به نوعي شخصيت ثابت فيلم‌هايم مي‌شود و اكنون هم فتانه ملك‌محمدي علي‌رغم آن‌كه با من نسبتي هم ندارد در چنين جايگاهي قرار دارد.

ميلاني در ادامه اين نشست و در پاسخ به شباهت «سوپراستار» با يك فيلم خارجي نيز عنوان كرد: چند روز پيش هم روزنامه «ايران» ثابت كرده بود كه اين فيلم از روي يك فيلم ايتاليايي ساخته شده و همين‌طور روزنامه «جهان اسلام» هم اين فيلم را به يك فيلم ديگر دنيا شبيه دانسته بود و در جاي ديگر هم اين فيلم را به يكي از آثار پولانسكي نسبت داده بودند. درحاليكه اين فيلم هيچ شباهتي به آن نداشت. درباره اين موارد بايد بگويم كه كل قصه‌هاي دنيا به ظاهر 10 تا بيشتر نيستند و تم اصلي همه آن‌ها به نوعي مربوط به يكي از اين 10 نوع مي‌شود. من به شخصه اين فيلم را از روي فيلم ديگري برنداشته‌ام.

كارگردان «آتش‌بس» در بخش ديگري از اين نشست به يادآوري جشنواره‌ي فيلم فجر پرداخت و گفت: در جشنواره فجر خدا را شكر كردم كه اين فيلم جايزه‌اي نگرفت. چراكه اگر جايزه مي‌گرفت، صحبت‌هايي كه مبني بر سفارشي بودن اين فيلم مطرح مي‌شود، شدت مي‌گرفت و حال آن‌كه من حوصله بحث با برخي افراد را نداشتم. 

به نظر مي‌رسد كه ورود به برخي حيطه‌ها از جمله حوزه معناگرايي، خاص عده‌اي محدود است و من حق ورود به آن را نداشته‌ام و حال هم كه وارد اين حيطه شده‌ام به سفارشي ساختن متهم مي‌شوم.
اين كارگردان همچنين عنوان كرد: به هنگام تدوين براي اين فيلم دو پايان در نظر گرفته بوديم و يكي از اين پايان‌ها، پايان خوشي بود كه با تماس «رها» با شخصيت اصلي فيلم رقم مي‌خورد، اين پايان ممكن بود كه تأثير به‌سزايي در فروش داشته باشد. چراكه به هرحال تماشاگران ما پايان خوش را خيلي دوست دارند.
 
اما من هرچه فكر كردم نتوانستم براي چندصد نفر مخاطب بيشتر، پايان فيلم خود را تغيير دهم. چراكه سينما براي من تجارت نيست البته فروش فيلم‌هايم اكثرا كم نيست. اما اين‌گونه هم نيست كه اين فروش انگيزه ما براي كار در سينما باشد چون علي‌رغم اين فروش‌ها، درآمد و هزينه‌هاي ما از طريق يك شركت معماري تأمين مي‌شود.

كارگردان «تسويه‌حساب» در بخش ديگري از اين نشست و در پاسخ به مطلبي كه جوياي علت برخي اعتراض‌ها و واكنش‌هاي منفي نسبت به اين فيلم شده بود، اظهار كرد: جامعه ما درحال گذار است و عده‌اي از اين خصلت‌ بنده كه حرف‌هايم را به راحتي مي‌زنم خوش‌شان نمي‌آيد. به هرحال ما در يك جامعه نيمه‌سنتي زندگي مي‌كنيم و در چنين شرايطي براي عده‌اي خوشايند نيست، اگر زني بخواهد حرف‌هايي كه ممكن است، به زعم عده‌اي غلط و نادرست به شمار مي‌رود را، مطرح كند.

او ادامه داد: شايد كم‌خطرترين فيلم من «سوپراستار» باشد. اما بعد از همين فيلم سردبيري در يكي از مجلات عنوان كرده بود كه كار اين خانم به جايي رسيده كه به زندگي خصوصي ما گير مي‌دهد و همان فرد موجي درست كرد كه نه تنها در جشنواره و پس از آن به مخالفت با بنده پرداختند.

ميلاني در ادامه صحبت‌هايش به نقدهاي ديگري كه در روزنامه‌ها و مجلات درباره اثر جديد او مطرح مي‌شود اشاره كرد و گفت: هركس اين قصه را به شيوه دلخواه خود مي‌بيند. نه آن‌گونه كه مدنظر بنده بوده است، به همين دليل نقدهاي مختلفي درباره اين اثر مي‌نويسند. اما در ميان اين نقدها گاه هيچ صحبتي از سينما و عوامل حرفه‌اي آن به ميان نمي‌آيد و تنها داستان اين فيلم مورد بررسي قرار مي‌گيرد. به هرحال من فكر مي‌كنم كه منتقدان ما هم بايد آگاه و باسواد باشند.

او ادامه داد: من هيچ‌گاه براي انتخابات رياست جمهوري جهت نگرفتم و عقايدم را اعلام نكردم. چراكه معتقدم ممكن است عده‌اي به پيروي از بنده به فردي خاص رأي بدهند و در آخر هم من اشتباه كرده باشم. من فكر مي‌كنم در مورد منتقدين نيز اين مسئله صدق مي‌كند و آن‌ها هنگامي كه نقد مي‌نويسند، بايد بدانند كه عده‌اي نقدهاي آن‌ها را مي‌خوانند و ممكن است بر اساس آن قضاوت كنند. پيش‌تر نيز اين مسئله را به منتقدان يادآوري كردم، اما در نهايت آن‌ها علاوه بر نقدهاي خود به فحاشي پرداختند و وضعيت بدتر هم شد. 

كارگردان «سوپراستار» در پاسخ به مطلبي كه در ارتباط با هم‌زماني اكران اين فيلم با«اخراجي‌ها» مطرح شده بود، گفت: فروش «اخراجي‌ها» به يك پديده تبديل شده و اين مسئله اشكالي هم ندارد. طبيعتا من هم اگر اين نوع فيلم را دوست داشتم، به سراغ ساخت آن مي‌رفتم. البته نكته‌ي ديگري هم كه در اين ميان مطرح است، آن‌ است كه به بنده مطمئنا اجازه نمي‌دادند كه به سراغ اين نوع شوخي‌ها بروم.

او ادامه داد: به هرحال فروش «اخراجي‌ها» نه تنها به «سوپراستار» بلكه به دو فيلم ديگر درحال اكران هم صدمه بسياري وارد كرد. 

درحال حاضر در سينما «آزادي» علي‌رغم تعداد بالاي سالن‌هاي آن سينما، در بسياري موارد سانس ما را به فيلم «اخراجي‌ها» اختصاص مي‌دهند، ‌آن‌هم در شرايطي كه مخاطبان«سوپراستار» تعدادي هستند كه مي‌توانند سالن را پُر كنند. اين‌گونه مسايل ضربه بسياري به ما زده و در شهرستان‌ها هم اوضاع به همين منوال است. اين مسئله تا جايي پيش رفت كه من حتي در گفت‌وگوي راديويي از مردم خواستم كه اگر در سينمايي شاهد چنين برخوردي بودند، اين موضوع را به ما اطلاع بدهند.

تهمينه‌ميلاني در بخش ديگري از اين نشست اذعان داشت: زمانيكه فيلم «سوپراستار» را مي‌ساختم، نمي‌دانستم كه اين فيلم در حوزه معناگرا قرار مي‌گيرد. بلكه تنها قصد داشتم، آن‌چه را كه فكر مي‌كنم درست است به تصوير بكشم. اكنون هم به نظرم «سوپراستار» فيلم خوبي است كه در جست‌وجوي معناي ديگري از زندگي است، حال آن‌كه معناگراست يا نه را به درستي نمي‌دانم.

اين كارگردان سينما گفت: من اين فيلم را با قلبم ساختم،اما تحت فشار هم بودم. حوزه مورد علاقه بنده‌ي حوزه زنان و به ويژه زنان طبقه متوسط است و همين الآن با قطعيت اعلام مي‌كنم كه اگر فيلمي مانند «تسويه‌حساب» شرايط اكران داشته باشد، قطعا ركورد «اخراجي‌ها» را خواهد شكست. لذا شرايط هم در اين ميان مهم است به عبارت ديگر رييس سمبوليك و قدرت تصميم‌گيرنده سينما در اين شرايط نقش به‌سزايي دارد. در شرايطي كه اجازه نمي‌دهند من فيلم دلخواه خود را بسازم، به ناچار سراغ موضوعات ديگر مي‌روم و سعي مي‌كنم از ميان موضوعاتي كه دوست دارم آن‌هايي را بسازم كه شرايط ساخت آن‌ها وجود دارد. بنابراين اگر شرايط ايده‌آل بود حتي ممكن بود كه من پس از «افسانه آه»، يك فيلسوف، كارگردان مي‌شدم.

ميلاني در بخش ديگري از اين نشست هم به صراحت اعلام كرد كه «رها» در «سوپراستار» به‌هيچ عنوان يك فرشته نيست و او يك دختر معمولي و پرورشگاهي است كه با اطلاع داشتن از بخشي از زندگي يك «سوپراستار» وارد زندگي او مي‌شود.

او ادامه داد: عده‌اي معتقدند كه نام «فرشته» براي اين دختر به اين دليل انتخاب شده كه او را داراي شخصيتي غيرزميني بكنيم. اما من از همين‌جا به تمام اين دوستان مي‌گويم كه نام زنان تمام فيلم‌هاي من «فرشته» است و دليلي ندارد كه به خاطر اين نوع نام‌گذاري چنين برداشتي شود.


ميلاني در بخش ديگري از اين نشست هم عنوان كرد: هيچ‌گاه در زندگي‌ام به هيچ ايسم و مكتبي وابسته نبوده‌ام و تنها در ذهن خود يك ايسم و جهان‌بيني خاص خود را دارم. اين‌كه زماني مرا فمينيست مي‌خواندند هم برگرفته از يكي از جريان‌هاي تندروي مذهبي بود. اما من بارها گفته‌ام كه فمينيست را هم تنها در حدي قبول دارم كه موجب پيشرفت و بهبود جامعه باشد.

او در عين‌حال خاطرنشان كرد: بهتر است كه سعي كنيم يكديگر را درك كنيم. چراكه در غيراين‌صورت با بي‌ادبي و فحاشي و انگ‌زدن نمي‌توانيم جامعه را رشد بدهيم. بضاعت من هم در اين ميان در همين حد است و نمي‌توانم به طور صددرصد آن‌چه را كه مخاطب مي‌خواهد در اختيار او قرار دهم و خصوصيت اثر هنري هم همين است و همه ما هنرمندان درحال تجربه هستيم.

تهمينه ميلاني در پايان صحبت‌هايش در اين نشست هم اظهار كرد: از گفت‌وگوي امروز بسيار لذت بردم و در مجموع هم اين شيوه را كه رودرروي هم مطالب را عنوان كنيم، بسيار دوست دارم. چراكه لازم است بحث‌ها سازنده و صادقانه باشند. گاه عده‌اي از دوستان از من مي‌پرسند كه علت انتخاب شهاب حسيني براي اين نقش چه بوده است پاسخ من به اين افراد اين است كه واقعا دانستن اين موارد و طرح چنين پرسش‌هايي چه اهميتي دارد بهتر نيست كه سوال‌هاي جدي‌ترين از يكديگر بپرسيم.

محمد نيك‌بين تهيه‌كننده اين فيلم هم در اين نشست مطرح كرد: اكثر تجربه‌هاي من با ميلاني بوده و كارهاي او به صورتي است كه مفهومي را در كليه فيلم‌ها دنبال مي‌كند و دغدغه‌هاي خاص از نظر اجتماعي و فلسفي پيگيري مي‌كند.

او ادامه داد: قصه‌پردازي ميلاني همواره به گونه‌اي بوده كه در كنار طرح اين مسايل، با مخاطب هم ارتباط برقرار مي‌كرده و هر دو قشر مخاطب عام و يا روشنفكر با فيلم‌هاي او ارتباط برقرار مي‌كنند. لذا همواره فيلم‌هايي كه ما ساخته‌ايم از نظر اقتصادي موفق بودند و اگرچه ركورد تاريخي سينما را نشكسته‌اند، اما به نوع خود فيلم‌هايي پرفروش بوده‌اند كه گاه پرفروش‌ترين فيلم سال و يا دوره خود بوده‌اند. به هرحال اين فروش نشانه آن است كه اين فيلم‌ها هم مخاطبان خاص خود را دارند و اتفاقا بسيار پربيننده هستند كه از نظر من اين موضوع به شيوه‌ي داستان‌گويي و پيشرفتي كه ميلاني در زمينه كارگرداني داشته است، برمي‌گردد.

تهيه‌كننده «سوپراستار» با اشاره به آنچه در مطبوعات مطرح مي‌شود، گفت: آن‌چه كه امروزه در مطبوعات مطرح مي‌شود و عد‌ه‌اي پيگير آن هستند، اين است كه اين فيلم به شكل سفارشي ساخته شده است. من واقعا نمي‌دانم كه مبناي اين تفكر كجاست؟ و برايم جاي سوال است كه اين مطالب به قصد تخريب عنوان مي‌شود و يا پايه و اساسي دارد. اما بايد بگويم كه براي گرفتن پروانه ساخت اين فيلم بيش از هفت‌ماه تلاش كرديم و در زمان ساخت هم براي استفاده از تسهيلاتي كه ديگران در هر فيلمي به آن دسترسي دارند، مشكلات متعددي را پشت سرگذاشتيم. حال اگر عده‌اي نام اين شيوه را سفارشي بودن مي‌گذارند، آن بحث ديگري است.

السا فيروزآذر يكي ديگر از بازيگران «سوپراستار» نيز درباره‌ي علت حضور مداومش در فيلم‌هاي تهمينه‌ ميلاني بيان كرد: يكي از دلايل برمي‌گردد به اينكه خواهرزاده خانم ميلاني هستم. به هرحال ورود به سينما بسيار سخت است و اين‌كه بخواهي در فيلم يك كارگردان معروف حضور داشته باشي كار را سخت‌تر هم مي‌كند.

فتانه ملك‌محمدي بازيگر ديگر اين فيلم هم اظهار داشت: احساس مي‌كنم كه همه شرايط اين فيلم، بسيار ايده‌آل بوده است و شايد ديگر هيچ‌گاه براي من شانس حضور در چنين شرايطي پيش نيايد و به همين دليل ادامه مسير برايم بسيار سخت‌تر شده است.

او همچنين عنوان كرد: به هنگام ساخته‌شدن اين فيلم استرس زيادي داشتم، اما سر صحنه همه عوامل حرفه‌اي بودند و درعين حال برخوردشان با يك آماتور بسيار خوب بود، به همين دليل دل خوشي از سينما دارم. 

عبدالله اسفندياري هم در اين نشست عنوان كرد: زماني‌كه ابراهيم حاتمي‌كيا فيلم «آژانس شيشه‌اي» را ساخت عده‌ي بسياري اعتراض كردند و آن را شبيه يكي از فيلم‌هاي خارجي دانستند. اما به نظر من روايت‌هاي داستاني ما در دنيا محدود است و حال اگر در چنين شرايطي كارگرداني توانست نمونه‌هاي موفق غربي را به گونه‌اي به كار گيرد كه با فرهنگ ما همخواني داشته باشد، بايد قلم و ذهن او را بوسيد. 

از سوي ديگر در دنيا بسياري از فيلم‌هاي خوب بوده‌اند كه به شيوه سفارشي ساخته شده‌اند. پس اين‌قدر از سفارشي‌بودن آثار نترسيم و سفارشي‌بودن را مانند فحش قلمداد نكنيم.