شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران کدامند؟

هر سال حدود 350 هزار نفر در ایران می میرند که علت مرگ 30هزار نفرشان سرطان است. بیماری ای که این روزها نامش را زیاد از زبان اطرافیانمان می شنویم اما وزارت بهداشت معتقد است اوضاع هنوز وخیم نشده و همین آمار سرطانی هم که داریم، از بیشتر کشورهای دنیا پایین تر است.

یک جا می رسد که سلول ها راهشان را از کل بدن جدا می کنند و تصمیم می گیرند نمیرند. مرگ برنامه ریزی شده، الگویی است که از زمان تولد هر سلول برای آن تعریف شده اما وقتی سرطان سر می رسد، سلول های خودمختار حاضر به مرگ نمی شوند و بدن با تجمع توده هایی رو به رو می شود که کم کم بقیه اعضا را هم درگیر می کنند. سرطان به همین سادگی تبدیل به یکی از پیچیده ترین و لاعلاج ترین بیماری های دنیا تبدیل می شود.

در ایران هم اگرچه سرطان این روزها خیلی ها را درگیر کرده است اما وزیر بهداشت می گوید آمار سرطان در ایران نسبت به اروپا و آمریکا 5 تا 6 برابر کمتر است.

چند نفر از سرطان می میرند؟
هر سال حدود 350 هزار نفر در ایران می میرند که علت مرگ 30هزار نفرشان سرطان است. بیماری ای که این روزها نامش را زیاد از زبان اطرافیانمان می شنویم اما وزارت بهداشت معتقد است اوضاع هنوز وخیم نشده و همین آمار سرطانی هم که داریم، از بیشتر کشورهای دنیا پایین تر است.

وزیر بهداشت می گوید افزایش سرطان در ایران نشان دهنده وخیم بودن شرایط سلامت در کشور نیست. اما دکتر اکبری رئیس انجمن سرطان کشور معتقد است روند رشد سرطان در ایران تند است و اگر کاری نکنیم، آمارهای داخلی مان از متوسط جهانی بالا می زند.

او مدتی قبل در مناظره ای که با معاون پژوهشی وزارت بهداشت داشت، گفت: «درست است که کل سرطان های ما از کشورهای غربی و حتی کشورهای منطقه کمتر است اما به هر حال روند رو به رشد ما از آن ها تندتر است. اگر ما نسبت به این موضوع حساسیت نشان ندهیم و خوب کار نکنیم ممکن است در چندین سال آینده ابتلا به سرطان در کشور ما بیشتر از دنیا شود.»

آمار دقیقی از تعداد مرگ هایی که از ابتدای امسال به دلیل ابتلا به سرطان رخ داده وجود ندارد. اما حافظه رسانه ها در یکی دو سال گذشته پر از مرگ چهره هایی است که نتوانسته اند حریف سرطان شوند. از مرتضی پاشایی 30ساله گرفته تا ایرج قادری 77ساله. از غلامحسین مظلومی، پیشکسوت فوتبال تا حسین معدنی مربی والیبال.

در جدول زیر می توانید برخی از مشاهیری را که از سال ۹۰ تاکنون به دلیل ابتلا به سرطان درگذشته اند، ببینید:

ردیف	نام	بیماری	سن فوت	تاریخ فوت
1	غلامحسین مظلومی- پیشکسوت فوتبال	سرطان معده	65 سال	28 آبان 93
2	مجید بهرامی- بازیگر تئاتر	سرطان خون	37سال	24 آبان 93
3	مرتضی پاشایی- خواننده پاپ	سرطان خون	30سال	23آبان 93
4	حسین معدنی- مربی والیبال	سرطان پانکراس	43سال	10مرداد 93
5	محمدرضا لطفی- نوازنده سه تار	سرطان استخوان	68سال	12اردیبهشت 93
6	سارا بنی‌صدر- بازیگر تئاتر عروسکی	نوع سرطان اعلام نشده	41 سال	7 شهریور 93
7	ماه گل مهر- بازیگر تئاتر	سرطان ریه	36سال	3اردیبهشت 93
8	مرتضی شکرانه- داور بین‌المللی فوتسال	سرطان معده	40 سال	9 شهریور 93
9	محمود استادمحمد- کارگردان تئاتر	سرطان کبد	63سال	3مرداد 92
10	فهیمه رحیمی- نویسنده	سرطان معده	61سال	28خرداد 92
11	پروین میکده- بازیگر	سرطان کبد	78سال	19 اسفند 92
12	ناصر فروغ جعفری- بازیگر	سرطان خون	63سال	17مهر 92
13	ایرج قادری- کارگردان	سرطان ریه	77سال	17اردیبهشت 91
14	ناصر حجازی- پیشکسوت فوتبال	سرطان ریه	62سال	2خرداد 90
15	بابک معصومی- بازیکن فوتسال	سرطان خون	39سال	19مرداد 90

سرطان واقعا در ایران کم است؟
سرطان در ایران کمتر از 10درصد مرگ و میرها را باعث می شود و این در حالی است که به گواه آمارهای موسسه تحقیقات سرطان بریتانیا، یک هشتم از مرگ های کل دنیا، یعنی 12.5 درصدشان به دلیل سرطان رخ می دهد. از این جهت ایران شاید کشوری باشد که «بروز» سرطان (یعنی نمونه های جدید ابتلا به این بیماری در سال) در آن پایین است اما «شیوع» این بیماری (یعنی میزان موارد جدید و قدیمی مبتلا به این بیماری) بالا است.

دکتر ملک زاده، معاون پژوهشی وزارت بهداشت معتقد است: «بروز و شیوع با یکدیگر متفاوت است، بروز سرطان در ایران نسبت به کشورهای غربی گاهی به یک پنجم و یا یک ششم می رسد یعنی آن ها قریب به 5-6 برابر ما اغلب سرطان ها را دارند. اما آن ها توانسته اند با تجربه 50 ساله خود کاری کنند که روند رو به رشد سرطان را کند کنند و حتی به نزول برسانند، اما ما این کار را نکردیم.»

آن طور که دکتر ملک زاده می گوید، آمارهای منتشر شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، نشان می دهد که شیوع سرطان در ایران در سال 2013به ازای هر 100 هزار نفر، 134 نفر است و این در حالی است که آمار متوسط ابتلا به سرطان در همه کشورهای دنیا به ازای هر 100 هزار نفر 188 نفر است. اما از آنجایی که سرطان بیماری افراد مسن است و امید به زندگی در ایران در حال بالا رفتن است، بروز سرطان بیشتر به چشم می آید.

 چه سرطانی کجا شایع است؟
طبق آخرین گزارش سالانه از آمار سرطان (که البته مربوط به سال ۸۸ است) سرطان پستان در زنان ایرانی رتبه اول و سرطان معده در مردان در رده بالاتر سرطان‎های مردانه قرار دارد. سرطان پستان با شیوع 10 تا 15 درصدی اش در حالی 40 هزار زن ایرانی را درگیر کرده که این رقم برای زنان دیگر نقاط جهان 2 تا 2.5 درصد است. حتی مدتی قبل وزارت بهداشت آماری منتشر کرد که نشان می داد سن متوسط مراجعه کنندگان مبتلا به سرطان پستان حدود 10سال کمتر از دیگر کشورها است.

به جز این ها، سرطان معده، پوست، روده بزرگ، خون، ریه، مری، استخوان، اعصاب مركزی و غدد لنفاوی هم از رایج‌ترین سرطان‌ها در میان ایرانی ها هستند. البته توزیع این سرطان ها در مناطق مختلف کشور متفاوت است. در شمال ایران سرطان‌های گوارشی به خصوص سرطان معده و مری، بیش از سرطان‌های دیگر شایع است. آنقدر که در گیلان در 50 سال گذشته شیوع آن 3برابر شده است. در مركز و جنوب كشور سرطان معده زیاد است و بعد از آن، سرطان‌های استخوان، خون و پروستات قرار دارند.

سرطان روده که معمولا در افراد بالای 50 سال دیده می‌شود، در ایران مردان زیر 50 سال زیادی را درگیر می کند و سرطان پروستات، به عنوان یکی از پرتلفات ترین سرطان های مردان ایرانی، هر سال 33درصد از جمعیت را مبتلا می‌کند.

چرا سرطان می گیریم؟
معاون پژوهشی وزارت علوم می گوید که عوامل شیوع سرطان در ایران، مصرف دخانیات و از آن مهم تر تریاک است. مصرف غذاهای خیلی شور، مصرف نکردن سبزیجات و میوه ها، مصرف نکردن آجیل، تنبلی و ورزش نکردن، چاقی و پرخوری و برخی عفونت های ویروسی و میکروبی هم در رده های بعدی قرار دارند.

اما گمانه زنی های درباره دلایل رشد سرطان در ایران به همین جا ختم نمی شود. هر معضلی که این روزها جامعه را درگیر می کند، می تواند علت سرطان لقب بگیرد. از پیر شدن هرم جمعیتی و مصرف پالم گرفته تا بنزین پتروشیمی و پارازیت ها که حالا بهانه یک مجادله بی پایان شده اند. در این جدول تعدادی از عوامل تهدید کننده سلامت ایرانی ها و برخی از اظهارات کارشناسان را درباره آنها می خوانید:

ردیف	عامل سرطان‌زا	اظهارنظرها
1	آلودگی هوا و ذرات معلق	محمدرضا قوام نصیری، رئیس  انجمن رادیوتراپی و آنکولوژی: سرطان خون در بین کودکان به دلیل آلودگی هوا شایع شده است. محمد حسین قربانی سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس: از تبعات آلودگی هوا در تهران این است که 30 درصد نوزادان متولد شده درپایتخت به بیماری‌های گوارشی و آسم مبتلاهستند. دکتر اسماعیل اکبری رئیس مرکز تحقیقات سرطان: تاکنون جرات بیان اثرات مضر آلودگی هوا بر بروز سرطان را نداشتیم ولی مطالعات انجام شده در دنیا نشان می‌دهد که آلودگی هوا و ذرات معلق در بروز سرطان موثر است.
2	پارازیت	هاشمی، وزیر بهداشت: مستندات علمی برای سرطان‌زا بودن پارازیت وجود ندارد که بدانیم باعث سرطان می‌شود یا خیر اما آن چیزی که مشخص است، این است که پارازیت خوب نیست و برای سلامت انسان مضر است.  سعید متصدی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست: بحث سرطانزا بودن پارازیت ها بارها مورد بررسی قرار گرفته است و احتمال بروز این بیماری به علت تاثیر پارازیت ها در انسان وجود دارد.
3	بنزین پتروشیمی	رشیدی رئیس مرکز ملی هوا و اقلیم محیط زیست: حلال‌های صنعتی پتروشیمی‌ها سرطان‌زا است. عباس کاظمی معاون وزیر نفت: یکی از دلایل افزایش سرطان در کلانشهرهای کشور عرضه بنزین پتروشیمی‌ها است.
4	پالم	رسول خضری عضو هیات رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس: پالم دارای اسید چرب اشباع شده است و همین عامل منجر به شیوع سرطان‌های مختلف بین افراد می‌شود. رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو: روغن پالم آسیب زا است و به بروز سرطان کمک می کند.
5	آلودگی غذایی	محسن مروتی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی: میوه‌های آلوده به سموم، باعث بروز سرطان‌ و ناباروری می شوند. دهقانی، نماینده سابق مجلس: محصولات کشاورزی به دلیل استفاده از سموم شیمیایی زیاد، سرطان‌زا شده‌اند و هرسال 70 تا 90 هزار بیمار به آمار سرطانی‌های کشور اضافه می‌شوند که یک سوم آنها از این بیماری می‌میرند. این در حالی است که 30درصد از بیماران سرطانی بر اثر محصولات کشاورزی مسموم دچار این بیماری شده اند و ایران را در اولین رتبه سرطان معده در جهان قرار داده اند. شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس: کودهای شیمیایی و سمومی که در تولید محصولات کشاورزی بکار می‌رود به دلیل ماندگاری بالا از عوامل بروز سرطان بین افراد جامعه است.
6	مصرف دخانیات	هومان نارنجی ها پژوهشگر حوزه ی اعتیاد: سم های موجود در ترکیب سیگار عامل سرطان زایی بویژه در قسمت ریه و کانال های گوارشی افراد معتاد به این ماده ی دخانی است. دکتر ملک زاده معاون پژوهشی وزارت بهداشت: یکی از عوامل شیوع سرطان در ایران، مصرف دخانیات و از آن مهم تر تریاک است.
7	کم تحرکی	دکتر ملک زاده معاون پژوهشی وزارت بهداشت: تنبلی و ورزش نکردن، چاقی و پرخوری عامل مهمی در ابتلا به سرطان در ایران است. دکتر بهرام مفید، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی: کیفیت نگهدارنده های غذاهای آماده، آلودگی هوا، استرس و تحرک کم باعث افزایش سرطان در کشور شده است.