رونمایی از قدیمی ترین نسخه حافظ با پیام خاتمی و آواز ناظری

فرارو- مراسم رونمایی از قدیمی‌ترین نسخه‌ غزل‌های حافظ با تصحیح علی فردوسی روز دوشنبه، هفتم بهمن‌ماه در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد. 

در این مراسم، پیام سیدمحمد خاتمی رییس جمهوری پیشین ایران خوانده شد كه در آن آمده: حافظ نماد اندیشه، ایمان، ژرف‌نگری، بلند‌نظری و خدابینی ملت و جامعه‌ای است كه در طول تاریخ، با وجود مشكلات فراوان، همواره سرافراز مانده است و هیچ‌گاه از راه دشوار به سوی اعتلا و اعتبار و برخورداری معنوی و مادی منصرف و منحرف نشده است؛ هر چند كه در مقاطع مختلف ناامیدی‌هایی داشته است.
خاتمی در پیام خود افزوده است: بسیار خشنود می‌شوم كه در رونمایی نسخه‌ قدیم دیوان حافظ بزرگ حضور یابم و افتخار و ارادتم را به آن عارف، واصل و روشن‌بین اعلام و از دست‌اندركاران امر تقدیر كنم و متأسفم این توفیق نصیبم نشد، كه بدین وسیله ضمن معذرت‌خواهی، برای عزیزان توفیق روزافزون آرزو می‌كنم.

همچنین شهرام ناظری در سخنانی كوتاه گفت: ما كه شرایط قبلی را نداریم؛ باید به خودمان كلی برسیم تا بتوانیم یك بیت آواز بخوانیم. اگر قرار است برای حافظ كاری شود، حداقل كاری درخور او انجام شود.

شوالیه‌ آواز ایران یادآور شد: هرچند این‌جا هیچ كاری شایسته‌ هیچ چیزی انجام نمی‌شود؛ اما اگر آمادگی می‌داشتم، خیلی بهتر بود.

او سپس این شعر حافظ را برای حاضران به صورت آواز اجرا كرد: 

حاصل كارگه كون و مكان این همه نیست 
باده پیش آر كه اسباب جهان این همه نیست 
چند روزی كه در این مرحله مهلت داریم 
خوش بیاسای زمانی كه زمان این همه نیست

در این مراسم اصغر مهرآیین - رییس فرهنگسرای نیاوران -، حسن انوری، شهرداد میرزایی - مدیر نشر دیبایه (ناشر كتاب) - و علی هاشمی نیز سخنرانی كردند و فیلم صحبت‌های علی فردوسی پخش شد.

اهمیت نسخه تازه چیست؟

تفاوت نسخه هاى خطى موجود شعر حافظ از دشوارى هاى حافظ شناسى است و مبناى همه ديوان هاى تصحيح شده حافظ كه تا كنون منتشر شده اند، از جمله حافظ به تصحيح علامه قزوينى و دكتر پرويز ناتل خانلرى، نسخه هایى هستند كه سال ها پس از مرگ حافط مكتوب شده اند.

حافظ حدود ۷۹۲ هجرى قمرى رخت از اين سراى بركشيد اما قديمى ترين نسخه در دست شعرهاى او در سال هاى ۸۰۳، ۸۰۵ و ۸۱۳ هجرى قمرى، سال ها پس از مرگ او، مكتوب شده و بخش مهمى از تفاوت نسخه هاى ديوان حافظ در اشتباهات يا اعمال نظر آگاهانه يا ناآگاهانه كاتبانى ريشه دارد كه پس از مرگ حافظ شعرهاى او را نسخه نويسى كرده اند.

همه ۴۹ غزلى كه هفته گذشته به كوشش دكتر على فردوسى منتشر شد، احتمالا به‌جز ۴ يا ۵ غزل، در آخرين سال هاى زندگى حافظ مكتوب شده اند.

علا مرندى، كاتب اين مجموعه، با حافظ معاصر بوده و در شيراز زندگى مى كرده است.

در مجموعه مرندى شعرهایى نيز از سعدى و چند شاعر معاصر حافظ ثبت شده و ناشر در كنار نسخه حروف چينى شده شعرها، دستخط مرندى را نيز منتشر كرده است. نسخه مرندى به دليل نگاشته شدن به دوران حيات حافظ، پايه و مرجعى معتبر در تصحيح غزل هاى حافظ به شمار مى رود.

از جالب ترين نكته هاى نسخه مرندى ، علاوه بر قدمت آن، ضبط چند غزل با روايت هاى متفاوت است كه نظر حافظ شناسانى را تاييد مى كند كه ويراستارى مكرر حافظ را در شعرهاى خود از دلايل تفاوت نسخه هاى موجود مى دانند.

نسخه مرندى تا كنون با عنوان آلبوم شعرهاى فارسى در كتابخانه بادليان دانشگاه آكسفورد نگهدارى مى شد و هيچ يک از محققان و حافظ شناسان به وجود و ارزش آن پى نبرده بودند.

دكتر على فردوسى، پژوهشگر، استاد و مدير گروه تاريخ در دانشگاه نتردام ايالت كاليفرنياى آمريكا، كه اين نسخه را يافته و براى انتشار آماده كرده است، ثبت مرندى را از غزل هاى حافظ با تمامى نسخه هاى معتبر منتشر شده ديوان حافظ مقايسه و تفاوت ها را در پانوشت كتاب خود آورده است.