اختلاف داعش و القاعده

محمد ایرانی، سفیر پیشین ایران در اردن در یادداشتی نوشت:
خیلی ها این دو را یکی می دانند و آنها را یک مجموعه می بینند اما آنها تفاوت هایی دارند. جریان داعش گرچه از دل القاعده بیرون آمد اما رویکردی متفاوت نسبت به القاعده دارد.امروز رهبران این دو جریان تندرو تروریستی با هم اختلافات زیادی دارند.

اخیرا داعش اعلام كرده است كه نام خود را پس ازتشكيل خلافت تغییر داده است. از ابتدا اين گروه تروريستي هدفش را تحت عنوان شعار" دولت اسلامی عراق و شام" مطرح كرده بود. اما اخیرا اعلام داشته منظورش منبعد دولت نیست بلکه امارت یا همان خلافت است. همین امر یکی از موضوعات اختلافی داعش با القاعده است. بسیاری سوال مي كنند چه فرقي بين القاعده و داعش وجود دارد؟ خيلي ها این دو را يكي مي دانند و آنها را يك مجموعه مي بينند اما آنها تفاوت هايي دارند. جريان داعش گرچه از دل القاعده بیرون آمد اما رويكردي متفاوت نسبت به القاعده دارد.امروز رهبران این دو جریان تندرو تروریستی با هم اختلافات زیادی دارند. تفاوت اساسي القاعده با داعش به لحاظ فکری و عملیاتی را درچند محور میتوان اشاره داشت.

جریان القاعده به رهبری ایمن الظواهری در شرايط كنوني هدف اعلام شده اش را ترویج سلفی گری جهادی، مقابله مسلحانه با منافع غربیها وآمریکایی ها و حامیان آمریکایی ها در منطقه و البته حمایت از حقوق مسلمانان (که منظورش اهل سنت است) می داند و در شرایط کنونی در پی تشكيل حکومت یا دولت یا خلافت در یک محیط جغرافیایی نیست در حالی که داعش اعلام کرده كه در پي تشكيل خلافت اسلامي است ومحیط جغرافیایی آن را نیز اعلام کرده و هر قطعه زمینی را که متصرف شده در آن قوانین و احکام خاص خود را اجرا می کند. بنابراین داعش دنبال سرزمین، قلمرو و متصرفات است برای آن ها فرقی نمی کند از مناطق مربوط به مخالفان سوریه در شمال این کشور تصرف کند یا از دولت آقای مالکی در عراق.  داعش اخیرا نقشه يي را بر روي صفحات اجتماعي خود قرار داده كه محیط جغرافيايي مورد نظر خود را برای تشکیل امارت اسلامی ترسيم كرده است. این نقشه شامل بخش هایی از عراق و نواری كه شامل شهرهاي سني نشين استان های صلاح الین، بغداد، نینوا والانبار در غرب عراق است که امتداد آن اردن وکویت را هم در بر می گیرد وسوريه، لبنان و فلسطين را نیز شامل می شود. يكي از دلايلي كه كويت بر خلاف دیگر كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس از همان ابتدا با آمدن داعشی ها مخالف بود همين است. البته بقیه كشورهاي عربی مذکور ابتدا چندان مخالف داعش نبودند وآنرا تهدید قلمداد نمی کردند اما امروز بشدت نگران هستند.

تفاوت دیگر این دو جریان تکفیری به نوع تقابل آن ها با مخالفانشان بر می گردد. داعش در صدر اولویت باصطلاح جهادی خود برخورد حقد آمیز و کینه توزانه علیه شیعیان وحذف فیزیکی آنان وآنچه امتداد صفوی می نامد قرار داده در حالی که ایمن الظواهری اطلاعیه ای صادر کرده وسخن از شمولیت اسلام وفرقه های آن کرده واقدامات خشونت بار داعشی ها علیه شیعیان را اقدامی انحرافی ناشی از گم کردن دشمن دانسته است. از این بابت است که بسیاری معتقدند اندیشه حاکم برجریان داعش بر گرفته از رویکرد ابو مصعب الزرقاوی است که چندسال پیش در بمباران نیروهای آمریکایی در عراق کشته شد.

وی اولویت جهاد را در عراق ابتدا علیه شیعیان و حامیان ایران سپس علیه نیروهای اشغالگر غربی اعلام کرده بود. به هرحال هر دو جریان القاعده و داعش دیگری را متهم به خیانت می کنند. علاوه براین موارد نیروهای داعش تلاش زیادی بر اعمال خشونت های وحشیانه علیه دشمنان خود بویژه شیعیان وتعمد در کشتارهای بیرحمانه و دسته جمعی و اصرار بر نمایش وتبلیغ آن به منظور ایجاد خوف و هراس در دل سایرین دارند. بحث ديگر موضوع ساختار و عضوگيري داعش است كه بيشتر افراد اين گروه را اتباع غیر بومی وخارجي از كشورهاي مختلف جهان شكل مي دهند. بسیاری از فرماندهان داعش غیر عراقی و از مناطقی مانند چچن و یمن و عربستان هستند. داعش گرچه در عراق شکل گرفت ولی در سایه تحولات سوریه رشد کرد. رقیب آن ها در سوریه جبهة النصره است که البته وابسته به جریان القاعده وایمن الظواهری است.
  
داعش از زمان شكل گيري رسمي، همكاري نزديكي را در شمال سوریه اطراف حلب با القاعده و جبهة النصره داشت. اما اختلاف ميان اين دو گروه از زماني آغاز شد كه ايمن الظواهري رهبر القاعده فرمان داد تا داعش به عراق بازگردد و امور سوریه را به  النصره وا گذارد اما رهبر داعش ابوبکر البغدادی از اين موضوع سرپيچي كرد و اختلافات بالاگرفت. درپی آن داعش با جبهة النصره در سوريه درگير و نظامی رودر روي هم قرار گرفتند و چون النصره محلی بود و دست برتر را در صحنه نبرد داشت داعش را تا مرزهاي عراق عقب راند و این گروه را مجبور کرد تمامي مراكزي را كه در اختيار داشت  تحويل اين النصره دهد. از همان ابتدا النصره نسبت به تصرف قلمرو تحت نفوذ خود در شمال سوریه توسط داعشی ها اعتراض داشت.

 اما امروز قضایا تغییر کرده است. داعش پس از تصرف موصل و بخش هایی از غرب عراق و مرزهای سوریه با غنایم وتجهیزات نظامی بیشماری مجددا به سوریه بازگشته با این تفاوت که این بار جبهة النصره است که فرار را بر قرار ترجیح داده و موجب گردیده این جریان تکفیری تا عمق سوریه و دروازه های شهر دیرالزور در 130 کیلومتری مرز عراق پیشروی کند.