جشنواره برلین با طعم فست فود

فرارو- سه سال است که هنر آشپزی، خورد و خوراک، تغذیه و بازتاب آن در فیلم به یکی از بخش‌های اصلی برنامه‌های برلیناله تبدیل شده است. در این بخش، هم می‌توان از دیدن خوراک‌های رنگین حظ بصر برد و هم در آنها غذای روحی و فکری یافت.

برنامه‌ریزان جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم برلین (برلیناله‌)، دست به هر ابتکاری می‌زنند تا آن را از فستیوال‌های مشابه، به‌گونه‌ای "متفاوت" سازند. یکی از این ابتکارها، برجسته‌کردن هنر آشپزی و خورد و خوراک و تغذیه و بازتاب آن در فیلم است.
 
این بخش که با عنوان "بخش غذایی" از سه سال پیش راه‌اندازی شده، بین سینماگران و سینمادوستان خوش خوراک، محبوبیت خاصی یافته است: از دیدن خوراک‌های رنگارنگ در این فیلم‌ها هم می‌توان حظ بصر برد و هم در آن‌ها غذای روحی و فکری یافت. 

گذشته از آن، پس از نمایش هر فیلم، تماشاگران می‌توانند با صرف غذاهای گوناگونی که به همین مناسبت عرضه می‌شوند، دلی از عزا درآورند.

تغذیه‌ سیاسی

برلیناله، برلیناله نمی‌بود، اگر این بخش از برنامه‌ی جشنواره را هم با رنگ و لعاب سیاسی عرضه نمی‌کرد: ده فیلم سینمایی و مستند و چهار فیلم کوتاهی که در این رده به نمایش در می‌آیند، درستی ضرب‌المثل معروف "حقیقت، تلخ است" را زیر سؤال می‌برند و با شعار "حقیقت، گواراست" وارد میدان می‌شوند.

"گوارایی حقیقت" را می‌توان با دیدن اولین فیلم مستند به نام "غذا" که هنگام افتتاح این بخش در روز هشتم فوریه به نمایش در می‌آید، چشید. 

فیلم "غذا" که بر اساس کتاب پژوهشی پرفروش دو نویسنده‌ آمریکایی مایکل پولان و اریک اشلوسر تهیه شده، از رسوایی‌های روزمره‌ای که در رابطه با مواد غذایی در زمینه‌های گوناگون رخ می‌دهند، پرده برمی‌دارد. پس از نمایش فیلم که رابرت کنر آن را کارگردانی کرده، تماشاگران می‌توانند با نویسندگان کتاب به بحث و گفت‌وگو بپردازند.

مدیر جشنواره‌ی برلیناله، دیتر کسلیک جنبه‌های روشنگرانه‌ی فیلم "غذا" را این‌طور توضیح می‌دهد: «بالاخره در این باره‌ بحث می‌شود که مواد غذایی برای زندگی خیلی مهم است، در مورد این‌که هر روز در سراسر جهان مواد غذایی به سم آلوده می‌شوند، سفته‌بازی و دلالی و خرید و فروش‌های مجازی غلات صورت می‌گیرد و چگونگی به‌وجود آمدن فرهنگ و شیوه‌ی تولید و کشت تک‌ محصولی، هنوز برای بیشتر مردم روشن نیست.»

در پایان بحث، برای این‌که ناگواری این حقیقت‌ها کام تماشاگران را تلخ نکند، سرآشپز مشهور برلین، تیم راوه برای مهمانان غذاهای لذیذی که تمام مواد آن از هر جهت سالم و از نظر سیاسی هم قابل‌قبولند، سرو می‌کند.

حقیقت گوارا

"گوارایی حقیقت" در فیلم کمدی ـ رومانتیک "جشن غذا در ماه اوت" به‌گونه‌ای مطبوع‌تر به نمایش در آمده است. در این فیلم ایتالیایی، رابطه‌ی نه‌چندان صلح‌آمیز یک مادر حسود و پسر ۵۹ ساله‌اش تصویر می‌شود. 

هنر این "گُل‌پسر" در کباب کردن نوعی ماهی خلاصه می‌شود که با آن روزی، دل یک آشپز خوش برو روی لوکزامبورگی را می‌‌رباید ... این فیلم ساخته‌ کارگردان سرشناس ایتالیایی جیانی د گرگوریو است.

در فیلم کمدی "غذای مدیترانه‌ای" از کارگردان اسپانیایی، ژوآکیم اوریسترل رابطه‌ی سه‌نفره‌‌ای "از نوع دیگر"، محور ماجراهاست. در این فیلم که داستانش بین رختخواب و اجاق گاز اتفاق می‌افتد، پختن و خوردن غذاهای دریایی مثل صدف ونوسی و امثالهم، بار رابطه‌ها را منتقل می‌کنند. چاشنی‌هایی که به این غذاها زده‌اند، لذت‌آور و آرامش‌بخش هستند.

"اسلو فود" یا "فست فود"؟

خورد و خوراک در بسیاری از فیلم‌ها جایگاه ویژه‌ای داشته و دارد، از جمله در فیلم "استوماگو"، ساخته مارکوس ژورژه، کارگردان برزیلی"با آرامش از غذاخوردن لذت بردن"، یکی از شعارهای نهاد "اسلو فود" است که از نظر آرمانی با اهداف "بخش غذایی" برلیناله هم هم‌خوان است. گردهم‌آیی هزاران دهقان از سراسر جهان که این نهاد در سال پیش سامان داد، الهام‌بخش کارگردان مشهور ایتالیایی، ارمانو اولمی  شد تا فیلم مستند "مادر زمین" را بر اساس آن بسازد. اولمی، تهیه و تدوین این فیلم را طوری تنظیم کرد که اولین نمایش جهانی آن، در برلین‌ روی پرده‌ی سینما برود.

یکی دیگر از فیلم‌های "گوارای" بخش غذای برلیناله،‌ فیلم مستند فرانسوی "چنین نباید باشد. فرزندان ما، ما را محکوم خواهند ساخت" از کارگردان معروف فرانسوی، ژان پل ژاد، است. این فیلم نشان می‌دهد که بچه‌ها، بهترین کنش‌گران حمایت از محیط زیست هستند. آنها در فیلم با درک، زبان و شیوه‌ی بچگانه‌ خود برای بزرگسالان توضیح می‌دهند که چرا "فست فود" برای انسان، زمین، طبیعت و کهکشان زیان‌آور است و باید به جنبش "اسلو فود" پیوست که لذت، آگاهی و مسئولیت از شعارهای اصلی آن است.

روشنگری مؤثر

آیا این که روشنگری‌های خیرخواهانه در شیوه‌ی تغدیه‌ی "فست فودی" هزاران تماشاگر برنامه‌های متنوع برلیناله، تأثیر می‌گذارد، جای شک دارد. اغلب اینان در فرصت‌های کوتاه بین نمایش این و آن فیلم در این و آن سینما، میان راه به خوردن یک لقمه حاضری ("فست فود") بسنده می‌کنند.