جیره‌بندی آب در یک قدمی پایتخت

با افزایش دمای هوا و ورود به تابستان میزان مصرف آب در شهرها سیر صعودی یافته و وزارت نیرو هم اعلام کرده 517 شهر که 12 مورد آنها کلانشهرهایی مانند تهران، کرج و اصفهان است، با کمبود شدید منابع آبی مواجه شده اند. افت بی‌سابقه ذخایر آبی کشور به دلایل گوناگونی از جمله وقوع خشکسالی های مستمر و عدم رعایت الگوی مصرف باعث شده تا زنگ جیره بندی آب شهرها صدا درآید. تهران نیز هم اکنون در مرحله اعمال افت فشار آب است و در یک قدمی جیره بندی قرار دارد.
 
به گزارش مهر، یکی دو سالی می شود که مسئولان وزارت نیرو مرتبا درباره کمبود آب، افت ذخیره آبی سدها و وقوع خشکسالی های پی در پی در کشور سخن می گویند. آنها معتقدند عدم رعایت الگوی مصرف در بخش های شرب و کشاورزی و همچنین کاهش قابل توجه منابع آب سطحی کشور باعث شده تا ذخیره آب به ویژه در بخش شرب در معرض خطر جدی قرار بگیرد.
 
از سال گذشته نیز هشدارهای فراوانی توسط مسئولان وزارت نیرو درباره لزوم رعایت الگوی مصرف آب داده می شود. هشدارها به این صورت است که ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد و منابع آبی ان نیز نسبت به برخی کشورها به شدت پایین است.
 
هم اکنون تنها در نوار شمالی کشور می توان از وضعیت منابع آبی مطمئن بود اما در سایر مناطق کشور، الگوی مصرف باید در تمام طول سال از سوی مشترکان رعایت شود. در حال حاضر، به ویژه در مناطق وسیعی از مرکز کشور و نواحی جنوبی کمبود منابع آبی وجود دارد. در استان های کویری کشور مانند خراسان جنوبی و یزد نیز مسئله آب جدی تر است.
 
صدای بی آبی در 517 شهر
گفته می شود 517 شهر ایران که بیش از نیمی از کل شهرهای کشور را تشکیل می دهند در معرض تنش آبی و تهدید منابع آبی قرار گرفته اند و سطح آب رودخانه ها، منابع زیرزمینی، چاه ها و همچنین ذخیره سدها افت خطرناکی داشته است.
 
وزیر نیرو می گوید در حال حاضر کاهش شدیدی در میزان آب کشور اتفاق افتاده و نیمی از دشت های کشور نیز دچار بحران منابع آبی هستند. از اینرو مردم باید در این بخش یک نگاه جدی داشته باشند در غیر اینصورت بی آبی دامن همه را خواهد گرفت.
 
همچنین آبرسانی به 12 کلانشهر کشور نیز که در تنش آبی قرار دارد مورد توجه ویژه دولت است که از جمله این شهرها می توان به تهران، کرج، اصفهان و همدان اشاره کرد. به تازگی رئیس جمهور از مسئولان وزارت نیرو خواسته است تا تمام تلاش خود را برای جلوگیری از وقوع جیره بندی آب انجام دهند.
 
در عین حال، مسئولان وزارت نیرو می گویند در بخش هایی از کشور تقریبا در تمام طول سال محدودیت ها و جیره بندی آب اتفاق می افتد اما هدف این است که جیره بندی برنامه ریزی شده نداشته باشیم. همچنین عنوان شده است آبرسانی به 6 هزار روستا از طریق تانکر نیز در دستور کار قرار دارد.
 
شهر 8.5 میلیون نفری تهران نیز که در تابستان گذشته البته در بخش هایی از آن قطعی و افت فشار اب اتفاق افتاد این روزها در مرز جیره بندی و خطر قطعی آب قرار دارد. میزان مصرف روزانه آب در تهران با گرمتر شدن هوا به 3 میلیون و 100 هزارمترمکعب در روز رسیده است.
 
حداکثر مصرف روزانه آب تهران
مسئولان آبفای تهران حداکثر توان شبکه آبرسانی پایتخت را در هر روز تا 3 میلیون و 200 هزارمترمکعب اعلام کرده اند که در صورت ادامه روند مصرف آب توسط تهرانی ها و عدم رعایت الگوی مصرف، قطعا مردم در منازل خود با افت فشار اب و یا احتمالا قطعی موقتی مواجه خواهند شد.
 
هرچند وجود شبکه فرسوده آبرسانی در تهران که سالیان متمادی در دستور کار بازسازی قرار دارد خود دلیلی بر هدررفت آب شرب و در نتیجه بالا رفتن عدد میزان مصرف روزانه آب در تهران می شود، اما گفته می شود در تهران سرانه مصرف آب هر شهروند نسبت به متوسط 150 لیتر تا 230 لیتر است که باید در این بخش از سوی مردم یک بازنگری جدی صورت گیرد.
 
همچنین عدم وجود شبکه سراسری آبرسانی در تهران و اینکه نمی توان در مواقع اضطرار آب موجود در بخشی از شهر را به فوریت به بخش دیرگی انتقال داد نیز از مسائلی است که به معضلات شهر تهران در بخش آبرسانی افزوده است.
 
با این جال، از چند سال گذشته احداث پروژه قمر بنی هاشم برای ایجاد رینگ آبرسانی در پایتخت در دستور کار قرار دارد که با تکمیل این شبکه می توان در صورت نیاز آب را در کمترین فرصت زمانی به هر نقطه ای از شهر منتقل کرد.
 
از مسائل دیگر شهر تهران برداشت های غیرمجاز آب توسط دستگاه ها و شهرداری ها است. عنوان می شود در حال حاضر برای آبیاری فضای سبز شهر تهران از شبکه آب شرب پایتخت استفاده هایی می شود که این مسئله باعث بروز آلودگی در مناطقی نیز شده است؛ موضوعی که مسئولان شهرداری آن را رد کرده اند.
 
وجود چاه های غیرمجاز برداشت آب برای شرب و کشاورزی که از سالیان دور در برخی منازل و باغات میوه حفر شده اند نیز دلیلی دیگر بر افت سطح منابع زیرزمینی آب تهران است تا جایی که در مناطق جنوبی شهر، فرونشست دشت ها اتفاق افتاده است.
 
هشدارهایی که جدی گرفته نمی شود
متاسفانه با وجود هشدارهای مستمری که درباره خطر جیره بندی آب در تهران داده می شود، اما مشاهده می شود که برخی شهروندان هنوز این مسئله را جدی نگرفته اند و نسبت به آن بی توجه هستند. هنوز برخی مشغول شستشوی کوچه ها و آبیاری درختان هستند، برخی فقط با آب شرب سالم راضی به شستن خودروی خود می شوند و برخی دیگر نیز برای کاهش گرمای هوا، درب منازل خود را با آب می شویند!
 
مقامات آبفای تهران عنوان می کنند برای برخورد با مشترکانی که اقدام به مصرف بی رویه و غیرضرور آب می کنند، پشتوانه قوی قانونی ندارند اما به دنبال آن هستند. در حال حاضر، ذخیره آب سدهای تهران تعریفی ندارد و این وضعیت به ویژه در مورد سدهای لار و لتیان به عنوان تامین کننده آب سامانه شرق پایتخت؛ نامناسب تر است.
 
فرید ظهیری با اعلام اینکه تهران و کرج جزو 12 کلانشهری است که با وضعیت تنش آبی مواجه هستند گفت: تلاش می شود با مدیریت مصرف و توزیع بتوان تنش آبی موجود را برطرف کرد. البته مردم نیز باید کمک کنند تا به سمت قطعی آب و جیره بندی نرویم.
 
معاون نظارت بر بهره برداری آبفای تهران با تاکید بر لزوم اعمال مدیریت مصرف از سوی مشترکان و همچنین مدیریت در توزیع از سوی آبفا اظهارداشت: مردم باید بیشتر در جریان خطر بی ابی تهران قرار بگیرند.
 
ظهیری ادامه داد: در حال حاضر منابع مورد نیاز آب شرب تهران از طریق سدهای لار، لتیان، کرج و طالقان و همچنین برخی چاه های موجود تامین می شود. در سوم تیرماه امسال مجموع ذخیره آب سدهای تهران به 498 میلیون مترمکعب کاهش یافته است.
 
وضعیت ذخیره آب سدهای تهران
وی میزان ذخیره آب سد کرج را 141 میلیون مترمکعب، سد طالقان 208 میلیون مترمکعب، لار 78 میلیون مترمکعب و لتیان را نیز 69 میلیون مترمکعب اعلام کرد. این مقام مسئول در آبفای استان تهران ادامه داد: با وجود اینکه در سال 92 نیز وضعیت مناسبی به لحاظ بارش ها و ذخیره آبی نداشتیم اما ذخیره آب سدها به میزان 648 میلیون مترمکعب بوده است.
 
معاون نظارت بر بهره برداری آبفای استان تهران اظهارداشت: در حال حاضر با 23 درصد کاهش در منابع آب سطحی مواجه هستیم. در سال 90 میزان ذخیره آب سدهای تهران 856 میلیون مترمکعب بود که امروز به 498 میلیون مترمکعب رسیده است.
 
ظهیری تنش و محدودیت منابع آب را در تهران یک واقعیت دانست و تصریح کرد: در تهران به سمت اعمال مدیریت هیدرولیکی آب حرکت کرده ایم که فشارسنجی و مدیریت بر آن در این بخش انجام می شود.
 
به گفته وی، بخشی از شبکه آبرسانی تهران نیز در دست تعمیر است و بازدیدهای روزانه ای از وضعیت تاسیسات آبی به عمل می آید. این مقام مسئول در آبفای استان تهران می گوید برای جلوگیری از قطعی احتمالی و یا جیره بندی آب تمام تلاش صورت می گیرد تا بتوان تابستان را پشت سر گذاشت، با این حال مردم نیز باید رعایت الگوی مصرف آب را بنمایند.
 
این مقام مسئول در آبفای استان تهران تصریح کرد: در حال حاضر میزان مصرف روزانه اب شرب در تهران به 3 میلیون و 100 هزارمترمکعب رسیده است و شبکه آبرسانی قادر است روزانه تا نهایتا 3 میلیون و 200 هزارمترمکعب آبرسانی انجام دهد.
 
اعمال مدیریت فشار در مناطق مختلف پایتخت
به گفته ظهیری، برای ادامه مصرف آب تا بیش از 3 میلیون و 200 هزارمترمکعب در روز برای تهران قطعا با چالش ها و مشکلاتی مواجه خواهیم شد. هم اکنون برای اطمینان از اینکه بهترین کیفیت آب شرب به دست مردم می رسد 6 آزمایشگاه محلی و یک آزمایشگاه مرجع در حال فعالیت هستند.
 
معاون نظارت بر بهره برداری آبفای استان تهران گفت: همچنین برای اطمینان از اینکه کیفیت آب شهروندان افتی نداشته باشد، از طریق شبکه بهداشت نیز بررسی هایی صورت می گیرد. به صورت کلی، چالش بیشتر آبرسانی به پایتخت در حال حاضر مربوط به سامانه شرق و از طریق سدهای لار و لتیان است.
 
وی استفاده از تکنولوژی مدیریت مصرف و توزیع را از برنامه های جدید آبرسانی به پایتخت قلمداد کرد و افزود: در شرایط فعلی تنها مدیریت فشار آب انجام می شود و به سمت جیره بندی نرفته ایم. هم اکنون 12 شرکت در توزیع آب استان فعالیت دارند که 7 شرکت تنها در شهر تهران فعال است.