طرح حذف دلار و یورو از مبادلات تجاری ایران

باز هم زمزمه حذف «دلار» و «یورو» از مبادلات تجاری ایران شنیده می‌شود. این میراث به جا مانده از دولت‌های محمود احمدی‌نژاد دیروز در مجلس با طرح چندین باره جانی تازه گرفت. یکشنبه هفته جاری طرح اولیه حذف این دو ارز جهان‌شمول در کمیسیون برنامه و بودجه مطرح شد.

 موسی‌الرضا ثروتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت‌وگو با تسنیم از برنامه تدوین طرح قراردادها و پیمان‌های دوجانبه و چندجانبه پولی با دیگر کشورها برای حذف «دلار» و «یورو» از مبادلات پولی ایران با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس خبر داد و گفت: «در حال حاضر 47 کشور دنیا در چارچوب قراردادها و پیمان‌های دوجانبه و چندجانبه براساس واحد پول ملی مبادله می‌کنند. این طرح برای حذف «دلار» و «یورو» از مبادلات تجاری کشور با دیگر کشورهاست که در حال تهیه است.»

در سال 2000 میلادی وزرای اقتصاد کشورهای آسه‌آن+3 (کشورهای آسه‌آن به‌علاوه چین، ژاپن و کره‌جنوبی) در شهر «چیانگ مای» تایلند گردهم آمدند و به توافقی دست یافتند که منشأ تحولات عظیمی در حوزه ارزی جنوب‌شرقی آسیا شد؛ مصوبات این اجلاس در قالب «طرح چیانگ مای» یا CMI از سال 2000 تاکنون در این کشورها به اجرا در آمده است. یکی از مهم‌ترین مفاد «طرح چیانگ مای»، توسعه «پیمان‌های پولی دوجانبه» برای استفاده از پول‌های محلی در‌تجارت بین‌ کشورهای آسه‌آن+3 بود تا اثرات پول‌های پرقدرت جهانی مانند «دلار» و «یورو» در اقتصاد این کشورها کاهش یابد.

 درواقع مقاوم‌سازی سیستم تبادلات مالی خارجی این کشورها در اولویت قرار گرفت و روزبه‌روز توسعه یافت؛ به‌گونه‌ای که هم‌اکنون ادعا می‌شود که در جنوب شرقی آسیا ارز غالب وجود ندارد و از همه ارزها در تجارت استفاده می‌شود. این پیمان‌های پولی دوجانبه به دیگر کشورهای جهان نیز تسری یافت. همزمان با اخذ این تصمیم در ایران، گلوبال ریسرچ از برنامه دو کشور روسیه و چین برای حذف «دلار» از مبادلات تجاری خود خبر داد. به نوشته این پایگاه اینترنتی روسیه سعی دارد مبادلات تجاری خود را به «دلار» انجام ندهد و تجارت هیدروکربنی خود را در آینده به روبل و واحد‌های پولی کشورهای طرف معامله انجام دهد.

 مبادلات تجاری هیدروکربنی روسیه به حدود یک تریلیون «دلار» در سال می‌رسد. کشورهای دیگر، به خصوص کشورهای عضو گروه بریکس ممکن است به زودی با کنارگذاشتن معاملات انرژی به «دلار» به روسیه بپیوندند. این موضوع می‌تواند منجر به کاهش ده‌ها تریلیونی «دلار»های نفتی در سال شود و آسیبی مهم به اقتصاد آمریکا وارد کند. تولید ناخالص داخلی آمریکا حدود 17تریلیون‌ «دلار» است.  به علاوه، چین نیز جاده ابریشم را به‌عنوان یک مسیر تجاری جدید که آلمان، روسیه و چین را به هم می‌پیوندد مجددا بازگشایی خواهد کرد و امکان اتصال و توسعه بازارهای جدید در مسیر این جاده به خصوص در آسیای میانه را فراهم خواهد کرد.

بازگشایی جاده ابریشم در آسیای میانه موجب افزایش ثبات اقتصادی و سیاسی و در استان‌های غربی چین، موجب ایجاد حوزه‌های جدیدی از توسعه خواهد شد.  ژی جیپینگ، رییس‌جمهوری چین در جریان سفر خود به دویسبورگ آلمان یک رشته فعالیت‌های مربوط به دیپلماسی اقتصادی را آغاز کرد که مستقیما بر خلاف تلاش‌های گروه نئو محافظه‌کاران آمریکایی برای رویارویی جدید بین ناتو و روسیه است.  وی پیشنهاد کرد که آلمان و چین با استفاده از نقش دویسبورگ به‌عنوان بزرگ‌ترین بندر درون خشکی جهان و یکی از قطب‌های ترانزیتی تاریخی اروپا، برای ایجاد جاده ابریشم اقتصادی جدید که چین را به اروپا مرتبط می‌سازد، با یکدیگر همکاری کنند.

 آلمان به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا و چهارمین اقتصاد بزرگ جهان همانند یک آهن‌ربا دیگر شرکای تجاری اروپایی آلمان را به جاده ابریشم جدید جذب خواهد کرد. آنچه از این طریق عاید روسیه و چین می‌شود، موجب واردشدن زیانی شدید به واشنگتن خواهد شد.  به علاوه، کشورهای گروه بریکس، در حال آماده‌شدن برای به کارگیری یک واحد پولی جدید که متشکل از یک سبد از واحدهای پولی این کشورهاست، هستند تا در مبادلات تجاری بین‌المللی جایگزین «دلار» شود.