پرونده تفحص از زریبافان در چندقدمی انتشار

چند هفته دیگر مشخص خواهد شد که «مسعود زریبافان» و مدیران او در بنیاد شهید «افراد پاکدستی» بوده‌اند یا اینکه خبر تخلف‏های مالی گسترده در این سازمان صحت داشته؛ تخلف‌‏های مالی‌ای که در سال‌های گذشته موجی از نارضایتی در خانواده شهدا و ایثارگران به راه انداخت و در نهایت به تدوین گزارش تحقیق‌وتفحص از این بنیاد منتهی شد؛ گزارشی که به‌زودی نتایج آن در صحن علنی مجلس به گوش همگان خواهد رسید.

بیشترین محورهای تخلف در این گزارش تحقیق‌وتفحص به عملکرد بانک سه‌ساله «دی» بازمی‌گردد؛ بانکی که به‌یکباره از بنیاد شهید سربرآورد و خیلی سریع زمزمه‌هایی از اختلاس در آن به گوش رسید. اختلاس 15‌میلیاردتومانی که رییس بنیاد شهید آن را تنها شش‌میلیارد خواند و بعدتر هم، تمام مسوولیت آن را به دوش یک کارمند بازنشسته این بنیاد انداخت؛ اینکه آن کارمند بازنشسته‌ با جایی تبانی کرده و پول را به‌جای اینکه به حساب بنیاد بریزد، به حساب شخصی‌اش ریخته بود.  البته بعدتر امیر خجسته، رییس کمیته تحقیق‌وتفحص از بنیاد شهید اعلام کرد که «کشف اختلاس ۱۵‌میلیاردتومانی و حیف‌ومیل بیش از ۱۷۰‌میلیارد از دارایی‌های بانک دی در صرافی‌ها از دلایل اصلی تفحص بوده. این رقم از طرف صرافی‌های خاص به کشور امارات و شهر دوبی انتقال داده شده که در این رابطه تعدادی از افراد دستگیر شده‌ و عده‌ای دیگر به خارج از کشور فرار کرده‌اند.»

 کمتر می‌شود پیشنهاد تحقیق‌وتفحص از یک بانک به‌طور جداگانه تقدیم مجلس شود اما درخواست برای تفحص از «بانک دی» نخستین‌بار بهمن 91 به کمیسیون اقتصادی مجلس آمد و بعدتر در قالب تفحص از «بنیاد شهید» پیگیری شد. اختلاس در بانک دی و عدم پرداخت مطالبات جانبازان از عوامل اصلی تصویب کمیته تحقیق‌وتفحص از بنیاد شهید بود و حالا امیر خجسته، رییس این کمیته در گفت‌وگو با «شرق» می‌گوید: «بانک دی بیشترین تخلف مالی را در این گزارش داشته است.»

خجسته از بیان جزییات بیشتر سر باز می‌زند و به محدودیت‌های پیش‌روی کمیته تفحص از مجلس بر اساس آیین‌نامه داخلی اشاره دارد. او البته وعده می‌دهد که تمام یافته‌های این کمیته بی‌کم‌وکاست در صحن علنی مجلس قرائت شود. شفاف‌نبودن عملکرد مالی بنیاد شهید، عدم توجه کامل به ایثارگران و مشکلات مدیریتی از جمله دلایلی است که در این مدت 90 نماینده مجلس را برای تحقیق‌وتفحص از بنیاد شهید مصمم کرده است.

عدم حضور برخی نمایندگان در جلسه کمیته تفحص به خاطر تهدیدها
سال گذشته زریبافان، رییس پیشین بنیاد شهید در واکنش به‌تصویب طرح تحقیق‌وتفحص از این بنیاد گفته بود: «بنده به‌عنوان کسی که هم خودم پاک هستم و هم دستگاه و همکارانم، از هرگونه بررسی استقبال می‌کنم و هراسی از اینگونه بررسی‌ها ندارم»

اما پیگیری گفته‌های برخی نمایندگان در راهروهای مجلس نشان از آن دارد که بنیاد شهید تا پیش از تبدیل دولت و تغییر رییس، از هیچ تلاشی برای تهدید و ترغیب نمایندگان به خروج از کمیته تحقیق‌وتفحص برنداشته. حساسیت زیادی برای پیگیری امور تفحص به ریاست امیر خجسته وجود داشته و گویا تهدیدهای مستقیمی نیز در کار بوده. با این حال گزارش تفحص از بنیاد شهید مراحل پایانی تدوین را پشت‌سر می‌گذارد و به‌زودی به هیات‌رییسه مجلس تقدیم خواهد شد.

تهدید زریبافان در واکنش به پیگیری نمایندگان
زریبافان یک‌بار در واکنش به تفحص از بنیاد شهید گفته بود: «هر کسی هر تحقیقی که می‌خواهد بکند. قطعا پای کسانی ‌گیر می‌افتد که خودشان موضوع تحقیق‌وتفحص را دامن می‌زنند و روزی از مدیران بنیاد بوده و بزرگ‌ترین تخلفات را در بنیاد داشته‌ و به‌خاطر تخلف اخراج شده‌اند.»

پس از برخی سخنان زریبافان در صداوسیما، امیر خجسته، رییس کمیته تحقیق‌وتفحص در پاسخ به زریبافان گفت: «ایشان همواره اعلام می‌کند که در جریان تحقیق کمک می‌کند اما اکنون به نمایندگان تهمت می‌زند. این نخستین بار نبوده و در جریان تحقیق بارها با تهمت و افترا و تهدید برخی نمایندگان را از این کار منصرف کرده‌اند اما ما پیگیر خواهیم بود.»

گزارش تحقیق‌وتفحص از بنیاد شهید تقریبا نهایی شده و مراحل پایانی تدوین را پشت سر می‌گذارد. اما برخی نگرانی‌ها همچنان درباره قرائت‌نشدن برخی از موارد و بندهای این گزارش وجود دارد. نگرانی‌هایی که تا روز قرائت گزارش در صحن علنی نمی‌توان درباره جزییات بیشتر آن اظهار نظر کرد. به هر شکل این روزها شایبه تخلف و فساد مالی در بانک دی، بانک سه ساله‌ای که ماحصل دوران مدیریت مسعود زریبافان در سازمان بنیاد شهید است، بیش از هر زمان دیگری مطرح است و دیر یا زود گزارش نهایی تفحص، لایه‌های پنهان فساد گسترده مالی در این بانک را افشا خواهد کرد.

انتقام یا تخلف مالی
البته «مسعود زریبافان» در همان روزهای نخست مصوب‌شدن تفحص از بنیاد شهید در مجلس آن را به یک انتقامجویی شخصی تقلیل داد: «بعضی‌ها خودشان مشکل دارند و در دوران مدیریت خود در بنیاد شهید تخلفاتی کرده‌اند، به‌خاطر این تخلفات او را برکنار کردیم که او هم به خاطر برکناری و انتقام از من، می‌خواهد بنیاد شهید را بدنام ‌کند.»البته هنوز مشخص نیست که «او»ی موردنظر زریبافان در کمیته تحقیق‌وتفحص از بنیاد شهید چه کسی است اما سخنان او در یک برنامه تلویزیونی و حمله به یکی، دو نماینده در نهایت به طرح شکایت نمایندگان از او منجر شد.

نمایندگانی که بعدتر با شکایت زریبافان از مصاحبه‌هایشان مواجه شده و پس از آن کمتر پاسخگوی سوال خبرنگاران بودند. به این ترتیب می‌توان اینطور فهمید که تیم حقوقی زریبافان با شکایت‌های مدام از تیم تفحص - البته با استناد به آیین‌نامه داخلی مجلس- جلوی برخی اظهارنظرهای بعدی نمایندگان را گرفت.

اما زریبافان، پیش از این درباره تخلف مالی در این بانک، به‌طور کامل از تمامی مسایل اعلام برائت کرده بود: «این موسسه زیرنظر بانک مرکزی است و ما هم خود شکایت کرده و پیگیر حقوق ایثارگران بودیم.»رییس سابق بنیاد شهید در حالی به پیگیری حقوق ایثارگران اشاره کرده که در دوره مدیریتش بر این سازمان انواع شکایت‌های مردمی روانه مجلس شد و چند بار خانواده‌های شهید و ایثارگر مقابل این بنیاد و مجلس تحصن کرده و کمتر توانستند با شخص زریبافان گفت‌وگو کنند. مجلس شورای اسلامی، 20 خرداد سال 92 با 129 رای موافق تحقیق‌وتفحص از بنیاد شهید را تصویب کرد. در همین ارتباط برخی نمایندگان مجلس از جمله نایب‌رییس مجلس، از به‌دست‌آمدن 80 تخلف در جریان تحقیق‌وتفحص از زیرمجموعه‌های بنیاد از جمله بانک دی خبر داده بودند. 35 اکیپ در این مدت، تحقیق‌وتفحص از بنیاد شهید را پیگیری کرده‌اند.

بانکی به نام شهدا و به کام متخلفان
بانک «دی» فعالیتش را از 18 اردیبهشت سال ۱۳۹۱ آغاز کرد و در سال 91 سرمایه‌اش به هزار‌میلیاردتومان افزایش یافت. جعفر جمالی، سرپرست بانک دی مهرماه سال 89 تاکید کرد که عمده سهامداران بانک 120هزار فرزند شهید هستند که از طریق بنیاد شهید سهامدار شده‌اند. البته پیگیری‌های «شرق» نشان از آن دارد که در فضای مجازی گپ و گفت خانواده‌های شهدا که این سهام را در اختیار داشته‌اند، آنها چندان رضایتی از اختصاص این سهام نداشته‌اند.

حسن، یکی از فرزندان شهدا در وبلاگی که اطلاعات مربوط به سهام منتشر شده، نوشته: «نمی‌دانم این بنیادشهید چه فکری می‌کند که این سهام‏‌ها را برای ما می‏خرد ما هم اطلاعی نداریم فقط هر از چند گاهی برگه‌هایی را با نام سهام به آدرس خانه ما می‏فرستند و می‌رویم بنیاد و می‌گوییم چه‌کار کنیم یا یک اطلاعی به ما بدهید که آنها هم می‌گویند ما هم خبری نداریم.»

احمدی‌نژاد و زریبافان؛ یار گرمابه و گلستان
مسعود زریبافان که پیش از ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد عضو شورای شهر تهران در دوره دوم بود، در زمان انتخابات نهم ریاست‌جمهوری (سال ۱۳۸۴)، مسوولیت ستاد «مردمی» حمایت از احمدی‌نژاد را بر عهده داشت. پس از انتخابات ریاست‌جمهوری علاوه بر عضویت در شورای شهر تهران، به‌عنوان دبیر هیات دولت نیز منصوب شد. چندی بعد، با مصوبه مجلس مبنی بر ممنوعیت اشغال چند پست توسط کارکنان دولت ناچار به استعفا شد و پس از شکست در انتخابات دور سوم شوراها (که به‌عنوان کاندیدای ائتلاف رایحه خوش خدمت بود)، ریاست مجمع باشگاه دولتی استقلال را در دست گرفت.


زریبافان در دولت دهم، به جای حسین دهقان به‌عنوان معاون رییس‌جمهوری و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران منصوب شد و پس از چندی، از ریاست مجمع باشگاه استقلال کناره‌گیری کرد. زریبافان از یاران گرمابه و گلستان رییس دولت پیشین به شمار می‌آید. البته زریبافان پیش از اینها شهردار و معاون فرماندار مهاباد و معاون عمرانی استاندار کردستان بوده و از نزدیک با شخص احمدی‌نژاد همکاری‌های دیرینه دارد. برآیند تخلف‏های مالی در این بنیاد هر چه باشد و هر گزارشی که در صحن علنی مجلس برای افکار عمومی خوانده شود، باید این خطر همیشگی را مدنظر قرار داد که ارقام به باد رفته و پنهان از نظرها، شاید روزی و روزگاری دوباره در فرآیند سیاست و بازگشت برخی چهره‌های معلوم‌‏الحال در کشور هزینه شود. نگرانی که نه تنها در این پرونده که در تمام امور مربوط به تخلف‏های مالی از این دست احساس می‌شود.