«عشرت‌آباد» به پیشینه خود بازمی‌گردد؟

نخستین دستورها برای آغازعملیات نجات‌بخشی عمارت تاریخی «عشرت‌آباد» در تهران صادر شد.

اواسط دی ماه سال گذشته پس از حدود 35 سال عمارت «عشرت آباد» در منطقه‌ی 7 تهران و در میدان سپاه (عشرت‌آباد سابق) بالاخره مورد توجه قرار گرفت و در بازدیدی که رئیس شورای شهر – احمد مسجد جامعی – به همراه برخی از مسئولان میراث فرهنگی استان تهران از این عمارت تاریخی داشت، دستور آغاز عملیات مرمت و نجات‌بخشی آن را تا دو ماه و نیم بعد، یعنی پایان سال 92 صادر کرد.

دستوری که با مدت‌ها وقفه، بالاخره سه روز گذشته (چهارشنبه 27 فروردین ماه 1393)، پس از سه ماه و چهارده روز در برنامه‌ی کاری اداره کل میراث فرهنگی استان تهران قرار گرفت.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران در این زمینه به خبرنگار ایسنا توضیح داد: در جلسه‌ی مربوط به این عمارت تاریخی، سهم هر کدام از ارگان‌ها برای مشارکت مالی در این پروژه مشخص شد و طرح مرمت مورد بررسی کامل قرار گرفت.

سپیده سیروس‌نیا با بیان این نکته که طرح مرمت عمارت «عشرت‌آباد» در طول چند ماه گذشته توسط مشاور پروژه تهیه شده است، ادامه داد: سهم هر یک از ارگان‌ها برای تامین اعتبار مرمت و احیای این بنای تاریخی از سوی نهادهای مرتبط شامل میراث فرهنگی،‌ شواری شهر و شهرداری تهران در کمیته‌ی برنامه‌ریزی استان مورد بررسی قرار گرفت.

او تهیه‌ی کلیات طرح با هدف چگونگی احیا و بهره‌برداری از این بنای تاریخی را که در اختیار سپاه پاسداران قرار دارد، تا دوماه آینده و ارایه‌ی آن در جلسه‌ای که با حضور چهار رکن دخیل در حفاظت از این بنای تاریخی برگزار می‌شود، از جمله تصمیم‌گیری‌های انجام شده برای این بنای تاریخی دانست.

وی همچنین تصمیم‌گیری درباره‌ی مکان باز کردن یک ورودی برای این محوطه، با هدف استفاده‌ی گردشگران و بازدیدکنندگان را از طرح‌هائی دانست که در جلسه‌ی دو ماه و نیم دیگر روی آن بحث و تبادل نظر می‌شود.

به گزارش ایسنا، 13 دی ماه سال گذشته احمد مسجد جامعی - رئیس‌ شورای شهر تهران – با حضور در پادگان ولیعصر (عج) پس از بازدید از عمارت کلاه‌ فرنگی «عشرت‌آباد»، نسبت به آغاز عملیات مرمت و نجات‌بخشی این بنای تاریخی تا پایان سال جاری تاکید کرده بود.

وی در آن زمان با بیان این‌که خیلی پیش‌تر از این‌ها، باید این عمارت تاریخی که در زمین‌های نظامی قرار گرفته مورد مرمت قرار می‌گرفت، گفت: شهرداری و شورای شهر تهران توانستند در یک فاصله پنج ساله زندان قصر را از یک فضای بسته و کاملا نظامی به فضایی مردمی و قابل استفاده برای عموم تبدیل کنند، بنابراین قطعا می‌توان در مورد این مجموعه نیز چنین تدبیری اندیشید.

او همچنین با اشاره به تفاهمی که بین شهرداری، شورا، سپاه و سازمان میراث فرهنگی برای مرمت و نجات بخشی فضای داخل عمارت عشرت آباد گرفته شد، گفته بود: امیدواریم ظرف مدت سه هفته تا یک ماه سند مرمت این عمارت تهیه شود. به گزارش ایسنا این در حالی است که طرح مرمت سه ماه بعد روی میز معاونت میراث فرهنگی استان تهران قرار گرفت.

اما در آن جلسه سردار ریوندی - معاون هماهنگ کننده سپاه – درباره‌ی زمان‌هایی که می‌توان این بنای تاریخی را برای بازدید عموم مردم اختصاص داد، اظهار کرده بود: نمی‌توان 24 ساعته این فضا را به دلیل قرار گرفتن در محدوده پادگان در اختیار بازدید عموم قرار داد. اما می‌توانیم در ساعاتی ضمن کنترل پادگان امکان بازدید از این فضای تاریخی را در اختیار مردم و ارگان‌ها قرار دهیم.

بر اساس این گزارش، این بنای تاریخی، روزی یکی از عمارت‌های اعیانی ناصرالدین‌شاه قاجار بوده است که پس از بازگشت او از فرنگ، در بیرون از حصار تهران و در مجموعه‌ای ییلاقی ساخته شد.

باغ و عمارت آن، پس از انقراض سلسله‌ی قاجار، همراه خانه‌های اطرافش از حدود 90 سال پیش، با دیوارهای پادگانی نظامی که در آن روزها «پادگان شهربانی» یا «عشرت‌آباد» نامیده می‌شد، از نظرها دور شد. به این ترتیب سرنوشت عمارت کلاه‌فرنگی «عشرت‌آباد» با نظامی‌ها گره خورد و حتی از زندانی که در محوطه‌ی پادگان بود، به نام «زندان عشرت‌آباد» نام برده می‌شد.

حضرت امام خمینی (ره) نیز به‌مدت یک‌ماه و هفت روز، از 15 خرداد 1342 در این زندان بود؛ اما پس از گذشت مدتی،‌ این بنا به محل استقرار گارد پهلوی اختصاص یافت و با پیروزی انقلاب اسلامی و برعهده گرفتن سرپرستی پادگان توسط نیروی هوایی سپاه، به نام «پادگان ولیعصر (عج)» تغییر نام پیدا کرد.

این بنا در سال 1346 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و مهم‌ترین تعمیرات را در این مجموعه به سال‌های 1353 تا 1355 مربوط می‌دانند که به‌واسطه‌ی قرار گرفتن در پادگان، دسترسی کارشناسان میراث فرهنگی به آن دشوار بود و این سازمان فقط در سال‌های 1375 و 1381 برای تهیه‌ی نقشه و تعیین حریم کاخ توانست تلاش‌هایی را در این زمینه انجام دهد. البته سازمان میراث فرهنگی از سال 1373 با مسوولان پادگان برای مرمت کاخ مذاکره کرد، ولی مشکلاتی مانند توافق نداشتن سازمان میراث فرهنگی و نیروهای نظامی درباره‌ی تأمین اعتبار، مرمت‌ها را به تأخیر انداخت.

اما این روزها هر چند پس از حدود سه ماه میراثی‌ها فرصت پیدا کردند تا سراغ اجرائی کردن دستور رئیس شورای شهر تهران - احمد مسجد جامعی - بروند، با این وجود همین‌که قرار است جای زخم‌های باقی‌مانده بر تن رنجور عمارت «عشرت‌آباد» التیام یابد، خودش جای شکر دارد.