چرا آمار جراحی پلاستیک در ایران از فراوانی زیادی برخوردار است؟ آیا علت اصلی آن، مربوط به مساله حجاب در کشور است و اینکه با رعایت حجاب، زیبایی زنان تنها محدود به صورت می‌شود؟ در آن صورت گرایش آقایان را به این قبیل اعمال جراحی به ویژه طی سال‌های اخیر چگونه می‌توان توجیه کرد؟
برپایی «چهارمین کنگره بین‌المللی راینولوژی ایران و جراحی پلاستیک صورت» که 17 تا 19 مهر امسال در مرکز همایش‌های رازی تهران برگزار می‌شود، فرصت مناسبی را پدید آورد تا با دکتر «ابوالحسن قیصری» دبیر انجمن راینولوژی ایران و دبیر اجرایی این کنگره در مورد دلایل زیادبودن گرایش به جراحی پلاستیک در برخی کشورها، به‌ویژه در ایران به گفت‌وگو بنشینیم که حاصل آن در ادامه می‌آید.
چرا جراحی پلاستیک در سال‌های اخیر از رشد فزاینده‌ای برخوردار بوده است؟
با ورود به قرن بیست‌ویکم و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم و افزایش امید به زندگی در افراد بشر و با تسهیل شرایط علمی و عملی، انجام اعمال جراحی‌های زیبایی به‌ویژه در کشورهای پیشرفته صنعتی و همچنین کشورهای توسعه‌یافته، گسترش روزافزون یافته است و با افزایش سطح ارتباطات، از جمله توسعه شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنت و رشد روزافزون شبکه‌های اجتماعی، باید بپذیریم که دهکده جهانی، خصوصا در حیطه فرهنگی در حال شکل‌گیری است و امروزه ارزش‌های اخلاقی، معنوی، هنری و فردی جوامع مختلف بیش از گذشته از این سیستم تاثیر می‌پذیرد.
از طرف دیگر با رشد نظام سرمایه‌داری و سرازیرشدن ارزش‌افزوده‌های سرمایه در جوامع مختلف، همراه با توزیع غیریکسان ثروت بین مردم جوامع مختلف که حاصل آن ارتقاي سطح درآمد فردی و رفاه گروهی از مردم است، شاهد گسترش اعمال جراحی با هدف زیباتر به نظر رسیدن در میان این گروه از افراد جامعه هستیم. هرچند این امر می‌تواند یکی از دلایل گرانی انجام اعمال جراحی زیبایی نیز تلقی شود. در مجموع باید پذیرفت جراحی‌های زیبایی که طی سال‌های اخیر مورد علاقه بشر قرار گرفته است، متاثر از سایر تکنولوژی‌های ارتباطی است که امروزه انسان‌ها سعی دارند از آن بهره ببرند.
جراحی‌های زیبایی در چه جوامعی و با کدام مختصات فرهنگی بیشتر شیوع دارد؟
برخلاف نظر عده‌ای که گسترش اعمال جراحی زیبایی را ناشی از عقب‌ماندگی اجتماعی و ارزشی جوامع عنوان می‌کنند، آمارها نشان می‌دهد اینگونه اعمال بیشتر در جوامعی گسترش یافته است که از توسعه‌یافتگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیشتری برخوردارند. برای مثال، اعمال جراحی پلاستیک زیبایی، فارغ از انواع آن، بیش از همه در آمریکای شمالی و اروپا شایع است.
حال پرسش اینجاست، آیا این جوامع عقب‌افتاده محسوب می‌شوند؟ چرا آمار جراحی‌های زیبایی در کشور کره‌جنوبی در مقایسه با کشور کره‌شمالی با وجود یکسان‌بودن نژاد مردمانشان، بسیار بیشتر است؟ مگر نه این است که کره‌جنوبی در زمره کشورهای توسعه‌یافته و کره‌شمالی جزو کشورهای توسعه‌نیافته و حتی عقب‌مانده تلقی می‌شود؟ یا آیا می‌توان عنوان کرد که در کره‌جنوبی با وجود پیشرفت‌های تکنولوژیکی شگفت‌انگیز، مردمانی عقب‌افتاده یا با اعتمادبه‌نفس پایین‌تر نسبت به کره‌شمالی زندگی می‌کنند؟ این مساله در مورد خاورمیانه نیز صادق است.
در ایران نیز به دلیل عوامل توسعه‌یافتگی اقتصادی در سال‌های اخیر و گردش پول حاصل از فروش نفت در جامعه (هرچند همه افراد به‌طور یکسان از آن بهره‌مند نمی‌شوند)، همچنین به دلیل توسعه‌یافتگی فرهنگی در مقایسه با بعضی از کشورهای عربی که با وجود توسعه اقتصادی، از مناسبات اجتماعی سنتی بهره‌مند هستند، اعمال جراحی زیبایی از آمار بالایی برخوردار است. بنابراین، می‌توان دریافت که توسعه اعمال جراحی زیبایی در یک کشور اگرچه نمی‌تواند شاخص اصلی برای سطح رفاه و ثروت آن جامعه قلمداد شود، اما شاخص فرعی مناسبی از توسعه‌یافتگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
تاثیر عوامل نژادی را در بالابودن گرایش به اعمال جراحی زیبایی بینی در ایران، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همان‌گونه که در آثار باستانی به‌جامانده از هزاران سال پیش مشهود است، ایرانیان (خصوصا ساکنان مناطق کوهستانی زاگرس و البرز که سالیان طولانی در این مناطق زندگی می‌کردند)، به جهت تکاملی، دارای بینی بزرگی بوده‌اند، در مقایسه، نژادهای آسیای شرقی عموما بینی‌ای کوچک و فرورفته دارند و نژادهای اروپایی دارای بینی شکیل هستند. بنابراین همان‌گونه که افتادگی پلک در زردپوستان چین و ژاپن بیشتر مشهود بوده و بیشتر اعمال جراحی زیبایی در این کشورها معطوف به اعمال پلک است، در ایران نیز به دلیل آنکه بینی بزرگ به‌عنوان یکی از عوامل بسیار تاثیرگذار در چهره زنان و دختران ایرانی تلقی می‌شود، گرایش به اعمال جراحی رینوپلاستی در ایران بیش از دیگر کشورهاست.
از طرفی دیگر بررسی سابقه اعمال جراحی زیبایی بینی در ایران که قدمتی بیش از نیم قرن دارد، نشان می‌دهد این عمل جراحی در ابتدا مخصوص خانواده‌های اشرافی و هنرپیشگان بوده است، در حالی‌که امروزه عموم مردم می‌توانند از آن بهره برند. از سوی دیگر افزایش سطح علمی و عملی جراحان بینی و کاهش عوارض این عمل در کنار تجربه پزشکان رشته بیهوشی سبب شده است که طی سال‌های اخیر، عمل رینوپلاستی (جراحی زیبایی بینی) در ایران نه‌تنها در پایتخت که حتی در شهرستان‌ها نیز توسعه یابد. امروزه، اگر در خیابان‌های شهرهای مختلف عبور کنید، حتما تعداد زیادی از دختران را می‌بینید که دارای چسب روی بینی خود هستند که نشانه عمل جراحی بینی است.
این امر طی سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از گردشگران و خبرنگاران خارجی نیز قرار گرفته است. به‌عنوان یک تجربه شخصی، بارها با خبرنگاران خارجی‌ای برخورد داشته‌ام که از شبکه‌های تلویزیونی استرالیا، فرانسه، NBC آمریکا، روزنامه یومیوری ژاپن، رادیوکلن آلمان، تلویزیون مکزیک و... برای مصاحبه در مورد علت‌های شیوع جراحی پلاستیک بینی در ایران مراجعه کرده و اظهار داشته‌اند که در ابتدا برای تهیه گزارش‌هایی با موضوعات دیگری به ایران آمده بودند، اما آنقدر تحت‌تاثیر اعمال جراحی بینی در ایران قرار گرفته‌اند که قصد دارند در کنار تهیه گزارش مورد نظر خود، گزارشی هم از علل گرایش به عمل جراحی زیبایی بینی در ایران تهیه کنند.
از دیگر عوامل مشهود در شیوع اعمال جراحی بینی در میان زنان و دختران ایرانی، شاید بتوان به نوع پوشش سر و صورت آنان اشاره کرد که صرفا اجازه نمایش صورت به آنها داده می‌شود. با توجه به اینکه بینی در مرکز صورت قرار داشته، نقش بسیار مهمی در متعادل‌کردن صورت دارد، عمل جراحی آن با استقبال عمومی همراه است و رشد روزافزون مراجعه‌کنندگان خود گواهی بر موفقیت عمل رینوپلاستی است که با وجود تبلیغ‌های منفی در بعضی از رسانه‌ها، نتوانسته مانع فراوانی آن در جامعه شود.
شایع‌ترین اعمال جراحی پلاستیک در جهان و ایران کدام اعمال جراحی است؟
شایع‌ترین اعمال جراحی زیبایی در ایران، عمل جراحی پلاستیک بینی است. در کشورهای غربی اعمال جراحی نظیر شکم، سینه و لیپوساکشن و به‌طور کلی اعمال جراحی‌ای که روی تغییر حالت شکل بدن انجام می‌شود، بیشتر شایع است. در کشورهای آسیای شرقی نظیر کره‌جنوبی، ژاپن و چین، اعمال جراحی پلک به منظور اصلاح افتادگی پلک و بزرگ‌تر نشان دادن چشم‌ها و اخیرا استفاده از پروتزهای مختلف برای افزایش اندازه بینی و خارج کردن آنها از فرم بینی فرورفته، ، از فراوانی بیشتری برخوردار است.
آیا شیوع سنی اعمال جراحی پلاستیک در ایران با سایر کشورها متفاوت است؟
با توجه به اینکه اعمال جراحی بینی و سایر اعمال جراحی پلاستیک در ایران در میانگین سنی 18 تا 25سالگی اتفاق می‌افتد، در مقایسه با کشورهای غربی که اعمال جراحی روی سینه و شکم، شایع‌تر و میانگین سنی آن اعمال 30 تا 40سالگی است، باید گفت داوطلبان ایرانی برای اعمال جراحی زیبایی قدری جوان‌تر هستند؛ هرچند باید به این نکته نیز توجه داشت که میانگین سنی جامعه ایرانی هم جوان‌تر از بسیاری از کشورهاست.
