عراق در آستانه یک جنگ داخلی جدید؟

فرارو- در روزهای پایانی پیش از خروج کامل نیروهای آمریکا از عراق، نگرانی مقامات سرویس اطلاعات آمریکا این است که شورشیان سنی آینده در عراق نه توسط القاعده که توسط کسانی رهبری شوند که پیش از این از مقامات عالی رتبه حزب بعث صدام حسین بودند.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از نیویورک تایمز، حال پس از آنکه تعداد بسیاری از قبایل سنی با نیروهای دولتی درگیر شده اند، دو سوال برای تمام فرقه ها در عراق ایجاد شده: آیا کشور به سوی یک جنگ داخلی جدید می رود؟ و اگر اینطور باشد، آیا گروه بعثی های سابق یک طرف این درگیری خواهند بود؟

 «ارتش مردان طریقه نقشبندی» گروهی است که از آن به عنوان جایگزین بالقوه القاعده در بین النهرین برای رهبری سنی هایی که مدت مدیدی در دولت حاکم عراق در حاشیه بودند و یک بار دیگر خواهان آغاز جنگ هستند، نام برده می شود. هفته پیش بود که پس از حمله نیروهای امنیتی به یک کمپ اعتراضی سنی مذهب ها در روستایی در شمال عراق و مرگ ده ها نفر آتش درگیری ها شعله ور شد.

تمام روزهایی که القاعده به بمبگذاری و انجام حملات انتحاری ادامه می داد، این گروه وقت خود را صرف تجهیز نیروهایش کرده است. این گروه یاران و نیروهای خود را از میان مقامات واحدهای گارد جمهوری صدام جذب کرده و کمپین رسانه ای خوبی را به وجود آورده، یک مجله آنلاین طراحی کرده و در رسانه های اجتماعی حضور دارد تا پیام خود مبنی بر اینکه اعضای آن، محافظان ناسیونالیسم عرب سنی و نگهبانان آن در مقابل نفوذ ایران هستند را به خوبی بیان کند.

 مایکل نایتز، تحلیل گر موسسه واشنگتن در امور سیاسی و امنیتی که تحقیقاتی در مورد گروه نقشبندی داشته گفت: «آنها بازی طولانی را آغاز کرده اند و این گام بعدی در این بازی طولانی است. گروه نقشبندی برای بهره برداری از آنچه رخ می دهد، به خوبی موضع گیری کرده است.»

عراق از بحرانی به بحران دیگر سوق پیدا می کند- درگیری ها میان سنی های مسلح و نیروهای دولت طی هفته گذشته ادامه داشته- اما دیپلمات ها و کارشناسان می گویند ممکن است اتفاقات اخیر در نهایت منجر به قرار گرفتن این کشور در آستانه یک جنگ داخلی جدید شود. مارتین کوبلر، نماینده سازمان ملل در عراق اخیراً هشدار داد که این کشور «ممکن است به ناکجاآباد برود.»

ترسی که گریبانگیر عراق شده بر تغییر ماهیت خشونت های اخیر تاثیر گذاشته است. انفجارهای تصادفی توانایی اندکی برای به چالش کشیدن مقامات دولتی داشته چراکه بسیاری از مقامات، سنی ها و دیگر شهروندان چنین حملاتی را رد کرده اند. اما آنچه عراقی ها در حال حاضر شاهدش هستند، مسئله کاملاً متفاوتی است: تعداد بسیاری از مردان سنی مذهب اسلحه به دست گرفته اند، واحدهای شبه نظامی تشکیل داده اند و به دنبال مبارزه با دولت هستند.

احتمال بروز جنگ داخلی منوط به دو مسئله است: توانایی نوری مالکی، نخست وزیر عراق در خنثی کردن این بحران، از طریق ارائه امتیازات معنادار به سنی ها در قالب اصلاحات قضایی و آزاد کردن زندانی های سنی که بدون اتهام دستگیر شده اند؛ و توانایی گروهایی مانند سازمان نقشبندی در متقاعد کردن سنی ها برای عضویت در کمپین مقاومت مسلحانه.

پس از آنچه در روستای شمال عراق رخ داد و موجی از حملات انتقام جویانه علیه نیروهای امنیتی عراق را به دنبال داشت، برخی سنی ها می گویند آماده پیوستن به گروه های مسلحی مانند نقشبندی هستند تا از این طریق با دولتی که به نظر می رسد تمایلی به ایفای نقشی معنادار در زندگی مردم سنی ندارد، مقابله کنند. اقلیت سنی های عراق در جنگ داخلی پیشین، شکست خوردند اما خشم امروز آنها از دولت با حس توانمندی همراه است که ناشی از جنگ داخلی در کشور همسایه (سوریه) است، جایی که سنی ها برای سرنگون کردن دولت می جنگند و همین امر انگیزه سنی های عراق برای قیام را افزایش داده است.

 بیانیه های اخیر گروه نقشبندی به رهبری عزت ابراهیم الدوری، یکی از معاونان سابق صدام حسین جسورانه تر به نظر می رسد. این گروه در یکی از بیانیه های خود آورده «افرادی که روزی دست به اعتراضات صلح آمیز می زدند به ارتش ما پیوسته اند و زیر پرچم گروه ما می جنگند و متعهد به تظاهرات در بغداد شده اند.»

این گروه ارتباطاتی با صوفیسم، شاخه عرفانی اسلام دارد اما به حزب بعث نیز مربوط است و خود را به عنوان نگهبان ناسیونالیسم عرب معرفی می کند. نایتز در سال 2011 پیش بینی کرده بود که این گروه می تواند گروه شورشی بعدی در عراق باشد. وی تاکید دارد که این گروه از اشتباهات القاعده درس گرفته است.

این گروه قدرت خود را از همان روستای شمالی عراق می گیرد و در عین حال از حمایت دیگر مناطق از جمله استان های دیاله و صلاح الدین نیز برخوردار است. این گروه تهاجماتی را به استان انبار که مرکز تاریخی مقاومت سنی ها در عراق است نیز داشته، جاییکه رهبران آن روز جمعه خواستار شکل گیری ارتش های قبیله ای در این منطقه شدند. انبار دژ مستحکمی برای القاعده در بین النهرین است و ممکن است به محل منازعه این گروه ها شود.

برخی کارشناسان معتقدند اگر گروه نقشبندی به محور مقاومت سنی ها تبدیل شود، شیخ های انبار نیز با این گروه همراه خواهند شد.