نخبگان دور از دسترس

اسحاق جهانگیری - نرخ ارز در اقتصاد هر کشوری بسیار تعیین‌کننده است و تاثیر مستقیمی بر اقتصاد و تولید یک کشور دارد. بنابراین وقتی ریسک سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد، فعالان اقتصادی انگیزه سرمایه‌گذاری نخواهند داشت و ترجیح خواهند داد برای حفظ ارزش پول خود به سمت بازار سکه و ارز تغییر مسیر بدهند و طبیعتا افزایش تقاضا در این بازار، به صعودی شدن قیمت می‌انجامد. در چنین شرایطی بسیار ضروری است، مسوولانی بر مسند کار باشند که توانایی آسیب‌شناسی اقتصادی داشته باشند. زیرا هرچه به سمت انداختن مشکل بر گردن دیگری پیش رویم، وضعیت فعالان بازار، نه تنها بهبود نمی‌یابد بلکه دشوارتر نیز می‌شود.

بنابراین برخی مسوولان دولتی باید هرچه زودتر از فرافکنی فاصله بگیرند و توان خود را صرفا بر شناسایی و یافتن تدابیر و راهکار جدی برای مهار مشکلات متمرکز کنند. باید بررسی شود که طی چند سال گذشته چه سیاست‌هایی اتخاذ و اجرا شده که وضعیت را به اینجا کشانده است. یکی از دلایل اصلی که بارها نخبگان اقتصادی از آن انتقاد کرده‌اند، بالا بودن رشد« نقدینگی» است. مستند آنان نیز رسیدن «نقدینگی» از 65‌هزار‌میلیارد تومان به حدود 400‌هزار‌میلیارد تومان کنونی است. غلبه بر این معضل، نیازمند پذیرش واقعیت توسط برخی مسوولان و یافتن راهکاری کارشناسی است که البته در شرایطی که اعتماد میان نخبگان اقتصادی کشور و مسوولان تضعیف شده، مهیا کردن بستر تعامل دولت و کارشناسان، امری بسیار دشوار است.

یکی از دلایل تغییر نگرش کارشناسان به مسوولان آن است که اغلب مسوولان امروز از اجرا و مزایای یک طرح حرف می‌زنند اما فردا آن را تغییر بنیادین داده یا کنار گذاشته و طرح جدید و بعضا متضادی را جایگزین می‌کنند و طبیعی است در چنین وضعیتی نمی‌توان از نخبگان جامعه انتظار داشت که به این وعده‌ها و سخنان مسوولان اعتماد کنند. بنابراین قبل از تلاش برای یافتن تدابیر موثر اقتصادی، مسوولان کشور باید در اندیشه شناسایی راهکارهایی باشند که اعتماد نخبگان اقتصادی را احیا کرده و آنان را به ضرورت مشارکت در حل مشکلی ملی متقاعد کنند. خلاصه آنکه، بهتر است، در اولین گام، اعتماد نخبگان جامعه جلب شود و این کار محقق نخواهد شد مگر آنکه مسوولیت‌های کلیدی به افرادی سپرده شود که مورد پذیرش نخبگان هستند.

اگر این تحول رخ دهد، آنگاه می‌توان امیدوار بود که با مددگیری دولت از مشاوره کارشناسان نخبه و زبده، ابتدا به راهکارهای مهار جو ملتهب بازار دست یافت و در مرحله بعدی، ضمن آسیب‌شناسی‌های دقیق‌تر، وضعیت بازار را به شرایط«نرمال» بازگرداند. در غیر این صورت و با فرض تداوم مناسبات سرد دولت و نخبگان، وضعیت بازار سکه و ارز نیز به همین شکل، استمرار خواهد یافت و عوارض آن پیکر نحیف اقتصاد ملی را خشکیده‌تر خواهد کرد.

*وزیر پیشین صنایع و معادن