رئیس خانه کتاب (موسسه مجری دو دوره اخیر نمایشگاه کتاب تهران) تعهد ارزی امسال این نمایشگاه را به ناشران خارجی 20 درصد کمتر از دوره قبل و رقمی در حدود چهار مییون یورو برآورد کرد.
مسئله بدهی نمایشگاه کتاب تهران به ناشران خارجی امسال هم خبرساز شد. این در حالی است که هنوز بدهی سال قبل تسویه نشده است. درباره کم و کیف تعهد ارزی مذکور که اعتبار این نمایشگاه را به خطر انداخته، با علی شجاعی صائین مدیرعامل موسسه خانه کتاب ـ که در دو سال اخیر مجری نمایشگاه کتاب تهران بوده است ـ گفتگویی کرده‌ایم که در پی می‌آید.
* درباره بدهی امسال نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به ناشران خارجی و میزان آن توضیح می‌دهید؟
من اول درباره بدهی دوره قبل نمایشگاه توضیح بدهم چون برخی ارقام که اعلام می‌شود، صحیح نیست؛ کل بدهی ارزی نمایشگاه بیست و چهارم 5.1 میلیون یورو بوده است که ما توانستیم بخشی از آن را از طریق سیستم بانکی حواله کنیم.
* چقدرش را؟
تقریباً یک میلیون و 100 هزار یورو.
* این مبلغ به دست ناشران طلبکار رسیده است؟
بله، قطعاً رسیده است. از راه‌های دیگری هم اقدام کرده‌ایم و خوشبختانه بخش دیگری از این بدهی پرداخت شد و ظرف دو، سه روز آینده رقم پرداختی ما مجموعاً به حدود سه میلیون یورو خواهد رسید و با این حساب حدود دو میلیون یورو از کل این بدهی باقی می‌ماند.
* دلیل تاخیر در پرداخت بدهی پارسال دقیقاً چه بود؟
تنها علت تاخیر در تسویه این بدهی مشکلات بانکی و مسائلی است که در خصوص انتقال وجه به خارج از کشور داریم والا مشکل مالی در این خصوص وجود ندارد. با این حال ما اگر بتوانیم همین راهی را که تا به حال پیش رفته‌ایم، ادامه بدهیم، فکر می‌کنم تا مهرماه بتوانیم تتمه بدهی نمایشگاه بیست و چهارم را هم تسویه کنیم.
* درباره بدهی نمایشگاه بیست و پنجم هم توضیح می‌دهید؟
در این مورد ما منتظر تامین یارانه مورد نظر از طریق معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستیم و امیدواریم رقم ریالی این یارانه را تا مردادماه و نهایتاً شهریورماه از وزارتخانه دریافت کنیم. البته این بستگی به تخصیص‌های مالی وزارت ارشاد دارد. در عین حال مکاتباتی هم با بانک مرکزی برای کمک گرفتن از توان برخی بانک‌های داخلی جهت حواله کردن این وجوه صورت گرفته و دوستان هم وعده‌هایی به ما داده‌اند که اگر محقق شود، امیدواریم بتوانیم از مهرماه کار پرداخت بدهی نمایشگاه بیست و پنجم را هم شروع کنیم.
* بدهی امسال نمایشگاه کتاب تهران به ناشران خارجی چقدر است؟
تعهد ارزی ما حدود 20 درصد از سال گذشته کمتر است. فکر می‌کنم رقمی حدود چهار میلیون یورو باشد.
* پس شما معتقدید اگر این میزان تا شهریورماه از طریق معاونت فرهنگی وزارت ارشاد تامین اعتبار شود، بتوانید از مهرماه کار تسویه حساب با ناشران خارجی را شروع کنید. درست است؟
ما پیش بینی می‌کنم تا نیمه شهریور رقم ریالی آن تامین شود و اگر مذاکرات ما با دوستان بانک مرکزی منجر به نتیجه بشود، طبیعتاً امکان پرداخت بدهی نمایشگاه بیست و پنجم مثل همه دوره‌های قبل از نمایشگاه بیست و چهارم که از مهرماه و همزمان با برگزاری نمایشگاه کتاب فرانکفورت پرداخت می‌شود، فراهم شود.
* اساساً این بدهی مربوط به چه بخشی از فروش کتاب‌های ناشران خارجی است؟
ما در بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران دو گونه فروش کتاب داریم؛ یکی فروش ارزی و یکی فروش ریالی. در بخش ریالی که مراجعان خودشان پول می‌دهند و ناشر هم ریال دریافت می‌کند و خودش این را تبدیل به ارز مورد نیاز خودش می‌کند. در این بخش طبیعتاً موضوع بدهی برای نمایشگاه اساساً به وجود نخواهد آمد، اما در بخش یارانه‌ای ما مبلغی از مردم به صورت ریال و بابت هر دلار دریافت می‌کنیم که این مبلغ در دوره بیست و پنجم به ازای هر دلار 500 تومان معادل 5000 ریال بود. ما باید مابه التفاوت این 500 تومان تا نرخ مرجع را از معاونت فرهنگی وزارت ارشاد دریافت کنیم و به ناشر خارجی بدهیم. ما در این مورد با معاونت فرهنگی وزارت ارشاد توافقنامه داریم. مئسول تامین ارز به نرخ مرجع هم خود وزارتخانه است. به هر حال ما امیدواریم این مابه‌التفاوت را از معاونت فرهنگی وزارت ارشاد دریافت کنیم و با بسترسازی که دوستان در سیستم بانکی انجام می‌دهند، ارز دولتی را خریداری و به خارج از کشور حواله کنیم.
* منظورتان از ارز مرجع همان دلار 1226 تومانی است؟
بله. البته اگر بخواهیم بر مبنای یورو حساب کنیم، ارز مرجع فرق می‌کند. به هر حال یک نسبت مشخصی دارد و فکر می‌کنم حدود 1.4 دهم برای یورو باشد.
* با یک حساب سرانگشتی شما باید بابت هر دلار این بدهی 726 تومان از معاونت فرهنگی دریافت، آن را به ارز دولتی تبدیل و وجوه مربوطه را به حساب ناشران خارجی حواله کنید تا بدهی نمایشگاه را با ناشران خارجی تسویه کرده باشید. درست است؟
بله. دقیقاً همینطور است. البته این روال همیشگی نمایشگاه است؛ چرا که در زمان برگزاری نمایشگاه که اردیبهشت ماه است، بودجه به طور معمول تخصیص نیافته است. موسسه مجری نمایشگاه هم همیشه در مرداد و شهریور این مبلغ را دریافت می‌کرده و از مهرماه هم همزمان با نمایشگاه کتاب فرانکفورت، پرداخت‌ها شروع می‌شده است.
* اصولاً قرار هست که در این مورد تمهیدی خاص اندیشیده شود؟ اگر قرار باشد نمایشگاهی مانند نمایشگاه کتاب تهران همواره تا چند ماه به ناشران خارجی بدهکار باشد، اعتبار آن به خطر می‌افتد و اعتماد ناشران خارجی از آن سلب می‌شود.
ما (موسسه خانه کتاب) در این دو ساله به صورت موقت عهده دار برگزاری نمایشگاه کتاب تهران شدیم و امیدواریم سال آینده موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی خودش عهده‌دار آن باشد. البته ما هم تجربیاتمان را منتقل خواهیم کرد. به زودی جلسه‌ای با موضوع بخش بین‌الملل نمایشگاه و با حضور معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد، انجمن ناشران بین‌الملل و مسئولان برگزاری بخش بین‌الملل نمایشگاه برگزار می‌شود و درباره بخش بین‌الملل دوره بیست و ششم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و مشکل ارزی که دامنگیر آن شده، تصمیم گیری خواهد شد.
همانطور که گفتم مشکل اصلی، حواله این پول است که باید برای آن راهکاری پیدا کنیم. حالا اینکه این مبلغ یک ماه یا دو ماه یا سه ماه بعد از آن پرداخت شود، بستگی به وضعیت تخصیص‌های بودجه در هیأت دولت و مجلس و ابلاغ آن دارد. باز هم یادآوری می‌کنم که این پرداخت‌ها همواره از حول و حوش مهرماه شروع می‌شده و تا آذر و دی هم به درازا می‌کشیده و ناشران خارجی هم این موضوع را پذیرفته‌اند، ولی اگر تاخیر بیش از اینها باشد، طبیعتاً مشکل به وجود خواهد آمد. مایلم یک نکته را هم یادآور شوم. این رقم، رقمی نیست که نشود آن را پرداخت کرد. واقعاً چهار، پنج میلیون یورو در سیستم بانکی ما رقمی نیست که به خاطر آن مشکل جدی به وجود بیاید. مشکل ما همانطور که گفتم حواله کردن این مبلغ است که باید برای آن یک راهکار قانونی پیدا کنیم که این مستلزم همراهی و توجه جدی بانک مرکزی است تا در کنار میلیون‌ها دلاری که برای واردات کالاها پرداخت می‌شود، برای تسویه این چهار، پنج میلیون یورو هم به طور سالیانه از طریق مجاری قانونی و اصلی اقدام شود.
* در صحبت‌هایتان به تغییر مجری نمایشگاه کتاب تهران هم اشاره‌ای کردید. آیا این مسئله قطعی شده است که برگزاری نمایشگاه دوباره به موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی سپرده شود؟
انشاءالله این اتفاق بیفتد تا خانه کتاب هم بتواند به امور تخصصی خودش بپردازد. موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی موسسه تخصصی این کار (برگزاری نمایشگاه کتاب تهران) است. البته بدیهی است که در این باره معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد تصمیم می‌گیرد و آن را ابلاغ خواهد کرد.
