نگاهي به رويدادهاي مهم سينماي جهان در نيمه‌ اول 2012

برگزاري جشنواره‌هاي معتبر كن و برلين، اعطاي جايزه‌ي‌ اسكار و گلدن‌گلوب به «اصغر فرهادي»، درگذشت «كلود ميلر»، اكران فيلم جديد كيارستمي در كن و ... از جمله مهمترين رويدادهاي سينماي جهان در شش ماهه‌ي اول 2012 بودند.

با ورود به نيمه‌ي دوم سال 2012، نگاهي مي‌اندازيم به مهمترين رويدادهاي سينمايي كه در نيمه‌ي اول امسال رقم خوردند و البته براي سينماي ايران نيز پيام‌آور شادي بودند.

** هشتادوچهارمين مراسم اعطاي جوايز اسكار روز 26 فوريه (8 اسفند) درحالي برگزار شد كه فيلم «جدايي نادر از سيمين» به كارگرداني اصغر فرهادي براي اولين‌بار جايزه اسكار را نصيب سينماي ايران كرد. فيلم «هنرمند» ساخته‌ي «ميشل هازاناويچس» با كنار زدن رقيبان سرسختي چون «نيمه‌شب در پاريس»، «هيوگو» و «درخت زندگي» موفق به كسب جايزه بهترين فيلم شد و «هازاناويچس» نيز براي اين فيلم جايزه‌ي اسكار بهترين كارگرداني را دريافت كرد. در بخش بهترين بازيگر نقش اول مرد، «ژان دوژاردين» در حضور «جرج كلوني» و «براد پيت» جايزه‌ي اسكار را براي فيلم «هنرمند» دريافت كرد و «مريل استريپ» براي سومين‌بار توانست جايزه اسكار بهترين بازيگر زن را اين‌بار براي فيلم «بانوي آهنين» به دست آورد.

** مراسم اعطای جوایز آکادمی بافتا که از آن به عنوان اسکار بریتانیا یاد می‌شود روز 27 مي در خانه‌ي‌ اپرا سلطنتی لندن برگزار شد. فيلم «هنرمند» در هفت بخش بهترین فیلم، کارگرداني، بازیگر مرد (ژان دوژاردين)، فیلمنامه غیراقتباسی، موسیقی، فیلمبرداری و طراحی لباس جوایز بافتا را به خانه برد. جايزه‌ي بهترين بازيگر زن به «مريل استريپ» براي «بانوي آهنين» رسيد. فيلم «پوستي كه در آن زندگي مي‌كنم» ساخته‌ي «پدرو آلمادوار» با كنار زدن «جدايي نادر از سيمين» بهترين فيلم خارجي نام گرفت.

** شصت‌‌ونهمين مراسم اعطاي جوايز گلدن‌گلوب روز 15 ژانويه با اعطاي جايزه بهترين فيلم خارجي به «جدايي نادر از سيمين» برگزار شد. در بخش بهترين فيلم، «فرزندان» ساخته‌ي «الكساندر پاين» به عنوان بهترين اثر انتخاب شد. جايزه بهترين بازيگر مرد به «جرج كلوني» براي «فرزندان» رسيد و در بخش بهترين كارگرداني، «مارتين اسكورسيزي» براي فيلم «هيوگو» انتخاب شد.

** شصت‌ودومين جشنواره‌ي فيلم برلين به عنوان سومين رويداد سينمايي معتبر دنيا درحالي از نهم فوريه با نمايش فيلم «بدرود ملكه» آغاز شد كه «اصغر فرهادي» يكي از داوران بخش بين‌الملل بود و «مايك لي»، كارگردان سرشناس انگليسي رياست هيات داوران را برعهده داشت. برادران «تاوياني» ـ كارگردانان مطرح ايتاليائي ـ با فيلم «سزار بايد بميرد» خرس طلاي بهترين فيلم برليناله را كسب كردند. جايزه‌ي بزرگ هيات‌ داوران نيز به «بنس فيلگاف» كارگردان فيلم «فقط باد» از مجارستان اعطا شد. خرس طلاي افتخاري جشنواره‌ي برلين 2012 نيز به پاس يك عمر دستاورد سينمايي نصيب «مريل استريپ»، بازيگر سرشناس آمريكايي شد.

** شصت‌وپنجمين جشنواره‌ي فيلم كن به عنوان معتبرترين رويداد سينماي دنيا از 16 مي با نمايش فيلم «قلمروي طلوع‌ ماه» آغاز به كار كرد. حضور نام‌هاي آشنايي چون «ميشل هانكه»، «ديويد لينچ»، «كن لوچ»، «آلن رنه»، «ژاك آئوديار» و «ديويد كراننبرگ» گرماي مضاعفي به بخش رقابتي جشنواره‌ي كن داده بود. امسال «ناني مورتي»، كارگردان سرشناس ايتاليايي رييس هيات‌ داوران بود كه در پايان فيلم «عشق» ساخته‌ي ميشل هانكه جايزه نخل طلا را به دست آورد. همچنين فيلم جديد «عباس كيارستمي» با نام «مثل يك عاشق» بود كه در بخش رقابتي نمايش يافت. «ماتئو گارونه»، كارگردان سرشناس ايتاليايي جايزه بزرگ جشنواره كن را براي فيلم «واقعيت» از دست ليلا حاتمي گرفت. جايزه هيئت داوران كن نيز به فيلم «سهم فرشته» به كارگرداني «كن لوچ» اعطا شد. فيلم «چهارپايان حيات‌وحش جنوب» ساخته‌ي «بن زيلتين» جايزه‌ي دوربين طلاي كن را كسب كرد.

** پنجاه‌ونهمين جشنواره‌ي فيلم سيدني روز 6 ژوئن با نمايش فيلم ««براي كودكان مناسب نيست» از استراليا آغاز شد و روز 17 ژوئن با نمايش فيلم «امنيت تضمين نيست» از آمريكا خاتمه يافت و جايزه 60 هزار دلاري بهترين فيلم در اين جشنواره در حضور فيلم برنده‌ي خرس طلاي «سزار بايد بميرد» به فيلم «آلپ» ساخته‌ي «يورگوس لانتيموس» از يونان رسيد. فيلم «سوت پايان» به كارگرداني نيكي كريمي نيز يكي از فيلم‌هاي بخش اصلي اين جشنواره بود.

** سي‌وچهارمين دوره‌ي جشنواره مسكو از 21 ژوئن كار خود را در پايتخت روسيه آغاز كرد. هيات داوران اين جشنواره به رياست كارگردان برنده‌ي اسكار «نيكيتا ميخالكوف» از ميان 17 فيلم بخش مسابقه فيلم «جانك هارت» ساخته‌ي «تينج كريشنان» از انگليس را به عنوان بهترين فيلم جشنواره انتخاب كرد. فیلم «روییدن در باد» ساخته‌ي رهبر قنبری نيز در بخش مسابقه به روی پرده رفت. جايزه‌ي ويژه هيات‌داوران به فيلم «تاريخ انقضا» به كارگرداني «كنيا ماركز» از مكزيك و جايزه‌ي بهترين كارگرداني را «اندري پوشكين» با درام تاريخي «مغولان» براي كشور ميزبان بدست آورد. در جريان برگزاري جشنواره فيلم مسكو از «تيم برتون» ـ كارگردان سرشناس آمريكائي ـ با اهداي جايزه يك عمر دستاورد هنري تقدير شد.

** چهل‌وهفتمين جشنواره‌ي فيلم كارلووي واري به عنوان يكي از معتبرترين رويدادهاي سينمايي اروپا از 29 ژوئن آغاز شد كه فيلم «پله‌ي آخر» به كارگرداني «علي مصفا» از ايران جايزه بهترين بازيگر زن را براي «ليلا حاتمي» به ارمغان آورد. گوي بلورين بهتربن فيلم جشنواره به ارزش 25 هزار دلار به «تقريبا مرد» از نروژ ساخته‌ي «مارتين لوند» تعلق گرفت و جايزه‌ي ويژه هيات داوران به فيلم «توطئه‌ي ايتاليايي» رسيد. جايزه‌ي بهترين كارگرداني جشنواره كارلووي واري به «رافائل اولت» از كانادا براي فيلم «Camion» اعطا شد. امسال همچنين از «هلن ميرن»، بازيگر سرشناس انگليسي برنده‌ي اسكار و «سوزان ساراندون»، بازيگر سرشناس آمريكايي با اهداي گوي بلورين افتخاري يك عمر دستاورد سينمايي تقدير شد.

چهره‌هاي نامداري كه نقاب به خاك كشيدند...

** «تونينو گوئرا»، نويسنده، شاعر و فيلمنامه‌نويس سرشناس ايتاليائي يكي از اولين چهره‌هاي درخشان هنر سينما بود كه در نيمه‌ي اول سال 2012 درگذشت. اين فيلمنامه‌نويس نابغه روز 21 مارس (دوم فروردين) در سن 92 سالگي درگذشت. «گوئرا» طي چند دهه فعاليت در دنياي سينما، نگارش فيلمنامه‌ي كارگردانان معروفي چون «فدريكو فليني»، «میکل‌آنجلو آنتونیونی»، «آندري تارکوفسکی»، «ماریو مونیچلی»، «فرانچسکو روسی»، «ویتوریو دسیکا» و برادران «تاویانی» را برعهده داشت. «گوئرا» فیلمنامه‌نویس پرکاری بود و برای بیش از 100 فیلم، فیلمنامه نوشت که بسیاری از آنها از شاهکارهای سینمای مدرن و هنری اروپا به شمار می‌روند كه از جمله‌ي آنها مي‌توان به «آمارکورد»، «شب»، «ماجرا»، «کسوف»، «نوستالژیا»، «ابدیت و یک روز»، «سفر به سیترا»، «نگاه خیره‌ي اولیس»، «هرج و مرج» و «شب سن لارنزو» اشاره كرد. گوئرا سه‌بار براي فيلم‌هاي «آگراندیسمان»، «آمارکورد»و «کازانووا 70» نامزد دریافت جايزه‌ي اسکار بهترین فیلمنامه شد.

** يكي ديگر از شاخص‌ترين چهره‌هايي كه دنياي سينما در نيمه‌ي اول 2012 از دست داد، «كلود ميلر» ـ كارگردان معروف سينماي فرانسه ـ بود كه روز چهارم آوريل (16 فروردين) بر اثر بيماري طولاني‌مدت در خانه‌اش در پاريس در 70 سالگي درگذشت. «ميلر» در مدت 5 دهه حضور درخشان در سينما موفق به ساخت 20 فيلم بلند شد كه از معروفترين آنها مي‌توان به «دزد كوچك»، «خوشحالم مادرم زنده است»، «بازجو»، «بهترين راه براي قدم زن»، «يك راز» و «مدار مرگ‌بار» اشاره كرد. وي در سال 2000 با فيلم «از زن و معجزه» در بخش رقابتي جشنواره‌ي برلين نامزد جايزه‌ي خرس طلا بود كه جايزه‌ي فيپرشي را كسب كرد. «كلود ميلر» دوبار با فيلم‌هاي «ليلي كوچك» و «سفر گروهي» نامزد نخل طلاي جشنواره‌ي كن شد و در سال 1998 جايزه‌ي هيات‌ داوران جشنواره‌ي كن را كسب كرد. اين كارگردان سرشناس در سال 1981 با ساخت فيلم دلهره‌آور «حفاظ دید» در محافل جهاني به شهرت رسيد.

** «كانه‌تو شيندو» ـ كارگردان سرشناس و پركار ژاپني ـ روز 29 مي (نهم خرداد) بر اثر كهولت سن در 100 سالگي درگذشت تا سومين چهره‌ي سينمائي برجسته باشد كه در نيمه‌ي اول سال 2012 دار فاني را وداع مي‌گويد. اين كارگردان كهنه‌كار كه دومين كارگردان سالخورده‌ي‌ سينماي جهان بود، در سال 1996 از سوي آكادمي فيلم ژاپن به عنوان بهترين كارگردان سينماي اين كشور معرفي شد و در جشنواره‌ي فيلم مسكو سه بار موفق به كسب جايزه‌ي اول جشنواره شد. آخرين ساخته‌ي او با نام «كارت پستال» سال گذشته نماينده‌ي سينماي ژاپن در بخش خارحي جوايز اسكار بود. اين فيلم جايزه‌ي ويژه هيات‌داوران جشنواره توكيو را گرفت و در جوايز فيلم آسيا نيز نامزد بهترين فيلم و فيلمنامه بود.

** «نورا افرون»، كارگردان و فيلمنامه‌نويس سرشناس آمريكائي روز 26 ژوئن (ششم تير) پس از سال‌ها مبارزه با سرطان در بيمارستاني در نيويورك دار فاني را وداع گفت. «افرون» در طول سال‌ها فعاليت سينمايي هشت فيلم بلند را كارگرداني كرد كه آخرين آن‌ها در سال 2009 با نام «جولي و جوليا» با بازي «مريل استريپ» به پرده‌ي سينماها آمد. وي عنوان فيلمنامه‌نويس افتخارات متعددي به دست آورد و براي آثار سرشناسي چون «بي‌خوابي در سياتل»،‌ «چوب ابريشمي» و «وقتي هري سالي را ديد» نامزد جايزه‌ي اسكار بهترين فيلمنامه شد. دو بار نامزدي جايزه اسكار و يك جايزه بافتا براي فيلمنامه‌نويسي از افتخارات اين كارگردان و فيلمنامه‌نويس است.

حضور جهاني سينماگران ايراني و افتخاراتي كه رقم زدند...

** پنجاه‌وششمين مراسم اعطاي جوايز فيلم «ديويد دوناتلو» كه معتبرترين جايزه سينمائي ايتالياست و از آن به عنوان اسكار سينماي ايتاليا ياد مي‌شود، جايزه بهترين فيلم خارجي را به «جدايي نادر از سيمين» اعطا كرد. اين فيلم در حالي به عنوان بهترين فيلم خارجي معرفي شد كه كارگردانان سرشناسي چون «مارتين اسكورسيزي» (هيوگو)، «ترنس ماليك»(درخت زندگي) و «جرج كلوني» (عيد مارس) از ديگر نامردهاي اين بخش بودند.

** شصت‌ودومين جشنواره‌ي فيلم برلين با حضور اصغر فرهادي به عنوان يكي از داورن بخش بين‌الملل همراه بود. جشنواره‌ي فيلم برلين سال گذشته خرس طلاي بهترين فيلم و دو خرس نقره‌اي بهترين بازيگري و بهترين فيلمنامه را به «جدايي نادر از سيمين» داده بود. خرس نقره‌اي بهترين كارگرداني جشنواره فيلم برلين در سال 2009 براي فيلم «درباره الي» و جايزه‌ي گلدن گلوب و اسكار بهترين فيلم خارجي از ديگر افتخارات اين سينماگر ايراني است.

** در حاشيه‌ي شصت‌وپنجمين جشنواره‌ي فيلم كن، اولین جایزه‌ي رسانه‌ای اتحادیه اروپا به «اصغر فرهادی» براي پروژه‌ي فيلم جديدش اهدا شد. جایزه رسانه‌ای اتحادیه اروپا توسط داوران مستقل و اعضای کمیسیون آموزش، فرهنگ، زبان و جوانان اتحادیه‌ي اروپا به پروژه‌هایی اهدا می‌شود که سهمی متعهدانه در توسعه‌ي چند فرهنگی ایفا می‌کنند. این جایزه براي پروژه‌‌ی مشترک فرهادی و «الکساندر موله گی» از کمپانی «ممنتو» كه قرار است از پائيز در فرانسه ساخته شود به این دو اعطا شد.

** يكي از مهم‌ترين اتفاقات شصت‌وپنجمين جشنواره‌ي فيلم كن، حضور دوباره‌ي عباس كيارستمي در بخش رقابتي بود. كيارستمي كه يك‌بار براي فيلم «طعم گيلاس» نخل طلاي كن را دريافت كرده است، اين‌بار نه به عنوان نماينده‌ي ايران، كه با فيلم «مثل يك عاشق» محصول مشترك فرانسه و ژاپن در بخش رقابتي كن حضور يافت. كیارستمی در سال 1993 بر مسند داوری جشنواره‌ي كن نشست و سال بعد از آن فیلم «زیر درختان زیتون» را در بخش مسابقه‌ي كن به نمایش گذاشت.

** فيلم «يك خانواده‌ي محترم» ساخته‌ي «مسعود بخشي» در بخش دو هفته كارگردانان جشنواره‌ي كن نمايش داده شد. اين فيلم كه يكي از نامزدهاي جايزه‌ي دوربين طلاي جشنواره كن بود، روایتگر داستانی جذاب و درام خانوادگی است که با نگاهی به داستان هابیل و قابیل، در بستر اتفاقات و حوادث بعد از انقلاب مخصوصاً آزادی خرمشهر، به تصویر شرایط و دیدگاه‌های شخصیت‌های داستان در حال حاضر می‌پردازد.

** فیلم «روئيدن در باد» ساخته‌ي رهبر قنبری در سی‌وچهارمین جشنواره فيلم مسكو به نمایش درآمد و استقبال گسترده مخاطبان روس از این اثر، باردیگر جهان شمولی و ماندگاری سینمای ایران را به تصویر كشید. اين فیلم داستان زندگی دشوار نوجوانی به نام اصلان است كه همراه با خانواده‌ي كوچ‌نشین خود در دامنه كوه‌های سبلان در اردبیل طعم تلخ زندگی را تجربه می‌كند.

** فيلم «پله‌ي آخر» ساخته علي مصفا در چهل‌وهفتمين جشنواره‌ي فيلم كارلووي واري كه يكي از معتبرترين رويدادهاي سينمايي اروپا به شمار مي‌رود موفق به كسب دو جايزه شد. اين فيلم كه يكي از 12 نامزد اصلي دريافت جايزه اول جشنواره كارلووي واري بود، توانست جايزه‌ي بهترين بازيگر زن را براي ليلا حاتمي و همچنين جايزه‌ي فدراسيون بين المللي منتقدين فيلم (فيپرشي) را به همراه بياورد.

** آكادمي علوم و هنرهاي سينمايي آمريكا كه طبق سنت هر سال از چهره‌هاي سرشناس دنياي سينما براي عضويت در در بخش‌هاي مختلف كارگرداني،‌ بازيگري،‌ فيلمنامه‌نويسي،‌ فيلم‌برداري‌ و تدوين دعوت مي‌كند، امسال از اصغر فرهادي كه با فيلم «جدايي نادر از سيمين» موفق به كسب جايزه‌ي بهترين فيلم خارجي شد، به عنوان يكي از مدعوين براي عضويت در بخش كارگرداني و همچنين بخش فيلمنامه‌نويسي آكادمي اسكار دعوت كرد تا نام فرهادي در كنار چهره هاي سرشناسي مانند «برادران داردن» «جوزف سدار»، «استفن كينگ» و «ميشل هازانويچس» ديده شود.